TY  - JOUR
T1  - Gıda Katkı Maddesi İçeren Bazı Besinlerin Tüketiminin ve Sağlığa Etkilerinin Araştırılması: Gıdaların Risk Analizi
TT  - An Investigation, In a Distrcit In İstanbul, The Consumption and Their Effects on Health of Some Foods That Includes Food Additives: Risk Analysis of Foods
AU  - Kaya Cebioğlu, İrem
AU  - Önal, A. Emel
PY  - 2018
DA  - March
Y2  - 2018
DO  - 10.26453/otjhs.357496
JF  - Online Turkish Journal of Health Sciences
JO  - OTSBD
PB  - Oğuz KARABAY
WT  - DergiPark
SN  - 2459-1467
SP  - 21
EP  - 35
VL  - 3
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Gıdalara olumluözellikler katmak amacıyla kullanılan gıda katkı maddeleri hakkında toplumuntüketim oranları tam bilinmemektedir. Bu çalışmada, bireylerin gıda katkımaddelerine maruziyetlerinin potansiyel riskini ve katkı maddeleri hakkındakibilgilerini saptamak amaçlandı.Bu kesitselçalışma Şubat 2010- Nisan 2011’de İstanbul Beşiktaş’ta yürütüldü. Yüz yüzeuygulanan anketlerde bireylerin eğitim düzeyi, antropometrik özellikleri, öğündüzenleri, kronik hastalıkları ve katkı maddeleri hakkındaki bilgilerisorgulandı. Sağlığa olası olumsuz etkileri nedeniyle özellikle; nitrit, nitrat,monosodyum glutamat (MSG) ve yüksek fruktozlu mısır şurubu (YFMŞ) içeren bazıgıdaların tüketim sıklıkları sorgulandı. Veriler frekans, yüzde oran, ortalama,standart sapma, Fisher’in kesin ki kare testi ve ki-kare testleri kullanılarakSPSS 15,0 programıyla değerlendirildi. %95 güven düzeyinde p<0.05 anlamlıkabul edildi.Örneklemin 253’ükadın, 133’ü erkek 384 bireyin yaş ağırlık, boy ve VKI ortalamaları sırasıyla42,31 ±15,01, 72kg, 167cm, 26kg/boy² idi. Bireyler katkı maddeleri hakkındayeterli bilgiye sahip değildi. Değerlendirilen katkı maddelerinden nitrit venitrat, sırasıyla en çok sucuk, pişirilmiş-dondurulmuş etlerden ve sosisten, YFMŞkola, şekerli meyve suyu ve çikolatadan ve MSG en çok cips, dondurulmuş patatesve salata sosundan alınıyordu. Bu gıdalardan sucuk ve pişirilmiş-dondurulmuşetlerle alınan nitritin ADI değerlerini geçtiği saptandı. Diğer gıdaların dagün içinde bir kaçının birlikte alınması halinde nitrat, MSG ve YFMŞ için delimit aşımı olabileceği öngörüldü.Gıdalardan alınan katkı maddelerinin, ADI değerlerinin üzerinde olması durumunda sağlığa olumsuz etkileri olduğu bilindiği için, aşırı tüketimleri önlenmeli, bireyler bilinçlendirilmeli, üretim denetlenmeli ve standardizasyonlara uyum sağlanmalıdır.
KW  - Sodyum nitrit
KW  - Nitrat
KW  - Sodyumglutamat
KW  - Yüksek fruktozlu mısır şurubu
KW  - Risk analizi
N2  - Community consumption rates of thefood additives, which are mostly used to add positive qualities to food, arenot known precisely. In this study, it was aimed to determine the potentialrisk of individuals' exposure to food additives and their awareness about them.This cross-sectionalstudy was conducted in Beşiktaş, Istanbul. By face to face intervention methodindividuals’ education levels, anthropometric characteristics, diet patterns,chronic illnesses and knowledge about additives were questioned. Especially dueto their possible negative health effects nitrite, nitrate, monosodiumglutamate (MSG) and high fructose corn syrup (HFCS) included foods arequestioned. Data were evaluated using SPSS 15.0 program by frequency,percentage, mean, standard deviation, Fisher's exact chi-square test andChi-square tests. At 95% confidence level, p<0.05 was consideredsignificant.There were 253 female, 133 maleand their mean age, weight and BMI was; 42,31 ±15,01, 72kg, 167cm, 26kg/boy²,respectively. Individuals didn’t have enough knowledge about additives. Amongthe investigated additives; nitrite and nitrate were mostly taken from sausage,cooked-frozen meat and sausage, respectively. HFCS was taken from cola, sugaryjuice and chocolate, and MSG was taken mostly from chips, frozen potatoes andsalad dressing. It was determined that the nitrite comsumption exceed therecommended daily ADI levels. It is predicted that, in case of other additiverich foods are taken together during the same day, there may be exceedconsumption of nitrate, MSG and HFCS as well.Since it is known that foodadditives may have adverse effects on health if they consume above therecommended ADI levels excessive consumption should be prevented, the communityawareness about additives should be raised, manufacturing process should besupervised by policy regulations and global standardizations should be adapted.
CR  - Atman Ü.C. Gıda Katkı Maddeleri ve Gıda Kontrolü. Sted (2004) 15 (3): 87, Manisa.
CR  - Yurttagül M, Yücecan S, Ayaz A. ‘Öğrencilerin Dörtte Biri E-Kodlu Ürün Almıyor’. Ankara. http://www.gidacilar.net (2005).
CR  - Türk Toksikoloji Derneği. GKM ve Kontaminantları. http://www.turktox.org (2011).
CR  - International Food Information Council (IFIC). Food Ingredients Media Guide on Food Safety and Nutrition 2007-2009. http://www.ific.org (2009).
CR  - Karaali A. Gıda Katkı Maddeleri ile İlgili Yasal Düzenlemeler. İTÜ Kimya- Metalurji Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü. http://www.gidakat.org.tr (2006).
CR  - Food and Agriculture Organization (FAO). Fact Sheet. What Is JECFA? www.fao.org/jecfa/jecfa_2006-02.pdf (2006).
CR  - Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. http:/mevzuat.basbakanlik.gov.tr. Erişim tarihi: 2017.
CR  - T.C. Tarım Bakanlığı. Gıda Güvenliği. 2. Tarım Şurası 5. Komisyon Raporu: www.tarimsurasi.tarim.gov.tr (2004).
CR  - Food and Agriculture Organization (FAO). Food Safety Risk Analysis Part 1. An overview and Framework Manual, (2005) Rome.
CR  - Scientific Committee for Food (SCF). Opinions of the SCF on: Nitrates and Nitrite SCF Report. (1995) 38. Brussels.
CR  - N. Collins B, Collins N.J. Russell, G.W.. Food Preservatives. (2003) 2. Edition, P: 102-118.
CR  - Şanlı Y, Kaya S. Ankara piyasasında satılan bazı işlenmiş et ürünlerinin nitrit ve nitrat içerikleri üzerinde araştırmalar. A.Ü. Vet. Fak. Derg. (1998) 35(1): 24-46.
CR  - Thomson B, Swallow B. Nitrates and Nitrites Dietary Exposure and Risk Assessment. A Crown Research Institute, Christchurch, New Zealand. http://www.esr.cri.nz (2004).
CR  - Ekici K, Alişarlı M, SancakY.C. Peynir çeşitlerinde nitrit ve nitrozaminler. Y.Y.Ü. Veteriner Fak. Der. (2008) 2: 71-72.
CR  - Çakmak Ö, İşleyen A, Usca A.. N-Nitroza Bileşikleri ve Halk Sağlığına Etkileri. TAF Preventive Medicine Bulletin: (2009) 8(6) 521-526. http://www.korhek.org.
CR  - Michaud D.S, Holick C. N, Batchelor T.T, Giovannucci E, and Hunter D.J. Prospective Study of Meat Intake and Dietary Nitrates, Nitrites, and Nitrosamines and Risk of Adult Glioma. American Journal of Clin. Nutr.; (2009) 90(3): 570-7.
CR  - Codex Alimentarius Committee (CAC). Codex Committee on Food Additives and Contaminants. CAC Report of the 38th Session of the The Haguse, Netherlands (2006) 24-28.
CR  - Soyutemiz E. Özdemir A.. Bursa’da Tüketilen Sucuk, Salam, Sosis ve Pastırmalardaki Kalıntı Nitrat ve Nitrit Miktarlarının Saptanması. Gıda (1996) 21(6): 471-476.
CR  - Metcalfe D.D, Sampson H. A, Simon R. A.. Food Allergy: Adverse Reactions to Food Additives. Blackwell Publishing. (2003) 3: (25), P:299-301, 342-346.
CR  - Williams A.N, Woessner K.M.. Monosodium Glutamate Allergy: Menace or Myth? Clinical and Experimental Allergy. (2009) 39 (5), 640-6.
CR  - Prawirohardjono W, Dwiprahasto I, Astuti I, Hadiwandowo S, Kristin E, Muhammad M. and Kelly M. F.. Glutamate Safety in the Food Supply. J. Nutr. (2000) 130: 1074–1076.
CR  - Geha R. S, Beiser A. Ren C, Patterson R, Greenberger P. A, Grammer L. Et al.. Review of Alleged Reaction to Monosodium Glutamate and Outcome of a Multicenter Double-Blind Placebo-Controlled Study. Journal of Nutrition; (2000) 130:1058-1062.
CR  - White J. S. Straight Talk About High-fructose Corn Syrup: What it is and What it Ain't. Am J clin Nutr.; (2008) 88 (6):1716-1721.
CR  - Duffey K. J. and Popkin B. M.. High-Fructose Corn Syrup: Is this what’s for dinner? Am J Clin Nutr. (2008) 88(6): 1722–1732.
CR  - White J. S.. Misconceptions about High-Fructose Corn Syrup: Is It Uniquely Responsible for Obesity, Reactive Dicarbonyl Compounds, and Advanced Glycation 
Endproducts? Journal of Nutrition. (2009) 139:6, 1219-1227.
CR  - Taşdan K.. Türkiye Mısır Piyasası. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, (2005) Adana.
CR  - Angelopoulos M. K, Zuckley N. V.. High-Fructose Corn Syrup, Energy Intake and Appetite Regulation. The American Jrn. of Clinical Nutrition; (2008) 88 (suppl):1738-44.
CR  - Prawirohardjono W, Dwiprahasto I, Astuti I, Hadiwandowo S, Kristin E, Muhammad M. and Kelly M. F.. Glutamate Safety in the Food Supply. J. Nutr. (2000) 130: 1074–1076.
CR  - Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB. Sugar sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 DM. Diabetes Care, (2010) 33(11):2477-83.
CR  - American Heart Association (AHA). Translation and Implementetion of Added Sugars Consumption. Recommendations: A Conference Report From the American 
Heart Association Added Sugars Conference 2010. http://www.circ.ahajournals.org (2011).
CR  - Türk İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS 2009 verileri, www.tuik.gov.tr, Erişim: 2008.
CR  - Detels R, Beaglehole R, Lonsang M.A, Gulliford M. Environmental and Occupational Health Sciences. 8: The science of human exposures to contaminants in the environment. Oxford Textbook of Public Health 5th edition. (2009) P 872-893.
CR  - Codex Alimentarius Committee (CAC). Report of the Twenty-Ninth Session of the Codex Committee on Food Additives and Contaminants. (1997) Appendix 4, 36. Netherlands.
CR  - T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı (2010-2014) Ankara. http://www.beslenmevesaglik.gov.tr
CR  - Küçükkömürler S, Taş O.. Gıda Endüstrisinde Kullanılan Tatlandırıcılar. Akademik Gıda: Gıda Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, Ankara. (2008) 6(1): 23-27.
CR  - The Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA). Application of Risk Analysis to Food Standards Issues. Geneva, Switzerland (1995) 13-13.
CR  - Walker R and Lupien J.R. The Safety Evaluation of Monosodium Glutamate. Food and Nutrition Division: Journal of Nutrition Rome. (2000) 130:1049-1052.
CR  - National Center for Health Statistics (NCHS). Obesity among adults in the United States. CDC and Prevention, NCHS data brief: 1. http://www.cdc.gov/nchs/databriefs (2007).
CR  - World Health Organization (WHO). Women’s Health. http://www.who.int/topics/womens_health/en/ (2011).
CR  - Çon H.A, Doğu M, Gökalp H.Y.. Afyon'da Büyük Kapasiteli Et İşletmelerinde Üretilen Sucuk Örneklerinin Bazı Mikrobiyolojik Özelliklerinin Periyodik Olarak Belirlenmesi. Turk J. Vet. Anim Sci. (2002) 26 (11-16).
CR  - Sumpio B.A. cordova A.C. Berke-Sclessel D.W, Qin f, Chen Q.H. Gren tea, the ‘Asian paradox’, and the CVD. Journal of American College of surgeons. (2006) 22 813-825.
CR  - Babayiğit M.A, Oğur R, Tekbaş F.Ö, Hadse M.. Genç Erişkin Erkeklerde Alkolsüz İçecek Tüketim Alışkanlıklarının ve Etki Eden Faktörlerin Araştırılması. Genel Tıp Dergisi (2006) 16(4): 161-168, Ankara.
CR  - Tüketici Derneği (TÜDER), Abur cubur gıdaların tüketimi ve sağlık riskleri. Ayşe Cengiz Tüketici Dernekleri gıda komisyonu başkanı. http://www.tuder.net (2010).
CR  - Angelopoulos M. K, Zuckley N. V.. High-Fructose Corn Syrup, Energy Intake and Appetite Regulation. The American Jrn. of Clinical Nutrition; (2008) 88 (suppl):1738-44.
CR  - Artık N.. Nişasta ve Nişasta Bazlı Endüstri İnceleme Raporu. Ankara Üni. Muhendislik Fakultesi Gıda Muhendisliği Bölümü, (2008) Ankara.
CR  - Karaoğlu M. YFMŞ. Gıda Mühendisliği Dergisi: (2000) 33 (14). http://www.gidamo.org.tr
CR  - Soyutemiz E. Özdemir A.. Bursa’da Tüketilen Sucuk, Salam, Sosis ve Pastırmalardaki Kalıntı Nitrat ve Nitrit Miktarlarının Saptanması. Gıda (1996) 21(6): 471-476.
UR  - https://doi.org/10.26453/otjhs.357496
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/445749
ER  -