TY - JOUR T1 - Uluslararası Standartlarda İkinci Derece Birinci Sınıf Bir Ulusal Düşey Kontrol Ağının Tesis ve Ölçü Esasları AU - Yaprak, Servet PY - 2018 DA - August DO - 10.29128/geomatik.376964 JF - Geomatik PB - Murat YAKAR WT - DergiPark SN - 2564-6761 SP - 145 EP - 153 VL - 3 IS - 2 LA - tr AB - Jeodezininen önemli görevlerinden biri fiziksel yeryüzü üzerindeki doğal ve yapaydetayların üç boyutlu konumsal bilgilerini üretmektir. Yeryüzü üzerindeki konumbilgileri daha önce tesis edilmiş olan yatay ve düşey kontrol noktaları veGlobal Navigation Satellite System (GNSS) Ağları ile elde edilir. Sonyıllarda konum bilgilerinin üretilmesinde GNSS alıcılarının kullanımı oldukçayaygınlaşmıştır. Bununla birlikte GNSS sistemlerinden elde edilen yükseklikdeğeri ölçülen noktanın çekül eğrisi boyunca referans elipsoidine olanuzaklığını ifade eden elipsoidal yüksekliktir (h). Elipsoidal yükseklikgeometrik bir değer olup fiziksel bir karşılığı yoktur, dolayısı ile gerçekanlamda bir yüksekliği ifade etmez. Bu nedenle mühendislik problemlerimizinçözümü için elipsoidal yüksekliklerin (h) ortometrik yüksekliğe (H)dönüştürülmesi gerekmektedir. Ortometrik yükseklik, yeryüzü üzerindeki birnoktanın çekül eğrisi boyunca geoit yüzeyine olan uzaklığıdır. GNSS’ in etkinkullanımı için hassas bir düşey kontrol ağına ve cm hassasiyetinde belirlenmişgeoit yüzeyine ihtiyaç vardır. Hassas bir geoit yüzeyi oluşturmak için,öncelikle Uluslararası standartlarda hassas nivelman ağının oluşturulması,yeterli sıklıkta gravite ölçülerinin yapılması, mareograf istasyonlarındanortalama deniz seviyesi verisinin elde edilmesi ve ölçülerin dengelenmesigerekmektedir. Bilindiğigibi ülkemize ait mevcut düşey kontrol ağımız (TUDKA) devam eden yol genişletmeçalışmaları ve altyapı çalışmaları nedeni ile büyük oranda tahrip olmuştur.Buna ilave olarak bu ağdan elde edilen geoit yüzeylerinin hassasiyeti ancak ±10cm civarındadır. Sonuç olarak bizim DKA’ mızı yenileme ihtiyacımız ortayaçıkmiştır. Bu nedenle bu çalışmada Amerikan Federal Geodetic Control Komite (FGCC)Standartları çerçevesinde gerçekleştirilmiş İkici Derece Birinci Sınıf birulusal düşey kontrol ağından hareketle Uluslararası ve ulusal DKA’ larınıntesisi ve nivelman ölçülerinin gerçekleştirilmesinde dikkat edilecek konularaçıklanmıştır. KW - Hassas nivelman KW - geoit KW - düşey kontrol ağı CR - Ayhan, M.E., Demir, C. (1992). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol (Nivelman) Ağı-1992 (TUDKA-92). Harita Dergisi, Sayı 109 CR - Demir, C., Cingöz, A., Şerbetci, M. (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara CR - Demir, C. (1999). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı-1999 (TUDKA-99). HGK İç Rapor No: Jeofniv-02-1999, Jeodezi Dairesi Başkanlığı, Ankara. CR - Kılıçoğlu,A., Direnç, A., Yıldız, H., Bölme, M., Aktuğ, B., Simav, M., Lenk O. (2011). Regional gravimetric quasi¬geoid model and transformation surface to national height system for Turkey (THG¬09), Studia Geophysica et Geodaetica, 55, 557¬578. CR - Simav, M., ve dig. (2015). Türkiye Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu ve Gravite Altyapısının İyileştirilmesi Projesi TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 15.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 25¬28 Mart 2015, Ankara. CR - Simith, C. L. (2010). Bech Mark reset procedures, National Geodetic Survey, Silver Spring MD 20910, September,2010 CR - Demir, C. ve Yaprak, S. (2016). Suudi Arabistan Hassas nivelman Ağı projesi Region 3 sonuç raporu. CR - Şerbetci, M., (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara CR - http://www.hgk.msb.gov.tr/images/jeodezifaaliyetler/d5a4eb6752402a7.pdf CR - https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984-stds-specs-geodetic-control-networks.htm CR - http://www.fulcrumapp.com/apps/categories/engineering/ CR - https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#WinDesc CR - https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984stds-specs-geodetic-control-networks.htm CR - https://www.lantmateriet.se/globalassets/kartor-och-geografisk-information/gps-och-matning/geodesi/rapporter_publikationer/rapporter/lantmaterirapport_2014_2.pdf CR - https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#Translev UR - https://doi.org/10.29128/geomatik.376964 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/451145 ER -