TY  - JOUR
T1  - Samsun Büyükşehir Belediyesi mücavir alan uygulamalarının tarım alanlarına ve tarımsal üretim üzerindeki etkileri
TT  - The effects of Samsun Metropolitan Munıcipality adjacent area practices on agricultural areas and agricultural production
AU  - Uzun, Ali
AU  - Demir, Yusuf
PY  - 2019
DA  - February
Y2  - 2018
DO  - 10.7161/omuanajas.362665
JF  - Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi
JO  - ANAJAS
PB  - Ondokuz Mayıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1308-8750
SP  - 118
EP  - 128
VL  - 34
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Günümüzde nüfus ve kente göç giderekartmaktadır. Artan nüfus ve kırsaldankente olan göç nedeniyle kentlerde yeni yerleşim alanları ihtiyacı da giderekartmaktadır. Kentler yerleşim alanı ihtiyacını genellikle kente komşu ancakhenüz kentleşmemiş nispeten kırsal alanlardan karşılarken, bu alanlarla ilgilibirtakım yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemelerden biri olan mücaviralan 1957 yılından beri mevzuatımızda yer almakta olup belediyeler tarfındanyerleşim alanı ihtiyacı ve komşu alanların kontrolü amacıyla yaygın bir şekildekullanılmaktadır. Bu çalışmada Samsun Büyükşehir Belediyesinin mücavir alanuygulamalarının tarımsal üretime ve tarım alanlarına olan etkilerininbelirlenebilmesi amacıyla mücavir alan içerisindye yer alan köylerde anket çalışmasıyapılarak olumlu ve olumsuz etkiler gözlemlenmiştir. Çalışmadan elde edilensonuçlara göre; mücavir alanda yer alan köylerde mücavir alana girmedenöncesine göre nüfus %21,01 oranındaazalırken hane sayısı %19,03 oranındaartmış, tarım alanı %0,66 oranında azalırken yerleşim alanları %4,90 oranındaartmıştır. Hayvancılık işletme sayısı %15,46 oranında azalmış, tarım arazisifiyatlarında %212,37 oranında artış görülmüştür. Tütün, tahıl, yembitkileri, sebze-meyveyetiştiriciliğinde büyük oranda azalış görülürken sadece fındıkyetiştiriciliğinde artış görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre Samsun’damücavir alan uygulamasının mevcut şekliyle kırsal alanda tarım arazilerine vetarımsal üretime olumlu katkı sağlayamadığı görülmüştür. 6360 Sayılı yasaylaSamsun ve diğer büyükşehirlerde Büyükşehir Belediyesi hizmet ve sorumluluksınırlarının tüm il sınırları kabul edilmesiyle mücavir alan uygulaması fiilenson bulmuştur. Toprak Koruma Kanunu ve İmar Kanunu’nda mücavir alanla ilgilidüzenlemeler yapılarak tarım arazilerinin korunması sağlanmalıdır. Ayrıcabüyükşehir statüsündeki iller için imar ve büyükşehir belediyesifaaliyetleriyle ilgili konularda tarım alanların ve tarımsal üretimin konunmasıyönünde yasal düzenlemelerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
KW  - Samsun
KW  - Mücavir Alan
KW  - Kentleşme
KW  - Kentsel Saçaklanma
KW  - Tarım Alanları
KW  - Tarımsal Üretim
N2  - ABSTRACTNowadays,population and urban migration is gradually increasing. As a result of theincreasing population and urbanisation, the need for new settlement areas is alsogradually increasing. Some legal regulations are made for places that have notyet become towns to meet this settlement needs from the relatively neighboring rural areas. One of theseregulations is sharing a commom border (adjecent areas). It has been in ourlegislation since 1957, and has been used extensively by municipalities withthe purposes of need for settlement and the control of neighboring areas. Inthis study, questionnaires were administered in villages within the adjacentareas, in order to find out the effects of adjacent area practices of SamsunMetropolitan Municipality on agricultural productions and agricultural lands,and positive or negative influences were also observed. According to theresults of the study, it was found that when compared with the pre-adjacentarea period, the population in the villages within adjacent area decreased 21.01%, the number of residences increased 19.03 %, agricultural lands decreased 0.66% and settlement areas increased 4.90 %. In addition, the number of husbandrybusiness decreased 15.46 %, while 212.37% increase was found in the prices ofagricultural lands. While a large decrease was found in tobacco, grain, forageplant, fruit and vegetable production, increase was found only in hazelnutproduction. According to the results obtained, it was found that adjacent areapractice in Samsun with its existing form could not make a positivecontribution to agricultural lands and agricultural production. With the Lawnumber 6360, adjacent area practice ended with metropolitan municipality servicesand responsibilites in Samsun and other metropolital municipalities becomingextended to the borders of the whole province. Regulations about adjacent areasshould be made in Soil Protection Act and Building Law and agricultural landsshould be taken under protection. In addition, legal regulations should bedeveloped to protect agricultural lands and agricultural production in relationto town planning and municipality activities for metropolitan provinces.
CR  - Abacı, İ., Kaplan, H., 2011. Mücavir Alan Kavramının İmar Mevzuatı ve Uygulamaları Yönünden İrdelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011.
CR  - Alaeddinoğlu, F., 2010. Batman Şehri, Fonksiyonel Özellikleri ve Başlıca Sorunları. The Functıonal Characterıstıcs and Prımary Problems of the Batman Cıty. Doğu Coğrafyası Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 24, Sayfa:19-42.
CR  - Alkan, Y., Uzun, G., 2016. Erdemli Kenti Mücavir Alanı İçinde Ekolojik Kapsamlı Alan Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Akademik Ziraat Dergisi, 5(1):35-50, ISSN: 2147-6403, (2016).
CR  - Akseki, H., Meşhur, M, Ç., 2011. Kentsel Yayılmanın Tarım Arazileri Üzerindeki Etkisi, Konya Kenti Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011.
CR  - Çelik, K., 2007. Tarım Topraklarının Kentsel Arsa Olarak İmara Açılmasının Getirmiş Olduğu Sorunlar. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 11. Tütkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 2-6 Nisan 2007, Ankara.
CR  - Demircioğlu, D., Karakuş, C, B., 2012. Geçmişten Günümüze Sivas Kent Planlarının Alan Kullanımları Yönünden Karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi. Inonu University Journal Of Art And Design. Issn: 1309-9876 E-Issn:1309-9884 Cilt/Vol. 2 Sayı/No.4 (2012): 1-13.
CR  - Günbeyaz, N., Turan, N. G., 2009. Samsun ilinde Kentsel Büyüme Deseninin İncelenmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.
CR  - Mazı, F., ve Arslan, N. T., 2003. Şehirleşme Sürecinde Mücavir Alan Uygulamalarının Hukuk ve Planma Açısından Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt-4, Sayı-2, Sayfa 39-56.
CR  - Özcanlı, M., Güzel, A., 2015. Şanlıurfa Şehrinin Alansal Gelişiminin Çevresindeki Tarım Arazilerine Etkisi (The Impact of Spatıal Expansıon of Şanlıurfa on Surroundıng Agrıcultural Land). Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10/6, Spring 2015, p.723-744.
CR  - Yiğitbaşıoğlu, H., 2000. Türkiye'de Tarım Topraklarının Kullanımında Yapılan Başlıca Yanlışlıklar ve Bunlara Bir Örnek: Eskişehir. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 40, 3-4 (2000), 3-12.
CR  - 5403 Sayılı Kanun. Toprak Koruma Kanunu. 19.07.2005 tarihli ve 25880 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 6537 Sayılı Kanun. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 15.05.2014 tarihli ve 29001 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 5216 Sayılı Kanun. Büyükşehir Belediyesi Kanunu. 23.07.2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 5747 Sayılı Kanun. Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 22.03.2008 tarihli ve 26824 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 6360 Sayılı Kanun. On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 06.12.2012 tarihli ve 28489 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 6447 Sayılı Kanun. On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 22.03.2013 tarihli ve 28595 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 3194 Sayılı Kanun. İmar Kanunu. 09.05.1985 tarihli ve 18749 sayılı Resmi Gazete.
CR  - 504 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. Yedi İlde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (Samsun Belediyesi’nin Samsun Büyükşehir Belediyesi’ne dönüştürülmesi) 09.09.1993 tarihli ve 21693 sayılı Resmi Gazete.
CR  - TÜİK. Türkiye İstatistik Kurumu, 2015 Yılı Nüfus İstatistik Göstergeleri.
CR  - SBB. Samsun Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Müdürlüğü, 2014 Yılı Verileri.
UR  - https://doi.org/10.7161/omuanajas.362665
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/649494
ER  -