TY  - JOUR
T1  - Bir Osmanlı Hukuk Adamı Ilgınlı Şeyhülislam Hasan Fehmi Efendi
TT  - A Shayk Al-Islam from Ilgın Hasan Fehmi Efendi as an Ottoman Legist
AU  - Aykanat, Mehmet
PY  - 2018
DA  - April
Y2  - 2018
DO  - 10.15337/suhfd.351358
JF  - Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
PB  - Selçuk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1306-8075
SP  - 47
EP  - 62
VL  - 26
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Hasan Fehmi Efendi,Tanzimat sonrasında iki defa şeyhülislamlık yapmış bir hukukçudur. Ilgın’dadoğmuş, Konya’da medrese eğitimi almıştır. İlmiye sınıfına girip, bu sınıfın enüst makamı olan şeyhülislamlığa kadar yükselmiştir. Hayatı, dönemin hukukmesleği, siyasi olayları hakkında bilgiler vermektedir.Hasan Fehmi Efendi,bir ilmiye mensubunun yapabileceği tüm görevleri yapmıştır. Müderris, kadı veşeyhülislam olarak çalışmıştır. Arşiv belgeleri, ilmiye sınıfına ve hukukmesleklerine ilişkin eserler, biyografik eserler ve tarih kaynakları konuhakkında bilgiler ihtiva etmektedir.Hasan Fehmi Efendi’ninhayatı, taşradan bir gencin başarı öyküsüdür. Osmanlı Devletinde bir hukukçununhayatını özetlemektedir. Reform çalışmalarının sebep olduğu siyasi çekişmelerigöstermektedir. Hasan Fehmi Efendi, dönemin şeyhülislamı olarak Darülfünun’unaçılışına ve kapanışına, Mecelle’nin hazırlanma sürecine etki etmiştir.Şeyhülislamlık görevi sebebiyle verdiği fetvalar dönemin hayatına ışıktutmaktadır.
KW  - Hasan Fehmi Efendi
KW  - şeyhülislam
KW  - ilmiye
KW  - fetva
KW  - Tanzimat
N2  - Hasan Fehmi Efendi is a lawyer, whoserved twice as a Sheikh al-Islam after the Tanzimat. He was born in Ilgın andwent to madrasah in Konya. He entered the class of Ilmiye and he has beenSheikh al-Islam which is the highest authority of this class. His life givesinformation about law profession and political events of the period.Hasan Fehmi Efendi has done all theduties that an ilmiye member can do. He worked as müderris, qadi and Sheikhal-Islam. Archival documents, works related to the ilmiye and the legalprofessions, biographical works and sources of history includes informationabout subject.Hasan Fehmi Efendi’s life is a successstory of a young man from the countryside. It summarizes a lawyer’s life in theOttoman state. It shows political conroversies caused by reform efforts. HasanFehmi Efendi has had the effect as a Sheikh al-Islam of the period on theopening and closing of Darulfunun and the process of preperation of Mecelle. Hegives a lot of fatwas which give information about legal and social life of theperiod.
CR  - Ahmed Cevdet Paşa. (1980). Ma’ruzat, Ed. Yusuf Halaçoğlu, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Ahmed Cevdet Paşa. (1991). Tezakir, Ed. Cavid Baysun, c.4, Ankara.
Ahmed Lütfi. (1989). Vakanüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, TTK Yayınları, İstanbul.
Akgündüz, M. (2002). Osmanlı Devletinde Şeyhülislamlık, Beyan Yayınları, İstanbul.
Akyıldız, A. (1993). Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform, Eren Yayıncılık, İstanbul.
Ali el-Murtaza, Y. (1326-29). İlaveli Mecmua-i Cedide, Matbaa-i Hayriye, İstanbul.
Altunsu, Abdulkadir. (1972). Osmanlı Şeyhülislamları, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
Atar, F. (1995). Fetva, DİA, c.12, İstanbul.
Avcı, M. (2017). Türk Hukuk Tarihi, Atlas Akademi Yayınları, Konya.
Berkes, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Berki, A. H. (1962). İslamda Kaza Hüküm ve Hakimlik Tevabii, Yargıçoğlu Matbaası, Ankara.
BOA, İ..DH.., 507/34550, 15.12.1279; 509/34640, 04.01.1280; 519/35360, 05.07.1280;  778/63332, 14.12.1295.
BOA, Y..A..HUS., 166/66, 24.02.1298.
BOA, Y..EE.., 88/71, 03.06.1297.
BOA, Y..PRK.MK., 22.12.1297.
Fatma Aliye. (1994). Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı, Pınar Yayınları, İstanbul.
Hürriyet 65 (15 Cemaziyelahir 1286 / 20 Eylül 1869): I.
İhsanoğlu, E. (1990). Darülfünun Tarihçesine Giriş, Belleten, LIV/210, s.728-730.
İlmiye Salnamesi. (1998). Ed. A. Nezih Galitekin, İşaret Yayınları, İstanbul.
İnal, M. K. (1982). Son Sadrazamlar, Dergâh Yayınları, c.1, İstanbul.
İpşirli, M. (1994). Ders Vekâleti, DİA, c.9, İstanbul.
İpşirli, M. ve Çelebi, İ. (1997). Hasan Fehmi Efendi, DİA, c.16, İstanbul.
İstanbul Müftülüğü, Meşihat Arşivi, Defterler: 1, 7, 51.
Karaman, H. (1994). Efgani Cemaleddin, DİA, c.10, İstanbul.
Lewis, B. (1978). Hasan Fehmi, Encyclopedia of Islam, 2.baskı, c.3, Leiden.
Mardin, E. (1951). Huzur Dersleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
Mardin, E. (1996). Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa, TDV Yayınları, Ankara.
Mehmed Tahir, Bursalı. (1972). Osmanlı Müellifleri, Ed. A. Fikri Yavuz, İsmail Özen,  İstanbul.
Muhammed Reşad, M. (1996). Cemaleddin Efgani Etrafında Makaleler in Cemaleddin Efgani’nin Gerçek Yüzü, Bedir Yayınevi, İstanbul.
Özdemir, H. Ahmet. (2012). Ilgınlı Bir Şeyhülislam Hasan Fehmi el-Hüseyni (1210-1297/1795-1880), I. Ulusal Ilgın Sempozyumu, Konya.
Süreyya, Mehmed. (1996). Sicill-i Osmani, c.2, Yay. Haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Şentop, M. (2005). Osmanlı Yargı Sistemi ve Kazaskerlik, Klasik Yayınları, İstanbul.
Türköne, M. (1994). Cemaleddin Afgani, TDV Yayınları, Ankara.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, TTK Yayınları, Ankara.
Yakut, E. (2005). Şeyhülislamlık Yenileşme Döneminde Devlet ve Din, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Yalçınkaya, A. (1995). Cemaleddin Efgani ve Türk Siyasi Hayatı Üzerindeki Tesirleri, Sebil Yayınevi,  İstanbul.
Yavuz, H. (1986). Mecelle’nin Tedvini ve Cevdet Paşa’nın Hizmetleri, Ahmet Cevdet Paşa Semineri, 27-28 Mayıs 1985, İstanbul.
Yüceer, İ. (1997). Efgani’de Kelami Kimlik in Cemaleddin Efgani’nin Gerçek Yüzü, Bedir Yayınevi, İstanbul.
UR  - https://doi.org/10.15337/suhfd.351358
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/463745
ER  -