TY  - JOUR
TT  - NÂKİD İBRÂHÎM EFENDİ (öl.1717) VE EŞ-ŞERHU’S-SEDÎD Lİ’L-ʻAVÂMİLİ’L-CEDÎD ADLI ESERİ
AU  - Köksoy, Mesut
PY  - 2016
DA  - December
DO  - 10.21497/sefad.285242
JF  - Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
JO  - SEFAD
PB  - Selçuk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2458-908X
SP  - 315
EP  - 338
VL  - 0
IS  - 36
KW  - Naqid İbrahim
KW  - Birkiwi
KW  - al-Sharh al-Sadeed
KW  - Awamil
KW  - al-Awamil al-Jadeed
N2  - İslamiyet’indoğuşundan hemen sonra özellikle fetihler sonucu İslam’ın yayılması ile Arapolmayan milletlerin Kur’ân-ı Kerîm’i doğru okuyup anlayabilmeleri için Kur’ân-ıKerîm ayetleri harekelenmiş ve İslam âlimleri Arapça dilbilgisi ile ilgili ilkçalışmaları telif etmeye başlamıştır. Cümle içindeki durumuna göre kelimelerinson harfinin harekesinin tespit edilmesi olarak tarif edilen “irâb” kavramı,İslami ilimleri tahsil etmek isteyen kişilerin öncelikle bilmesi gereken birilim dalı olmuştur. Bu nedenle Osmanlı âlimleri de “irâb” ilmi alanında çoksayıda eser telif etmiş ve önceki eserler üzerine şerhler ve haşiyeleryazmıştır. Bu çalışmamızda Nâkid İbrâhim Efendi (öl.1717)’nin hayatı, ilmî şahsiyeti ve eserleri ile XVI. asırdan itibaren üçyüzyıldan fazla Osmanlı medreselerinde okutulmuş ve üzerine çok sayıda şerh,haşiye ve tercüme yapılmış nahve dair irâb kaidelerini açıklayan İmâm Birgivî (öl. 981/1573)’nin “ʻAvâmil-iCedîd” adlı muhtasar eseri üzerine Arap dilinde yazmış olduğu şerh olan “eş-Şerhu’s-Sedîdli’l-ʻAvâmili’l-Cedîd” adlı eseri tanıtılmıştır. Eser tanıtımında, eser adınınanlamı, telif nedeni, müellifin şerhini yaptığı İmâm Birgivî’ye ait “ʻAvâmil-iCedîd” (Yeni ʻAvâmil) üzerine yapılmış diğer çalışmalar, “ʻAvâmil-i Cedîd” ile aynı türdeyazılmış ve aynı ismi taşıyan Şeyh Abdulḳahir Curcanî (öl. 471/1078)’yeait “ʻAvâmil-i ʻAtîk” (Eski ʻAvâmil) adlı eser arasındaki farklar, “ʻAvâmil-i Cedîd”in içeriği, müellifineserinde takip ettiği metot ve eserin yazma nüshaları hakkında bilgilerverilmiştir.
CR  - ABBAS, Ali Nidra (2009). “el-Avâmilu’l-Cedîde fî Nahv li Mehmed b. Pir Alî Birkivî, Dirase ve Tahkîk”. Mecelletu’l-ʻUlûmi’l-İslâmiyye Dergisi I (1): 343-379.
CR  - ARSLAN, Ahmet Turan (1992). İmâm Birgivî’nin Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri. İstanbul: Seha Yay.
CR  - ARSLAN, Ahmet Turan (1996). “Arap Gramerinde İki 'Avâmil' Risalesi ve Bunların Mukayesesi”. İLAM  Araştırma Dergisi I (2): 161-176.
CR  - Bağdatlı İsmail Paşa (1947). İzah-ı Meknun. haz. Kilisli Rifat Bilge. C. II. İstanbul: Milli Eğitim Yay.
CR  - BAKIRCI, Selim-DEMİRAYAK, Kenan (2001). Arap Dili Gramer Tarihi. Erzurum: A.Ü. Fen-Edebiyat Fak. Yay.
CR  - Bursalı Mehmed Tâhir (t.y.). Osmanlı Müellifleri. haz. A. Fikri Yavuz-İsmail Özen. İstanbul: Meral Yay.
CR  - DAYF, Şevki (1992). “el-Medârisu'n-Nahviyye”. Kahire: Daru’l-Maârif Yay.
CR  - DURMUŞ, İsmail (1991). “el-Avâmilu’l-Mie”. DİA C. IV. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
CR  - EL-HABEŞÎ, Abdullah Muhammed (2004). Câmiʻu’ş-Şurûḥ ve’l-Havâşî. C. II. Abu Dabi: el-Mecmau’s-Sigafî Yay.
CR  - Fîrûzâbâdî (1993). el-Kâmusu’l-Muhît. Beyrut. 3. bs. Muessesetu’r-Risale Yay.
CR  - İbn Manzûr (t.y.). Lisânu'l-ʻArab. Kahire: Daru’l-Maʻârif Yay.
CR  - KIZILCIK, Abdullah (2003). Hızır b. İlyas’ın Nâhiv Risâlesi. İstanbul: Çantay Yay.
CR  - KÖKSOY, Mesut (2008). Nâkid İbrahîm Efendi (ö. 1717) ve eş-Şerhu’s-Sedîd li’l-ʻAvâmili’l-Cedîd Adlı Eseri (İnceleme ve Tahkik). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ü.
CR  - Mustafa Safâyî Efendi (2005). Tezkire-i Ṣafâyî. haz. Pervin ÇAPAN.  Ankara: AKM Yay.
CR  - Nâkid İbrâhim Efendi (t.y.). el-Muferrihat. Manisa İl Halk Kütüphanesi. No.1833/5. vr. 43b-59a.
CR  - Nâkid İbrâhim Efendi (t.y.). el-Muferrihat. Süleymaniye Kütüphanesi. Esad Efendi. No. 2549.
CR  - Nâkid İbrâhim Efendi (t.y.). eş-Şerhu’s-Sedîd li’l-Avâmili’l-Cedîd. Süleymaniye Kütüphanesi. Kasidecizade. No. 701/2.
CR  - ÖZDEMİR, Yılmaz (1998). Davud el-Karsî, Hayatı, Eserleri ve “Şerhu’l-Avâmili’l-Cedîd” Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Ü.
CR  - Sâlim Mehmed Emîn Efendi (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ. haz. Adnan İnce. Ankara: AKM Yay.
CR  - SEZEN, Tâhir (2006). Osmanlı Yer Adları. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay.
CR  - TAŞÇI Ahat (2003). Divrikli Muhammed b. İbrâhim ve el-Muvaddihu’l-Vefiyy (Şerhu’l Avâmili’l-Cedîd) Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Ü.
CR  - YANIK, Nevzat H.-DEMİRAYAK, Kenan vd. (2000). Avâmil-i Curcânî Avâmil-i Birgivî ve Tercümeleri. Erzurum: Bakanlar Yay.
CR  - YAVUZ, Galip (1987). el-Avâmilu'n-Nahviyye Beyne'l-Curcânî ve'l-Birgivî. Yüksek Lisans Tezi. İslamabad: Uluslararası İslam Ü.
CR  - YILMAZ, Osman (2014). “Nahiv Öğretiminde Metodik Bir İddianın İncelenmesi”. Sosyal Bilimler Dergisi IV (8): 32-59.
CR  - YÜKSEL, Emrullah (1991). “Birgivî”. DİA C. II. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
UR  - https://doi.org/10.21497/sefad.285242
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/267610
ER  -