TY - JOUR T1 - Yaşlılıkta Mobiliteye Bağlı Yetiyitimi ve Halk Sağlığı Hemşiresinin Sorumlulukları TT - Mobility-Related Disability in Age and Responssibilities of the Public Health Nursing AU - Canlı, Serap PY - 2019 DA - June DO - 10.17681/hsp.382679 JF - Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi JO - HSP PB - İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa WT - DergiPark SN - 2148-7588 SP - 390 EP - 397 VL - 6 IS - 2 LA - tr AB - DOI:10.17681/hsp.382679Dünyadayaşlı nüfus her geçen yıl artmaktadır. Yaşlılık biyolojik, psikolojik vesosyolojik yönleriyle değişim ve sorunların görüldüğü bir yaşam sürecidir. Busüreçte yaşanan kronik hastalıklar ve yetiyitimi yaşam kalitesinde bozulmaya,bakım ile ilgili yetersizliklere ve ciddi boyutlara varan ekonomik kayıplaraneden olmaktadır. Çoğu kronik hastalığa bağlı, mobilite ileilişkilendirilebilen yetiyitimi koruyucu önlem ve müdahaleler ileazaltılabilir. Sağlık profesyonelleri içerisinde yer alan halk sağlığıhemşirelerinin artan yaşlı nüfusun mobilite ve yetiyitimi ile ilgili sağlıksorunlarına yönelik ‘Yaşlı Sağlığı Hizmetlerinde’ edindiği rol yadsınamazkonumdadır. Ancak en önemli sorun halk sağlığı hemşirelerinin yaşlılarınyetiyitimi, mobilite sorunları ve bu sorunlara yaklaşımları konusunda yeterlibilgi birikiminin olmamasıdır. Bu çalışmada, ülkemizde yaşayan yaşlılardayetiyitimi, mobilite ve özellikleri hakkında bilgi vermek, mobiliteye bağlıyetiyitiminin değerlendirilmesi ve geciktirilmesinde, dolayısıyla 65 yaş veüzeri bireylerin yaşam kalitesinin arttırılmasında halk sağlığı hemşirelerininsorumluluklarının neler olduğu konusuna rehber oluşturarak katkı sağlayabilmekamaçlanmıştır. Halk sağlığı hemşirelerinin bu amaç doğrultusunda mobiliteye bağlıyetiyitimli yaşı bireyleri izleyerek değerlendirmeleri ve uygun girişimleriplanlamaları önerilmektedir. KW - Hemşirelik KW - Mobilite KW - Yaşlı KW - Yetiyitimi N2 - DOI:10.17681/hsp.382679The elderly population is increasing every year in the world. Old agewith its biological, psychological and sociological aspects is a process whichhas its own unique transformations and problems. Chronic diseases anddisability in this process cause deterioration in quality of life, inadequaciesregarding care, and economic loss at substantial levels. Disability, which aremostly due to chronic diseases and can be linked to mobility, can be reduced byprotective measures and interventions. The role of public health nurses, one ofthe health professional group, in 'Elderly Health Services' towards healthproblems related to mobility and disability in the elderly population growing,is undeniable. However, most important problem is that public health nurses donot have sufficient knowledge about disability and mobility problems of elderlypeople and their approaches to these problems. In this study, it is aimed toprovide information about the disability, mobility and characteristics ofelderly people living in our country, and to contribute by presenting aguidance on the responsibilities of public health nurses in evaluating anddelaying mobility-related disability thus improving the quality of life forpeople aged 65 and over. It is recommended that public health nurses follow upelderly people with mobility related disability and plan appropriateinterventions in accordance with this purpose. CR - Referans1 Bahar A. Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 2005: 106. CR - Referans2 Kutsal YG. Yaşlanan Dünya, Yaşlanan Toplum, Yaşlanan İnsan, Türk Tabipler Birliği Yayınları, 2003 (Erişim tarihi:18.01.2017) Erişim adresi: http://www.ttb.hacettepe.edu.tr CR - Referans3 BM (Birleşmiş Milletler) BM'nin Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi Dünya Nüfus Tahminleri Raporu (Erişim tarihi:13.12.2017) Erişim adresi: http://www.un.org.tr/tr/dünyanüfus tahminleri&submit=Search CR - Referans4 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) İstatistiklerle Yaşlı Nüfus 2016, (Erişim tarihi:01.12.2017) Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id= 24644 CR - Referans5 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, ‘‘Türkiye sağlıklı yaşlanma eylem planı ve uygulama programı (2015-2020)’’, ISBN: 978-975-590-520-4, Ankara: Anıl Matbaa; 2015. s. 3-30. CR - Referans6 WHO (World Health Organisation). World Population Prospects The 2015 Revision, [cited 31.12.2017] Available from: http://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_ 2015. pdf CR - Referans7 Tajvar M, Arab M, Montazeri A. Determinants of Health-Related Quality Of Life in Elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health 2008 (doi: 10.1186/1471-2458-8-323). CR - Referans8 WHO (World Health Organization). Noncommunicable Diseases and Mental Health Cluster Noncommunicable Disease Prevention and Health Promotion Department 213. Ageing and Life Course, h.w.w.i.h.a.a.p., Active Aging: A Policy Framework WHO, Madrid, 2002. CR - Referans9 Verbrugge LM, Patrick DL. Seven cronic conditions: Their Impact on U.S. Adult’s Activity Levels and Use of Medical Services. American Journal of Public Health 1995; 85: 173-182 CR - Referans10 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Ünal B. Ergör G. (edt). Sağlık Bakanlığı Yayın No: 909 Anıl Matbaa, Ankara, 2013 CR - Referans11 Keskinoğlu P. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Yaşlılık ve yetiyitimi. Yaşlı sağlığı: sorunlar ve çözümler. Aslan D, Ertem M. (edt), Yayın No: 2012-1 Ankara: HASUDER Palme Yayıncılık; 2012. s. 75-79. CR - Referans12 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). Sağlıkla ilgili istatistikler 2013, (Erişim tarihi: 05.01.2017) Erişim adresi: http://www. tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017 CR - Referans13 Maslow K, Mezey M. Recognition of dementia in hospitilized older adults. American Journal of Nursing 2008; 108: 40-49 CR - Referans14 Foster C, Porcari JP, Battista RA, Udermann B, Wright G, Lucia A. The risk in exercise training. Am J Lifestyle Med 2008; 2: 279-284 CR - Referans15 WHO (World Health Organization). World report on disability. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data 2011 Malta, [cited 26.01.2017] Available from: http://www.who.int/ disabilities/world_report/2011/report.pdf CR - Referans16 ICIDH (International Classification of Functioning and Disability). International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps, World Health Organization, Geneva. 1980. p. 1-19. CR - Referans17 Verbrugge LM, Jette AM. The disablement process. Social Science and Medicine 1994; 38: 1-14. CR - Referans18 ICIDH-2 (International Classification of Functioning and Disability). Beta-2 draft, Full Version, World Health Organization, Geneva. 1999. p. 2. CR - Referans19 WHO (World Health Organization). T.C. Başbakanlık Özürlüler Dairesi Başkanlığı, Kabakçı, E. Gögüs AE. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data DSÖ tarafından International Classification of Functioning, Disability and Health başlığı ile yayınlanmıştır. Bilge Matbaacılık, 2004. s. 3. CR - Referans20 WEB_1. (2006) (Erişim tarihi:19.04. 2016) Erişim adresi: http://rega.basbakanlik.gov.tr/ eskiler/2006/07/200607163.html2006 CR - Referans21 Verbrugge LM, Patrick DL. Seven cronic conditions: Their Impact on U.S. Adult’s Activity Levels and Use of Medical Services. American Journal of Public Health 1995; 85: 173-182 CR - Referans22 Balzi D, Lauretani F, Barchielli A. Risk factors for disability in older persons over 3-year follow-up. Age Ageing 2010; 39: 92-98 CR - Referans23 WEB_3. (2002) 2002 Türkiye Özürlüler Araştırması, (Erişim tarihi:31.01.2017) Erişim adresi:http://engelli.eyh.gov.tr/odes/odes_2015/?menu=dosya&sayfa=Arastirma CR - Referans24 TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002 İkincil Analizi, (Erişim tarihi:17.03.2014) (Erişim adresi: http://www.eyh.gov.tr/tr/8399/Turkiye-Engelliler-Arastirmasi-Ileri-AnalizRaporu-Ocak-2006 CR - Referans25 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması 2010 Raporu, http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay &KT_ID=1& KITAP _ID=244 (12.01.2016). CR - Referans26 WHO (World Health Organization). ‘‘Dünya Sağlık Raporu’’, 21. Yüzyılda Yaşam Herkes İçin Bir Vizyon, Cenevre, 1998. s. 62. CR - Referans27 Me Peak, LE. Physiatric history and examination. Physical Medicine and Rehabilitation, Second Edition, Braddom, RL. (ed.) W.B. Saunders Company, Philadelphia, 2000: p. 5-7. CR - Referans28 Leat SJ, Lovie-Kitchin JE. Measuring mobility performance: experience gained in designing a mobility course. Clinical and Experimental Optometry 2006; 89: 215-228. CR - Referans29 Suri P, Kiely DK, Leveille SG, Frontera WR, Bean JF. Trunk muscle attributes are associated with balance and mobility in older adults: a pilot study. PMR (Physical Medicine And Rehabilitation) 2009; 1: 916-924. CR - Referans30 Riddering AT. Keeping older adults with vision loss safe: chronic conditions and comorbidities that ınfluence functional mobility. Journal of Visual Impairment & Blindness 2008; 102: 616-620. CR - Referans31 Kulakçı H, Emiroğlu ON. Huzurevinde yaşayan yaşlıların bakımında Omaha Sistemi’nin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2011; 4: 25-33 http://www. Deuhyoedergi.org (16.04.2016). Referans32 Özcan A. Hemşire Hasta İlişkisi ve İletişim. Sistem Ofset Yayıncılık 2. Basım, Ankara, 2006. s. 4-31. CR - Referans33 WEB_4. (2011) Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, (Erişim tarihi:31.01.2016) (Erişim adresi: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-12606/ hemsirelik-yonetmeligidegisiklik-yapilmasina-dair-y-.html CR - Referans34 Staab AS, Hodges LC. Problems with mobility, Essentials of Gerontological Nursing Lippincott, Philedelphia-New York, 1996. p. 51-65. CR - Referans35 Carpenito LJ. “Hemşirelik Tanıları El Kitabı” Handbook of Nursing Diagnosis- 13th Ed. Erdemir F. (Çev.) Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 2010. s. 224. CR - Referans36 WHO (World Health Organisation). Physical Activity and Health in Europe: Evidence For Action. Cavill N, Kahlmeier S, Racioppi F. (eds), 2006. p. 2. Referans37 Hollmann W, Strüder HK, Tagarakis CVM, King G. Physical activity and the elderly. Eur J Cardiovasc Prev Rehabilitation 2007; 14: 730-739 CR - Referans38 Christmas C, Anderson RA. Exercise and older patients: Guidelines for the clinician. J Am Geriatr Soc 2000; 48: 318-324 CR - Referans39 Hardman AE, Stensel DJ. Exercise And Aging (1st edition), In physical activity and health: The evidence explained. London: Routledge. Taylor & Francis Group, 2003. 189-203 CR - Referans40 Bean JF, Vora A, Frontera WR. Benefits of exercise for community-dwelling older adults. Arch Physical Medical Rehabilitation 2004; 85: 31-42 CR - Referans41 WEB_8. What we recommend? (2015) [cited 16.01.2016] Avaliable from: http://www.diabetes.org/food-and-fitness /fitness/types-of-activity/what-we-recommend.html CR - Referans42 WHO (World Health Organisation). Global Recommendations on Physical Activity for Health. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, 2010. p. 6-30. CR - Referans43 Pate RR, Pratt M, Blair SN, Haskell WL, Macera CA, Bouchard C, et al. Physical activity and public health. A recommendation from the Centers for Disease Control and Prevention and the American College of Sports Medicine. JAMA, 1995; 273: 402-407 CR - Referans44 Berkman LF. The role of social relation in health promotion. Psychomatic Medicine 1995. 245-254 CR - Referans45 Parker M, Baker PS, Allman RM. A life- space approach to functional assessment of mobility in the elderly. Journal of Gerontological Social Work 2001; 35: 35–55 UR - https://doi.org/10.17681/hsp.382679 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/837499 ER -