TY - JOUR T1 - Hat Sanatında Besmele III - Bağlam, Motif, Geometrik Form TT - Formula “Bismillahirrahmanirrahim” In Line Art Iii - Context, Motive, Geometric Form AU - Zariç, Mahfuz PY - 2017 DA - December Y2 - 2017 JF - Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi JO - Batman univ. yaşam bilim. derg. PB - Batman Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2147-4877 SP - 192 EP - 224 VL - 7 IS - 2/1 LA - tr AB - Resimve heykel sanatlarına mesafeli yaklaşan İslam sanatçıları çizgi hünerlerinidaha çok hat sanatıyla ortaya koymuşlardır. Hattatlar, çalışmalarında baştaAllah ve Muhammed lafızları olmak üzere Esma’ül Hüsna, ayetler, hadisler,şiirler ve özlü güzel sözlere yer vermişlerdir. İslam inanç ve uygulamalarındaönemli bir yer tutan Besmele lafzı da hat sanatında önemli bir yer tutmuştur.Hattatlar,Aklâm-ı Sitte öncesi kûfîve ma’kıl’î; Aklâm-ı sitte’den muhakkak, reyhanî; sülüs, nesih; tevki’ verikaa’, Aklâm-ı sitte sonrası ise ta’lîk,divanîve rik’a hatlarıyla Besmele örnekleri ortayakoymuşlardır. Besmele hatlarının eldeedilmesinde pek çok istifleme ve yazım tekniğinden yararlanmışlardır.Sözkonusu Besmele örneklerinin bir kısmı “Hûd Sûresi’nin 41., NemlSûresi’nin 31. ve Nahl Sûresi’nin 89. ayetigibi farklı ayetleri ve bazı hadisler bağlamında hat sanatına konuedilmişlerdir.Bazıhattatlar da ortaya koydukları Besmele yazılarıyla anahtar, gemi, güvercin, tuğra, nargibi çağrışım gücü zengin motifler, çeşitli geometrik formlar ve resimler eldeetmişlerdir. KW - Hat sanatı KW - Besmele KW - motifler KW - geometrik formlar N2 - Islamic artists who approached the distance to the painting and sculpture have shown their drawing talents especially by line art. Calligraphers have gave place to words “Allah” and “Muhammad”, “Esma’ül Hüsna (The names of God)”, verses, hadith, poetry and beautiful concise words in their work The Calligraphers have esteem the formula “Bismillahirrahmanirrahim” that has been seen in Islamic beliefs and practices. The calligraphers have penned the sorts of Besmele by ancient fonts “kûfî, ma’kıl’î; muhakkak, reyhanî; sülüs, nesih; tevki’, rikaa’ ” that had been named as six pen/Aklâm-ı sitte and “ta’lîk, divanî, rik’a” that had been occurred after six pen/Aklâm-ı sitte from sixteenth century to date. Furthermore some of the samples of Besmele forms have been subject of calligraphy in the context of some verses of Holy Qur’an like Chapter Hûd/41, Chapter Neml/31, Chapter Nahl/89 and some hadiths. Some calligraphers have achieved various motives like “key, ship, pigeon, monogram and pomegranate” and geometric forms, pictures and powerful connotations via Besmele patterns that they revealed. CR - Alparslan, Ali, (2004), Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları CR - Benefşe, Yusuf Coşkun. (2008), “Besmeleye Gönül Veren Hattatlar”, İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 6, İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Berk, Süleyman. (2006), Hat San’atı Tarihçe Malzeme ve Örnekler, İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Bilgegil, M. Kaya. (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgât), Enderun Kitabevi, İstanbul: CR - Çevik, Savaş, (2013), “Emin Barın’da Tâlim”, İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 16. İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Derman, M. Uğur. (1992). İslam Kültür Mirasında Hat Sanatı, İstanbul: Ircica Yayınları CR - Doruk, Zeynep. (2016). İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 21, İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Güven, İrem. (2010), “Sedefin ve Metalin Ruhuna İnce Bir Dokunuş: Kesme Hat”, İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 10. İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - [İnal] İbnülemin Mahmud Kemal. (1955), Son Hattatlar, İstanbul: Maarif Basımevi CR - (2015), İSMEK El Sanatları Albümü 2015, İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - (2009), Kur’an-ı Kerim Meâli, , Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları CR - (2013), Meşk IV, Küçükçekmece Belediyesi Uluslararası Geleneksel Sanat Buluşmaları Sergi Kataloğu, İstanbul: Kültür Sanat Basımevi CR - Özsayıner, Zübeyde Cihan. (2008), “Hat Sanatında Meyve İstifli Hatlar”, Volume 3/5 Fall Ankara: Turkish Studies CR - Taşkale, Faruk. (2016), İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 21, İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Uğur, Sezen. (2012), “Reisü'l-Hattâtîn Hasan Çelebi”, İSMEK El Sanatları Dergisi, S. 13. İstanbul: İBB Hayat Boyu Öğrenme Merkezi CR - Yazır, Mahmud Bedreddin. (1974), Medeniyet Âleminde Yazı ve İslâm Medeniyetinde Kelem Güzeli II. Kısım, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/buyasambid/issue//301468 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/391457 ER -