TY - JOUR TT - ÇAĞATAY TÜRKÇESİNDE SIFIR BİÇİMBİRİM AU - Erdem Uçar, Filiz Meltem PY - 2017 DA - December JF - Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi PB - Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2149-3871 SP - 82 EP - 101 VL - 7 IS - 2 KW - Sıfır biçimbirim KW - biçimbirim KW - Çağatay Türkçesi N2 - Sözlüktensöz dizimine alınmış hiçbir söz tek başına değildir. Dilin sisteminin işlemesiiçin söz dizimindeki tüm sözlüksel ve dilbilgisel biçimbirimlerin birbirleriyleilişki içinde olması gerekir. Türkçede biçimbirimler arasındaki bu ilişki, kimizaman geleneksel dilbilgisinde isim çekimekleri ve çekim edatları olarakadlandırılan bağımlı ve bağımsız dilbilgisel biçimbirimlerle, kimi zaman dayüzey yapıda ses bilgisel içerik taşımayan ancak varlığı takdirle anlaşılanbiçimbirimlerle kurulur. Bazı kaynaklarda eksizlik,eksiz bir araya gelme olarak ifade edilen bu durum, aslında sözü edilen dilbirimleri arasındaki bağlantının sıfırbiçimbirimlerle sağlandığı anlamına gelmektedir. Yüzey yapıda biçimselolarak görünmeyen sıfır biçimbirimler, söz dizimindeki görevlerini yüzeyyapıdaymış gibi yerine getirebilmektedir. Sıfır biçimbirimlerin söz dizimindekiyerlerinin doğru olarak tespit edilmesi, dil çalışmalarında büyük önem arzetmekte; Türkçenin tarihî ve çağdaş metinlerinin derin yapısının tahlili, bubirimlerin de varlıklarının bilinmesiyle mümkün olabilmektedir. ÇağatayTürkçesindeki sıfır biçimbirimli yapıların incelenmeye çalışıldığı çalışmamız,bu amaç doğrultusunda hazırlanmıştır. CR - Alyılmaz, C. (1994). Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi, Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. CR - Aydın, H. (2012). Dilde sıfır birim ve sıfır biçimbirimin kullanımı. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 169-181. CR - Banguoğlu, T. (2000). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları. CR - Boz, E. (2012). Türkiye Türkçesinde Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi, Ankara: Gazi Kitabevi. CR - Çiçekler, A. N. (2016). Eski anadolu türkçesindeki eksiz yapılan ilgi ve belirtme durumları sıfır biçimbirim teorisiyle açıklanabilir mi? Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Prof, Dr. İbrahim Kavaz Özel Sayısı, Yıl: 4, (24), 163-176. CR - Deny, J. (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), (çev. A. U. Elöve), İstanbul. CR - Eckmann, J. (2003). Çağatayca El Kitabı, (çev. G. Karaağaç), Ankara: Akçağ Yayınları. CR - Ergin, M. (1990). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları. CR - Gemalmaz, E. (1995). Türkçenin morfo-sentaktik yapısının fonolojisine etkileri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (3), 1-7. CR - Gemalmaz, E. (2010). STT’nde işaretsiz (/.ø./) görev ögeleri üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (6), 1-5. CR - Karaağaç, G. (2009), Türkçenin Söz Dizimi, İstanbul: Kesit Yayınları. CR - Karaağaç, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları. CR - Karahan, L. (1997). Türkçenin Söz Dizimi – Cümle Tahlilleri, Ankara: Akçağ Yayınları. Karahan, L. (1999). Yükleme (accusative) ve ilgi (genitive) hâli ekleri üzerine bazı düşünceler. 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 1996, 605-611. CR - Korkmaz, Z. (2007a). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. CR - Korkmaz, Z. (2007b). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları. CR - Mert, O. (2008). Orhun yazıtlarında kullanılan işaretsiz (/.ø./) görev ögeleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (38), 1-20. CR - Öner, M. (2011). Kırım-tatar türkçesinde sıfır morfem. Türkçe Yazıları, İstanbul: Kesit Yayınları, 231-235. CR - Öner, M. (2013). Nominatif hem nul morfema – nominatif ve sıfır morfem. Soxranenie i razvitie rodnıx yazıkov v usloviyax mnogonatsional’nogo gosudarstva: Problemı i perspektivı (V. Mejdunarodnaya nauçno-praktiçeskaya konferantsiya), Kazan: Kazan Federal Üniversitesi, 160-162. CR - Rüstemov, A. (1990). XV-XIX. Asrlar Özbek Tili Morfologiyası (İsmlar, Reviş, Kömekçi, Bağlavçi), Taşkent: Özbekistan SSC Fen Neşriyatı. CR - Uzun, N. E. (2000). Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe, İstanbul: Multilingual Yayınları. CR - Uzun, N. E. (2004). Dünya Dillerinden Örnekleriyle Dilbilgisinin Temel Kavramları / Türkçe Üzerine Tartışmalar, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları. CR - Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim Temel Kavramlar, İstanbul: Papatya Yayınları. CR - Üstünova, K. (2007). Yalın durum karmaşası. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2(2), 736-748. CR - Üstünova, K. (2008). Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi), İstanbul: Kesit Yayınları. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/nevsosbilen/issue//353405 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/394392 ER -