TY  - JOUR
T1  - III. Cumhuriyet'te Din Kamu Hizmetinin Kaldırılması, Laiklik
TT  - Abolition of Religous Public Services at the Third Republic, Laicism
AU  - Karahanoğuları, Onur
PY  - 2017
DA  - December
DO  - 10.1501/SBFder_0000002472
JF  - Ankara Üniversitesi SBF Dergisi
JO  - SBF Dergisi
PB  - Ankara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 0378-2921
SP  - 849
EP  - 913
VL  - 72
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Türkiye Cumhuriyeti’nde laikliğin Fransız laikliğinden örnek alınarak kurulduğu saptamasıKemalist, Atatürkçü, muhafazakar, siyasal İslamcı, liberal, sol liberal hemen her düşünsel ve siyasal çevredebulunmaktadır. Fransız modelinin örnek olduğu kabulü ile laikliğin kurumsal/örgütsel varoluşu arasındaçelişki bulunmaktadır. Fransa’nın örnek alındığını savunanlar, Devlet ile Kilisenin ayrılmış olduğu Fransa’nınlaiklik modeline uymayan Diyanet İşleri Başkanlığı karşısında şaşırmakta, bu kurumu bir sapma olarakgörmektedir. İmamlara maaş ödeyen bir devlet nasıl laik olabilir sorusu da benzer niteliktedir. TürkiyeCumhuriyeti kurulurken, henüz yirmi yıllık olan Fransız Devlet – Kilise ayrılığı modelinin ya da Devrimsırasındaki kısa ayrılığın örnek alındığı sanısındadırlar. Devrim öncesi laikleşme tarihi bir yana bırakılırsagünümüz Fransız laikliğinin Devrim, Kısa Ayrılık, Konkordato ve Ayrılık aşamalarından geçerek oluşmuştur.Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundaki laikleştirici önlemler ve laiklik ilkesinin anayasaya girişiincelenirken genellikle 1789 Devriminin örnek olduğu düşünülmektedir. Devrim Laikliği (1789), KonkordatoLaikliği (1801-1905) ve Devlet – Kilise Ayrılığı Laikliği (1905’ten günümüze) laikliğin farklı aşamalarıdır.Türk Laikliği, Devrimin ya da 1905’in Ayrılık Laikliğini değil büyük oranda Konkordato (1801) Laikliğiniörnek almıştır. 1801 yılında Napolyon ve Papa bir anlaşma imzalamış, Fransa’da bir din işleri bakanlığıkurulmuş, papazlar kamu görevlisi olmuş, kiliselerin ve din bürokrasisinin giderlerini karşılamak üzerebütçeye para konulmuş, devletçe tanınan dinler sistemine geçilmiş ve din bir kamu hizmeti olmuştur. 1905yılında çıkarılan bir yasa ile Devlet ile Kilise ayrılmış, din kamu hizmeti özelleştirilmiş, din, örgütlü veyabireysel etkinlik niteliğiyle tapını kavramıyla ve serbestlik ilkesi çerçevesinde düzenlenmiştir. TürkiyeCumhuriyeti laikliğinin düzenleme biçimi, Konkordato laikliğine benzetilebilir, Diyanet Laikliği olarakadlandırılabilir. Diyanet Laikliğinin Ayrılık Laikliğine evrilmesinin tartışılabilmesi için Fransız laikliğininyakından tanınması gerekmektedir.
KW  - : Laiklik
KW  - Laikleşme
KW  - Din Kamu Hizmetleri
KW  - Diyanet İşleri Başkanlığı
N2  - The idea that Turkish laicism is founded on the model of French laicism is shared by almost in all kind of intellectual and political circles. However, the institutional and organizational existence of Turkish laicism considerably differs from the French model and this fact leads apparent contradictions. Those whotalk about “the French model” in general terms and not clarify the historical phases of that model are surprised by the presence of Diyanet İşleri Başkanlığı (Presidency of Religious Affairs), which does not comply with the French laicism model, where the State and Church are separated. The question that a state pays salaries to imams can be called a laic state arises from the same deficient comparison. They suppose that when the Republic of Turkey was founded, the phase of 1905’s Separation of the Churches and the State or the short phase of Revolutionary Separation were taken as an example. The Modern French system of laicism is formed through the phases of Revolutionary Separation Period (1789), Concordat (1801) and Separation (1905). All these phases, which were completed when the Republic of Turkey was established, have certainlybecome an example for the founders of the Republic. It is not the Revolutionary Separation Period or the Separation of 1905, but the example of the Concordat Laicism (1801) that is taken as a model by the founders of Turkish Republic. In 1801, Napoleon and the Pope signed a Concordat; in terms of this contract a minister of religion was assigned, priests became public officials, money was laid on the budget to cover the expenses of the churches and the religious bureaucracy, the system of state-recognized religions was adopted and religion became a public service. In 1905, the State and the Church were separated by a law, called The Separation Law, the religious public services were privatized, and the religion as an organized or individual activity was conceptualized as worship (le culte) and regulated by the principle of freedom. Concordat is taken as an example or model in the foundation of the Turkish Republic. Turkish laicism can be called the Diyanet Laicism. In order to discuss the possibility of evolution of the Diyanet Laicism to The Separation, we need to study French phases of laicism.
CR  - Referans 1
Associations religieuses (2016), http://www.interieur.gouv.fr/A-votre-service/Mes-demarches/
Associations/Associations-specifiques-et-fondations/Associations-sous-regime-legalspecial/Associations-religieuses
(16.6.2016).
UR  - https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002472
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/393278
ER  -