TY  - JOUR
TT  - 23 Ekim 2011 Tabanlı-Van Depreminin Sismik Jeomorfolojisi ve Doğu Anadolu’daki Aktif Tektonik Yapılarla Olan İlişkisi
AU  - Özkaymak, Çağlar
AU  - Sözbilir, Hasan
AU  - Bozkurt, Erdin
AU  - Dirik, Kadir
AU  - Topal, Tamer
AU  - Alan, Hüseyin
AU  - Çağlan, Dündar
PY  - 2011
DA  - December
JF  - Jeoloji Mühendisliği Dergisi
PB  - TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
WT  - DergiPark
SN  - 1016-9172
SP  - 175
EP  - 200
VL  - 35
IS  - 2
KW  - Aktif tektonik
KW  - Doğu Anadolu
KW  - Gömülü bindirme
KW  - Sismik jeomorfoloji
KW  - Tabanlı–Van depremi
N2  - Bu çalışma, 23 Ekim 2011 tarihindemeydana gelen Tabanlı-Van (M = 7.2) depreminin bölgenin aktif tektoniğiiçerisindeki konumunu açıklamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Tabanlı-Van depremindensonra arazi çalışmaları yapılmış, depremle ilişkili deformasyon yapılarıincelenmiş ve arazi gözlemlerinden elde edilen veriler ile Van ili veçevresiyle ilgili olarak daha önce yapılmış aktif tektonik çalışmalarıkarşılaştırılarak değerlendirmeye gidilmiştir. Depremsırasında veya hemen sonrasında yeryüzünde/yeryüzüne yakın kesimlerde meydanagelen deformasyonlar (sismik jeomorfolojik belirteçler) iki ana sınıftatoplanmıştır: (1) tektonik gerilmelere bağlı sismotektonik yüzeydeformasyonları ve (2) sismik sarsılma ve yerçekimiyle ilgilisismogravitasyonal yüzey deformasyonları. Sismotektonik yüzey deformasyonları,Van Gölü ile Erçek Gölü arasında 10 km genişliğindeki kuşak boyunca gözlenir.Bu yapılar, genel uzanımları K50-70ºD olan senklinal ve antiklinal geometriliçöküntü ve sırtlar şeklindedir ve genellikle Bardakçı ile Topaktaş köyleriarasındaki asfalt yollarda gelişmiştir. Sismogavitasyonal yüzey deformasyonlarıyanal yayılma, oturma ve kütle hareketleri şeklinde gelişmiştir. Bu yapılar, VanGölü doğu kenarı boyunca yüzlek veren eski Van Gölü çökelleri ve güncelalüvyonlarda yaygın olarak gelişmiştir. Tabanlı-Van depremi nedeniyle gelişensismotektonik yüzey deformasyonlarının yanısıra, deformasyon kuşağı içerisindeters faylanmalar da gözlenmiştir. Bu lokasyonlarda Üst Pliyosen-Pleyistosenbirimleri K50–70°D doğrultulu ve 45-50° kuzeybatıya eğimli sol yanal bileşenliters faylarla kesilip ötelenmektedir. Benzer aktif fay hatları öncekiçalışmalarda (Özkaymak, 2003), Van il merkezinin kuzeyinde yer alan Beyüzümü köyükuzeyinde, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Zeve Kampüsü girişinde ve Aşıt köyügüneyinde haritalanmıştır. Birbirinden bağımsız olarak haritalanan bu faysegmentleri birlikte değerlendirildiğinde, Çitören ile Beyüzümü köyleriarasında, yaklaşık 10 km genişliğinde, ortalama K50-70°D doğrultulu ve 47°kuzeybatıya eğimli, birbirine paralel en az beş fay segmenti içeren aktif birbindirme zonunun varlığı ortaya çıkar. Söz konusu fayların kinematik verileri23 Ekim 2011 Tabanlı-Van depremini oluşturan ters fayın odak mekanizmaçözümüyle uyumludur. Dolayısıyla, Pleyistosen-Holosen birimlerini kesen fayzonunun, 23 ekim Tabanlı-Van depreminde yeniden aktif hale geçerek yeni faykolları oluşturduğu anlaşılmaktadır. Deprem sırasında oluşan fay koluna aitsıkışma kökenli yüzey deformasyonlarının belirgin bir yüzey kırığı oluşturacakşekilde gelişmemiş olması, yeni oluşan fayın geometrisi nedeniyle henüz yüzeyeulaşmadığı ve dolayısıyla gömülü fay niteliği taşıdığını göstermektedir.Jeolojik haritalama ve kinematik analiz verilerine göre, KKB-GGD eksenlisıkışma kuvvetleri etkisinde şekil değiştiren bölge; Tabanlı-Van depreminioluşturan DKD-BGB doğrultulu bindirme fay zonunun yanı sıra, KD-GB uzanımlı solyönlü doğrultu atımlı faylar, KB-GD uzanımlı sağ yönlü doğrultu atımlı faylarve yaklaşık K-G doğrultulu normal faylarla simgelenen aktif tektonik bir yapıyasahiptir. Van ilinin depremselliği söz konusu aktif fay mekanizması içindedeğerlendirilmelidir.
CR  - Acarlar, M., Bilgin, Z. A., Erkal, T.,  Güner, E.,  Şen, A. M., Umut, M., Elibol, E., Gedik, İ., Hakyemez, Y., Uğuz, M.F., 1991. Van Gölü Doğu ve Kuzeyinin jeoloji. M.T.A. Raporu, No: 9469 (yayımlanmamış).
CR  - AFAD, 2011. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı web sitesi, http://www.afad.gov.tr/haber/haber_detay.asp?haberID=578
CR  - Aksoy, E., 1988. Van İli Doğu-Kuzeydoğu Yöresinin Stratigrafisi ve Tektoniği (Doktora Tezi, yayınlanmamış). F.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
CR  - Alan, H., Bozkurt, E., Çağlan, D., Dirik, K., Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., Topal, T., 2011. Van depremleri (Tabanlı-Edremit) raporu, Jeoloji Mühendisleri Odası, Yayın No. 10.
CR  - Ambraseys, N. N., 1988. Engineering seismology. Earthquake Engineering and Structural Dynamics 17, 1–105.
CR  - Ambraseys, N. N., Finkel, C. F., 1995. The seismicity of Turkey and adjacent Areas: A historical review, 1500–1800. İstanbul: Eren publishing and booktrade.
CR  - Atkinson, G., 1984. Simple computation of liquefaction probability for seismic hazard applications. Earthquake Spectra, 1, 107–123.
CR  - Audemard, F. A., De Santis, F., 1991. Survey of liquefaction structures induced by recent moderate earthquakes. Bulletin of the International Association of Engineering Geology, 44, 5-16.
CR  - Aydar, E., Gourgaud, A., Ulusoy, İ., Digonnet, F., Labazuy, P., Şen, E., Bayhan, H., Kurttaş, Y., Tolluoğlu, Ü., 2003. Morphological analysis of active Mount Nemrut stratovolcano, eastern Turkey: evidences and possible impact areas of future eruption. Journal of Volcanology and Geothermal Research 123, 301–312.
CR  - AZUR, 2011. Nice Üniversitesi, GeoAzur Laboratuvarı web sayfası, https://geoazur.oca.eu/, Geosciences Azur (University of Nice, France).
CR  - Dewey, J. F., Hempton, M. R.,  Kidd, W. S. F., Şaroğlu, F.,  Şengör, A. M. C., 1986.  Shortening of Continental Lithosphere: The Neotectonics of Eastern Anatolia-A Young Collision Zone. Geological Society Special Publication, 19, 3-37.
CR  - Dramis, F., Blumetti, A. M., 2005. Some considerations concerning seismic geomorphology and paleoseismology. Tectonophysics, 408, 177-191.
CR  - EMSC, 2011. Avrupa Ortadoğu Sismoloji merkezi web sayfası, http://www.emsc-csem.org; EMSC: European-Mediterranean Seismological Centre.
CR  - ERD, 2011. Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi web sayfası, http://www.deprem.gov.tr;
CR  - Ergin, K., Güçlü, U., Uz, Z., 1967. Türkiye ve Civarının Deprem Kataloğu (MS. 11-1964). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Arz Fiziği Enstitüsü yayınları, No 28.
CR  - Ersoy, O., Chinga, G., Aydar, E., Gourgaud, A., Çubukcu, H. E, Ulusoy, İ., 2006. Texture discrimination of volcanic ashes from different fragmentation mechanisms: A case study, Mount Nemrut stratovolcano, eastern Turkey. Computers & Geosciences, 32, 936-946.
CR  - GFZ, 2011. Almanya Yerbilimleri Araştırma Merkezi web sayfası, http://www.gfz-potsdam.de/portal/gfz/home; German Research centre for Geoscience.
CR  - Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., 1984. Geology of the Bitlis metamorphic belt. In: Tekeli, O. ve Göncüoğlu, M.C. (eds), Geology of Taurus Belt. MTA Yayınları, 237-244.
CR  - Guidoboni, E., Comastri, A., Triana, G., 1994. Catalogue of Ancient Earthquakes in the Mediterranean Area up to the10th Century. Italy: Istituto Nazionale di Geofisica.
CR  - Güner, Y., 1984. Nemrut yanardağının jeolojisi, jeomorfolojisi ve volkanizmanın evrimi. Jeomorfoloji Dergisi, 12, 23–65.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue//295907
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/280833
ER  -