TY - JOUR TT - Hızır-Mûsâ Kıssasında Kader -Çift Perspektifli Bir Bakış- AU - Mavil, Kılıç Aslan PY - 2016 DA - December DO - 10.15869/itobiad.281491 JF - İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi JO - itobiad PB - Mustafa Süleyman ÖZCAN WT - DergiPark SN - 2147-1185 SP - 2496 EP - 2516 VL - 5 IS - 8 KW - Al-Khidr and Moses Story KW - Freewill KW - Qada KW - Destiny KW - Al-Maturidi N2 - Kader meselesi klasik kelâm düşüncesinin olduğukadar günümüz ilahiyat alanının da en temel sorunlarından birini teşkiletmektedir. Kader kavramı, yalnızca Allah-insan ilişkisinin yukarıdan aşağıya doğrunasıl dizayn edildiğinin bir cevabını vermekle kalmaz. Aynı zamanda insanınAllah karşısındaki sorumluluğunun, onun tabiattaki konum ve etkinliğininboyutları da bu kelimeye yükleyeceğimiz anlamla doğrudan ilişkilidir. Buaraştırmada Kur’an’da anlatılan Hızır-Mûsâ kıssasındanhareketle kader probleminin metafizik ve uhrevî yönüne vurgu yapan birokumanın ne ölçüde mümkün olduğu sorusuna cevap aranmaktadır. Bu çerçevede İmâmMâtürîdî’nin insan fiilleri bağlamında dile getirdiği yönler (cihât) teorisimerkeze alınarak konunun, insan açısından kader ve Allahaçısından kader şeklinde birbirinden bağımsız iki ayrı perspektiften elealınması önerilmektedir. CR - Abdülhamîd, İrfan, İslâm’da İtikadî Mezhebler ve Akâid Esasları, çev. M. Saim Yeprem, İstanbul: Marifet Yayınları, 1983. CR - Albayrak, İsmail, “Kur’an ve Tefsir Açısından Hızır Kıssası ve Ledün İlmi”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları V (İslâm Düşüncesinde Gayb Problemi-I) Tartışmalı İlmî Toplantı, Ekim 12-13 2002, ed. Bedreddin Çetiner, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003, s. 187-210. CR - Akbulut, Ahmet, “Allah’ın Takdiri Kulun Tedbiri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33, (1992): 129-156. CR - Bardakçı, M. Necmettin, “İsmail Hakkı Bursevî’nin Mûsâ-Hızır Kıssası Yorumunun İlim-Mârifet Uygunluğu Açısından Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, (1998): 81-103. CR - Bulut, Zübeyir, “Hüsün ve Kubuh Meselesinin Ahlak Teorilerine Temel Oluşturması Bakımından Analizi”, Kelâm Araştırmaları Dergisi 13/2, (2015): 634-654. CR - Cürcânî, Seyyid Şerîf, Kitâbü’t-Ta‘rîfât, nşr. M. Abdurrahmân el-Mar‘aşlî, Beyrut: Daru’n-nefâis, 2007. CR - Çelebi, İlyas, “Hızır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998, c. XVII, s. 406-409. CR - Eş‘arî, Ebü’l-Hasan, Eş‘arî Kelâmı: el-Lüma‘ fi’r-red alâ ehli’z-zeyğ ve’l-bidaʻ, çev. Kılıç Aslan Mavil - Hikmet Y. Mavil, İstanbul: İz Yayıncılık, 2016. CR - Ezherî, Ebû Mansûr; Tehzîbü’l-lüga, I-XVI, nşr. Abdüssalâm Muhammed Hârûn, Kahire: Dâru’l-Mısriyye, 1964. CR - Fazlur Rahman, Tarih Boyunca İslâmî Metodoloji Sorunu, çev. Salih Akdemir, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1995. CR - Güler, İlhami, Allah’ın Ahlakîliği Sorunu, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1998. CR - Gürler, Kadir, “Kader Üzerine Bir Deneme: ‘İnsanın Kaderi’ İsimli Kitap Çerçevesinde Bir Değerlendirme”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10, (2013): 98-114. CR - İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin, Mu‘cemu mekâyîsi’l-lüga, I-VI, nşr. Abdüssalâm Muhammed Hârûn, Beyrut: Dâru’l-fikr, ts. CR - İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl, Lisânü’l-Arab, I-VI, nşr. Abdullah Ali el-Kebîr v.dğr., Kahire: Dâru’l-maârif, ts. CR - İsfahânî, Râgıb, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur‘ân, nşr. Muhammed Seyyid Kilânî, Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1961. CR - Kâdî Beyzâvî, Tavâli‘u’l-envâr: Kelâm Metafiziği, nşr. ve çev. İlyas Çelebi - Mahmut Çınar, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014. CR - Kaya, Süleyman, Kur’an’da İmtihan, İstanbul: İnsan Yayınları, 2003. CR - Kılavuz, Ahmet Saim, “Kur’an ve Sünnet Bağlamında Kader Mes’elesi”, İnsan İrâdesi ve Kudret-i İlâhiyye Bağlamında Kader Mes’elesi (Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantısı), İstanbul, Aralık 12–13 2009, ed. İlyas Çelebi, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014, s. 199-221. CR - Kurtubî, Ebû Abdullah, el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân, I-XXIV, nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006. CR - Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi, Beyrut: Dâru Sâdır, 2007. CR - Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, I-XVII, nşr. Ahmet Vanlıoğlu v.dğr., İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005-2010. CR - Mavil, Kılıç Aslan, “Güncel ‘Kader’ Tartışmalarına Bir Katkı”, Kelâm Araştırmaları Dergisi 14/2, (2016): 408-442. CR - Mavil, Kılıç Aslan, “Te’vîl Meselesine Dâir Metodik ve Bütüncül Bir Tahlil Denemesi”, Kelâm Araştırmaları Dergisi 10/2, (2012): 41-56. CR - Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ; Tefhîmu’l-Kur’ân, I-VII, çev. Muhammed Han Kayanî v.dğr., İstanbul: İnsan Yayınları, 1996. CR - Nesefî, Ebü’l-Berekât; el-İ‘timâd fi’l-i‘tikâd, Süleymaniye Ktp., Fatih, nr. 3085. CR - Nesefî, Ebü’l-Muîn, Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn, I-II, nşr. Hüseyin Atay - Şaban Ali Düzgün, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003. CR - Özdemir, Metin, “Problematik Boyutlarıyla Kader Mes’elesi”, İnsan İrâdesi ve Kudret-i İlâhiyye Bağlamında Kader Mes’elesi (Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantısı), İstanbul, Aralık 12–13 2009, ed. İlyas Çelebi, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014, s. 19-74. CR - Öztürk, Mustafa, “Bilge Kul-Musa Kıssası ve İslâm Kültüründe Hızır Mitosu”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14-15, (2003): 245-281. CR - Öztürk, Resul, “İslam Düşüncesinde Kaderci Anlayışın Sosyal ve Kültürel Temelleri”, Kelâm Araştırmaları Dergisi 9/1, (2011): 127-155. CR - Seyyid Kutub, Fîzılâli’l-Kur’ân, I-XVI, çev. M. Emin Saraç v.dğr., İstanbul: Hikmet Yayınları, ts. CR - Uludağ, Süleyman, “Hızır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998, c. XVII, s. 409-411. CR - Yazıcıoğlu, Mustafa Sait, Mâtürîdî ve Nesefî’ye Göre İnsan Hürriyeti Kavramı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997. CR - Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, s.nşr. İsmail Karaçam v.dğr., İstanbul: Feza Gazetecilik, ts UR - https://doi.org/10.15869/itobiad.281491 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/263135 ER -