TY - JOUR TT - Doğu Karadeniz Bölgesinde Doğal Olarak Yetişen Salvia forskahlei L. ve Salvia glutinosa L. Türlerinin Uçucu Yağ Oranları ve Uçucu Yağ Bileşenlerinin Belirlenmesi AU - Ayanoğlu, Filiz AU - Mutlu, Gözde AU - Bahadırlı, Nadire Pelin PY - 2017 DA - June JF - Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi PB - Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1300-9362 SP - 40 EP - 47 VL - 22 IS - 1 KW - Adaçayı KW - Salvia spp. KW - uçucu yağ oranı KW - uçucu yağ bileşenleri N2 - Bu çalışma, Doğu KaradenizBölgesinde (Rize, Trabzon ve Artvin) yetişen adaçayı türlerinden Salvia glutinosa L. ve Salvia forskahlei L. türlerinin farklılokasyonlardan temin edilen bitki örneklerinin kuru herba, kuru yaprak, uçucuyağ oranları ve uçucu yağ bileşenlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada S. glutinosa türünde en yüksek uçucu yağ oranı % 0.061 ile Şenyuvaköyü (Rize) lokasyonundan alınan örneklerde belirlenirken, S. forskahlei türünde en yüksek uçucu yağ oranı % 0.066 ileBoğaziçi köyü (Rize) lokasyonundan alınan örneklerde belirlenmiştir. Her ikitürde de uçucu yağ temel bileşenleri Caryophyllene oxide ve Germacrene–D olarakbelirlenmiştir. En yüksek Caryophyllene oxide oranı % 22.91 ve Germacren-Doranı % 20.61 ile Sümela (Trabzon) lokasyonundan toplanan S. glutinosa L. bikilerinden elde edilmiştir. Salvia forskahlei L. türünde ise Caryophyllene oxide içeriğiaçısından en yüksek olan bitkiler Boğaziçi köyü (Rize) lokasyonundan % 46.5 ileelde edilirken, Germacrene–D içeriği en yüksek olan bitkiler % 22.73 ile Sümela(Trabzon) lokasyonundan ve % 21.97 ile Hemşin (Rize) lokasyonundan eldeedilmiştir. Çalışmada en yüksek kuru herba oranı % 31.09 ile Sümela (Trabzon)lokasyonunda yetişen Salvia forskahleiL. türünde elde edilmiştir. Kuru yaprak oranı ise % 60.00 ile Murgul (Artvin)lokasyonundan toplanan Salvia glutinosaL. bitkilerinden elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgulara göre Salvia glutinosa L. ve Salvia forskahlei L. türleri çok az miktardauçucu yağ içerdiklerinden dolayı bitkilerin uçucu yağ bitkisi olarakdeğerlendirilmesi uygun görülmemektedir. CR - Anonim, 2005a. Tübitak - Türkiye Taksonomik Tür Veritabanı. Web sitesi: http://bioces. tubitak.gov.tr/ Erişim tarihi: 10.5.2005 CR - Anonim, 2005b. Tübitak - Türkiye Bitkileri Veri Servisi. Web sitesi: http://www.tubitak. gov.tr/tubives/ Erişim tarihi: 10.5.2005 CR - Ayanoğlu F, Kaya DA, Mert A, Uygur V, 2012. Hatay yöresinde doğal olarak yetişen adaçayı (Salvia spp.) türlerinin kültüre alınması, verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Proje Sonuç Raporu (TÜBİTAK-109O161). 151s. CR - Ayanoğlu F, Kaya DA, Mert A, Başkaya Ş, 2013. Bazı doğal adaçayı (Salvia spp.) türlerinin tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi Konya, 848-855 s. CR - Baytop T, 1999. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. Nobel Tıp Kitabevleri. İstanbul. CR - Ceylan A, 1987. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu yağ içerenler). E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No 481, 188, İzmir. CR - Davis PH, Tan K ve Mill RR, 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (suppl. 1). Vol. 10. Edinburgh: Edinburgh University Press. CR - Doğan M, Pehlivan S, Akaydın G, Bağcı E, Uysal İ, Doğan HM, 2008. Türkiye’de yayılış gösteren Salvia L. (Labiatae) cinsinin taksonomik revizyonu. TÜBİTAK, Proje No: 104 T 450. Ankara, 318s. CR - Ekim T, Koyuncu M, Vural M, Duman H, Aytaç Z, Adıgüzel N, 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler), TTKD-Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Barışcan Ofset, Ankara, ISBN:975-93611-0-8. CR - Erik S, Tarıkahya B, 2004. Türkiye Florası Üzerine. Kebikeç, 17: 139-163. CR - Güner A, Özhatay N, Ekim T., Başer KHC, 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Suppl. 2), Vol. 11, Edinburgh: Edinburgh University Press. CR - Gürbüz B, 2002. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanımı ve Değerlendirilmesi. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Lisans Üstü Ders Notları, Ankara. CR - İpek A, 2005. Türkiye Florasında Nadir Bulunan Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Araştırılması. Doktora semineri. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. CR - İpek A, Gürbüz B, Bingol U, Geven F, Uyanik M, Akgul G, Rezaeieh KAP ve Cosge Senkal B, 2014. Comparison of essential oil components of Salvia forskahlei L. collected from nature and cultivated. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 17(5): 1012-1016. CR - Kaya A, Demirci B ve Başer KHC, 2003. Glandular trichomes and essential oils of Salvia glutinosa L.. South African Journal of Botany, 69(3): 422-427. CR - Nakipoğlu M, 1993. Türkiye’nin Salvia L. Türleri Üzerinde Karyolojik Araştırmalar. I. Türk Botanik Dergisi, Cilt 17(1):21-258, Ankara CR - Özgüven M, Sekin S, Gürbüz B, Şekeroğlu N, Ayanoğlu F, Ekren S, 2005. Tütün, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretimi ve Ticareti. VI. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi 3-7 Ocak 2005. Ankara. CR - Özhatay N, M Koyuncu, S Atay ve A Byfield, 1997. Türkiye’nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma. Doğal Hayatı Koruma Derneği Yayınları, İstanbul. CR - Özhatay N, Kültür Ş, 2006. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey III. Turk J Bot 30: 281-316. CR - Özhatay N, Kültür Ş, Aslan S, 2009. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey IV. Turk J Bot 33: 191-226. CR - Pitarokili D, Tzakou O, Loukis A, 2006. Essential oil composition of Salvia verticillata, S. verbenaca, S. glutinosa and S. candidissima growing wild in Greece. Flavour Fragr. J. 21:670-673. CR - Seçmen Ö, Gemici Y, Görk G, Bekat L ve Leblebici E, 2000. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 116. İzmir. CR - Standley P, Williams L, 1973. Labiatae, Fieldiana Bot. 24: 237-317. CR - Tepe B, Dönmez E, Ünlü M, Candan F, Daferera D, Ünlü GV, Polissiou M, Sökmen A, 2004. Antimicrobial and antioxidative activities of the essential oil and methanol extracts of Salvia cryptantha (Montbret et Aucher ex Bent.) and Salvia multicaulis (Vahl). Food Chemistry 84: 519-525. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkuzfd/issue//290927 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/324233 ER -