TY  - JOUR
TT  - Mevlana’da ve Harakani’de Metafizik Âlemin Bir Aktörü Olarak İnsan
AU  - Öztürk, Emine
PY  - 2017
DA  - December
DO  - 10.17050/kafkasilahiyat.372849
JF  - Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - KAÜİFD
PB  - Kafkas Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2148-8177
SP  - 226
EP  - 240
VL  - 4
IS  - Ek 1
KW  - Mevlana
KW  - Harakani
KW  - human beings
KW  - metaphysical realm
N2  - İnsan suresi şu beş ayetle başlar ve bu surede insanaiki yol seçme hakkı tanındığından ve insanın bu iki yoldan birini seçmekhususunda özgür olduğundan bahsedilir.“1-Gerçekten insan üzerinedehirden(zamandan) öyle bir müddet geldi ki o zaman o anılmaya değer bir şeydeğildi. 2-Doğrusu biz insanı, imtihan etmek için karışık bir nutfeden yarattıkda onu işitici ve görücü yaptık. 3-Kuşkusuz biz ona yolu gösterdik; isterşükredici olsun ister nankör. 4-Çünkü biz kâfirler için zincirler, demirhalkalar ve alevli bir ateş hazırlamışızdır. 5-Kuşkusuz iyiler de karışımıkâfur olan dolgun bir kadehten içerler.” Bu suredeki üçüncü ayet oldukça dikkatçekicidir, kuşkusuz ki yaratıcı insana yolu göstermiştir ve artık şükretmek denankör olmak da insanın yalnızca kendi seçimidir. Seçimlerinde özgür bir varlıkolması insanı o seçiminin sorumlusu yapar ki, böylelikle insan gerekfiilleriyle gerek duasıyla seçimlerinin bir aktörü durumundadır. Bu onu aynızamanda metafizik âlemin de aktörü yapmaktadır. O halde insan fiilleriyle,dualarıyla, dilekleriyle ve hatta temennileriyle metafizik âlemin bir aktörüdurumundadır. Yani kul ile Allah arasındaki ilişki, sadece Allah’tan kula birsüreç değil, aynı zamanda kuldan Allah’a doğru gerçekleşen inşai, oluş ve yapımhalinde diyalektik bir süreçtir. Mevlana ve Harakani gibi bütün büyük tasavvuferbabı da konuyu bu açıdan ele almışlardır. Nitekim Kenan Rıfai[1]hazretlerinin aşağıdaki şiiri bu diyalektik ilişkiyi detaylıca anlatan ve aynızamanda özetleyen bir şiirdir.  Hak suretidir âlem-i imkân ile âdemBundan güzeli nerde ki cennet'te mi sandınHer yer ne güzel menba-ı hüsn, insan güzeliSen de bu cemâli, huri gılmanda mı sandınHer yerde, fakat arifin kalbindedir Allah,Yoksa sen onu arz u semâvâtta mı sandınDünyâ diyerek geçme sakın, burdadır her şeyMîzân ü sırât'ı mutlaka orda mı sandınCennet ü dûzah, gamm ü sürür, zulmet ile nûrYaptıklarının gölgesi, hâriçte mi sandınBilgin sana kıymet, talebin neyse osun senİnsanlığı sâde yiyip içmekte mi sandınİşte bu araştırmanın konusu Mevlana ve Harakani’nineserlerinde metafizik âlemin aktörü olan insanı daha doğrusu insan-ı kamilideğerlendirmek ve ele almaya çalışmaktır. [1]    https://www.antoloji.com/nutk-u-serif-siiri/; Erişim Tarihi: 13.09.2017, Şiir: Kenan Rıfai 
CR  - Çelik, İsa, Tasavvufi Düşüncede İnsan-ı Kamil, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2010.
CR  - Çiftçi, Hasan, Şeyh Ebu’l Hasan Harakani, Nuru’l Ulum ve Münacatı; Şehit Ebu’l Hasan Harakani, Ankara.
CR  - Hira, Ayhan, “Ebu’l-Hasan el-Harakânî’nin Tasavvuf Anlayışında Fenâ Kavramı”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Kars 2014, sy. 1, s. 169-185.
CR  - Kartal, Alparslan, “Ebu’l Hasan Harakânî’nin Peygamber Tasavvuru”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar, Sayı: 15, 2015, ss.161-175.
CR  - Kartal, Alparslan, “Ebu’l-Hasan Harakanî ile Hacı Bayram-ı Velî Arasındaki İlişki Ve Anadolu’nun İslamlaşmasına Katkıları”, II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kalem Yayınları, Ankara, 2017, ss. 127-142.
CR  - Kartal, Alparslan, “The Understanding Tolerance And Human Love Of Abu’l-Hasan Kharakanî Who Is The Most Important Figure Of Anatolian Mysticism”, ICHER Conference Proceedings, Houston 2017, s. 20.
CR  - Kartal, Alparslan, “Huzur Derslerine Katılan Karslı Âlimler”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt: IV, Sayı: 8, ss. 224-243.
CR  - Mevlana Celaleddin-i Rumi, Mesnevi, Ötüken Neşriyat, 2016, C:I, C:II., C:IV.
CR  - Osman Nuri Küçük, Fususu’l Hikem ve Mesnevi’de İnsan-ı Kamil, İnsan Yayınları, İstanbul, 2014.
CR  - Öztürk, Emine, Kartal, Alparslan, Celep, Halil, “Sufis Identified With Their Cities: Kars- Abu’l-Hasan Kharakanî (Contributions Of Kharakani Stories To Social Document And Social Integration of Kars)”, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 2017, vol: 8, Issue: 30, pp. 1383-1395.
CR  - Sırrı, Akbaba; Mevlana’nın Mesnevide Yer Alan Ebu’l-Hasan El Harakânî (Hz) Hakkındaki İki Menkıbeden Eğitim İçin Çıkarılan Dersler; Harakani Dergisi, Kars, 2014, Sayı:1.
CR  - Şefik Can, Mevlana Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri; Ötüken Yayınları, İstabul, 2011.
CR  - https://www.antoloji.com/nutk-u-serif-siiri/; Erişim Tarihi: 13.09.2017, Şiir: Kenan Rıfai.
CR  - www.kuranmeali.org/kuran/tin-suresi; Erişim Tarihi:8.10.2017.
UR  - https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.372849
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/395423
ER  -