TY - JOUR T1 - DÖNEMİN BASININA GÖRE VARLIK VERGİSİ UYGULAMASI TT - Capital Tax Practice According to the Press of the Period AU - Aydın, Mehmet Korkud PY - 2018 DA - January DO - 10.18069/firatsbed.387972 JF - Firat University Journal of Social Sciences PB - Fırat Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1300-9702 SP - 289 EP - 311 VL - 28 IS - 1 LA - tr AB - II.Dünya Harbi sürecinde Türkiye; bir taraftan dış politikasında hassas bir dengekurmak, diğer taraftan da Türkiye'yi her an savaşa girecekmiş gibi askeri,siyasi, psikolojik ve ekonomik anlamda hazır tutmak adına oldukça serttedbirlere başvurmuştu. Bu tedbirler içinde Varlık Vergisi, Milli Müdafaa(Korunma) Kanunu ve Toprak Mahsulleri Vergisi gibi uygulamalar yer almış;uygulamadan doğan sosyal ve siyasi yönden travmalar yaşanmıştı. II. Dünya Harbiyıllarında Hükûmetin ekonomik alana yaptığı müdahalelerin ilki Varlık Vergisiuygulaması olmuştu. Dönemin basını incelendiğinde, mevcut yapı caydırıcılıktanuzak kalmış, bazı sermaye sahipleri bu dönemde daha çok kazanç elde etmişlerdi.Devlet; piyasada vurgunculuk ve karaborsacılığın önlenememesi üzerine daha ağıryaptırımlar uygulamak zorunda kalmış ve Varlık Vergisi Kanunu'nu uygulamayakoymuştur. Varlık Vergisi Kanunu, 11 Kasım 1942 tarihinde TBMM tarafından kabuledilmişti. Varlık Vergisi ile amaçlanan; hem karaborsacılık ve vurgunculuğuortadan kaldırmak hem de piyasada bulunan fazla paranın çekilmesini sağlayarakenflasyonun dengelenmesini sağlamaktı. Varlık Vergisi, teorik olarak Hükûmetintoplumsal huzuru sağlamak adına attığı önemli bir adım gibi görülürken, kamuoyuüzerindeki etkisi ise pek de olumlu olmamıştı. KW - Varlık Vergisi KW - karaborsacılık KW - vurgunculuk KW - Aşkale N2 - During the 2nd World War, Turkey had to take strict measures toestablish a sensitive balance in foreign policy, and keep Turkey ready inmilitary, political, psychological and economic terms as if it was going toenter the war at any time. Among these measures, there were Capital Tax,National Protection Law, Soil Products Tax, and similar practices. Social andpolitical traumas that stemmed from these practices were experienced. The firstaction of the Government in economic field during the 2nd World Waryears was the Capital Tax. When the press of the period is examined, it isobserved that the then-current structure was away from being deterrent, andsome capital owners gained more during this period. The state had to setstricter measures when profiteering and black-marketeering were not prevented,and enacted the Capital Tax. The Law of Capital Tax was accepted by the GrandNational Assembly of Turkey on November 11, 1942. The aim with the Capital Taxwas to eliminate profiteering and black-marketeering, and retract the excessivemoney in the market to balance the inflation. Although the Capital Tax wasconsidered as an important step to ensure the peace in the society intheoretical terms by the Government, the effects of it on the public opinionwas not that positive. CR - 6.1. RESMİ YAYINLAR CR - T. C. Başvekâlet Matbuat Umum Müdürlüğü, Ayın Tarihi, Sayı 108. (İkinci Teşrin), Ankara 1942. CR - T. C. Resmî Gazete, 12 Kasım 1942, Sayı: 5255, No: 4305. CR - T. C. Resmî Gazete, “Varlık Vergisi Kanunu’nun Çalışma Mecburiyetine Dair Hükümleri İhtiva Eden 12 ve 13. Maddelerinin Tatbik Sureti Hakkında Talimatname”, 12 Ocak 1943. CR - T. C. Resmî Gazete, Kanun Numarası: 4305, 21 Eylül 1943. CR - TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VI, Cilt: 28, İçtima: 4, 1. İnikad (1 Kasım), Ankara 1942, ss., 1-6. CR - TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VI, Cilt: 28, İçtima: 4, 3. İnikad (11 Kasım), Ankara 1942. ss.,14-36. CR - TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VII, Cilt: 5, Fevkalade İçtima, 56. İnikad (17 Eylül), Ankara 1943, ss., 46-47, 58-61. CR - TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VII, Cilt: 8, 1. İçtima, 29. İnikad (15 Mart), Ankara 1943, ss., 44-49. CR - Varlık Vergini hakkında kanun lâyihası ve Muvakkat Encümen mazbatası için bkz. aynı cilt 57 sayılı Basma Yazı. TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VII, Cilt: 8, 1. İçtima, 29. İnikad (15 Mart), Ankara 1943. CR - 6.2. MAKALE ve ESERLER CR - “Fedâkârlık Değil Borç!”, Ulus Gazetesi, 18 Ocak 1943. CR - “Kazançları Artan Müesseselerden Bir Vergi Alınacak”, Tan Gazetesi, 14 Ocak 1942. CR - “Servet Üzerinden Vergi Almak Akılımızdan Geçmemektedir”, Ulus Gazetesi,1 Şubat 1942. CR - Akar, Rıdvan, Aşkale Yolcuları Varlık Vergisi ve Çalışma Kampları (3.baskı), İstanbul 2000. CR - Aktar, Ayhan, Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikası, İletişim Yayınları, İstanbul 2004. CR - Atay, Falih Rıfkı, “Devlet Bizden Vazife İstediği Zaman”, Ulus Gazetesi, 27 Aralık 1942. CR - Atay, Falih Rıfkı, “Fedâkârlık da Bir Vazife Olur”, Ulus Gazetesi, 16 Kasım 1942. CR - Atay, Falih Rıfkı, “Hiçbir Kaçamak Yolu Aramıyacağız”, Ulus Gazetesi, 4 Ocak 1943. CR - Atay, Falih Rıfkı, “Hükümet Yeni Tedbirler Almıştır”, Ulus Gazetesi, 12 Kasım 1942. CR - Atay, Falih Rıfkı, “Yeni Tedbirler ve Bazı Yanlış Fikirler”, Ulus Gazetesi, 14 Kasım1942. CR - Aytuğ, Turgut, “Harbin Finansmanı ve Varlık Vergisi”, Ulus Gazetesi, 22 Kasım 1942. CR - Bali, Rıfat N, “Çok Partili Demokrasi Döneminde Varlık Vergisi Tartışmalar”, www.rifatbali.com/ images/stories/dokumanlar/varlik_vergisi_tartismalari. CR - Bali, Rıfat, Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni(1923-1945), İletişim Yayınları, İstanbul 1999. CR - Barutçu, F.A, Siyasi Hatıralar-Milli Mücadeleden Demokrasiye, Cilt: 2, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara 2001 CR - Belge, Burhan, “Tedbirin Sadesi En iyi Tedbirdir”, Tan Gazetesi, 18 Aralık 1942. CR - Benice, Hasan İzzet, “Muhasebe Günü Gelmiş Çatmıştır”, Son Telgraf Gazetesi, 13 Kasım 1942. CR - Benice, Hasan İzzet. Son Telgraf Gazetesi, 14 Kasım1942. CR - Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi, 1908-2002, İmge Yayınevi: Ankara 2005. CR - Coşar, Hüseyin Sami, “Vergi Vereceğiz, Başka Yol Yoktur!”, Ulus Gazetesi, 21 Kasım 1942. CR - Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitabevi: Ankara 2003. CR - Dokuyan, Sabit, “Savaş Ekonomisi ve Varlık Vergisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Aralık 2014), 15/2, ss. 23-55, Eskişehir 2014. CR - İnönü, İ, İnönü’nün Söylev ve Demeçleri(1919-1946), Cilt: 1. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1946. CR - Karaosmanoğlu, Fevzi, “Perdenin Arkası”, Tan Gazetesi, 26 Aralık 1942. CR - Kayra, Cahit, Savaş, Türkiye, Varlık Vergisi, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2011. CR - Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu (Çev: Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004. CR - Meriç, A. A, Varlık Vergisinin Satılmış Kahramanı Faik Ökte’ye Açık Mektup, Raşit Bütün Matbaası, İstanbul 1951. CR - Ökte, Faik, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul 1951. CR - Sadak, Necmeddin, “Varlık Vergisinin Tatbiki Niçin Uzun Araştırma ve İncelemelere Muhtaçtır?”, Akşam Gazetesi, 7 Aralık 1942. CR - Sadak, Necmeddin, “Hükümetin Aldığı Tedbirler…” Akşam Gazetesi.12 Kasım 1942 CR - Sadak, Necmeddin, “Saracoğlu’nun Nutku Halkcı ve Devletci Bir Hükümete Yakışan İçtimai Adalet Siyaseti Örneğidir.”, Akşam Gazetesi, 14 Kasım 1942. CR - Sadak, Necmeddin, “Bugün Tek Kaygımız Vatan Müdafaasıdır”, Akşam Gazetesi, 17 Kasım 1942. CR - Sadak, Necmeddin, “Zenginlik Suç Değil, Harp Kazancı Suçtur”, Akşam Gazetesi, 27 Kasım 1942. CR - Sadak, Necmeddin, “Kazancı Kısmıyoruz, Kazananlara Kızmıyoruz. Halktan ve Devletten Çalınmamak Şartile”, Akşam Gazetesi, 3 Aralık 1942. CR - Sadak, Necmeddin, “Varlık Vergisinin Tatbiki Niçin Uzun Araştırma ve İncelemelere Muhtaçtır?”, Akşam Gazetesi, 7 Aralık 1942. CR - Sertel, Zekeriya, “ Varlık Vergisi ”, Tan Gazetesi, 17 Aralık 1942. CR - Sertel, Zekeriya, “Bu Kumları Bu Seller Getirdi ”, Tan Gazetesi, 25 Aralık 1945 CR - Sertel, Zekeriya, “Devlet Yeni Gelir Kaynaklarını Nerede Aramalıdır?”, Tan Gazetesi, 15 Mayıs 1942. CR - Sertel, Zekeriya, “Varlık Vergisi Hakkında Bir Hasbihal”, Tan Gazetesi, 24 Aralık 1945 CR - Sertel, Zekeriya, “Varlık Vergisinin İlk Neticeleri”, Tan Gazetesi, 19 Aralık 1942. CR - Sönmez, Sabahaddin, “Varlık Vergisi”, Ulus Gazetesi, 15 Kasım 1942. CR - Suvla, Refik Şükrü, “Varlık Vergisi Paranın Kıymetini Yükseltecektir”, Vatan Gazetesi, 13 Kasım 1942. CR - Tekeli, Esat, “Varlık Vergisinin Tasfiyesi”, Ulus Gazetesi, 16 Mart 1945. CR - Tekeli, Esat, “Varlıksız Mükelleflerin Vergi Borçları Siliniyor”, Ulus Gazetesi, 18 Eylül 1943. CR - Turan, Kemal, “Türk Parası”, Ulus Gazetesi, 24 Kasım 1942. CR - Us, Asım, “Hükümetin Aldığı Tedbirler”, Vakit Gazetesi, 16 Kasım 1942. CR - Us, Asım, “Varlık Vergisi Kanunun Ehemmiyeti”, Vakit Gazetesi, 12 Kasım 1942. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Harp Kazançlarından Alınacak Vergi”, Vatan Gazetesi, 29 Mayıs 1942. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Türk, Türklüğe Faydalı Olandır”, Vatan Gazetesi, 8 Şubat 1943. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Varlık Vergisinden Sonra: Yeni Vatandaşlık Ruhuna Hazırlık”, Vatan Gazetesi, 9 Şubat 1943. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Varlık Vergisinden Sonra; Hükümet Makinemizin Geçirdiği İmtihan”, Vatan Gazetesi, 11 Şubat 1943. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Varlık Vergisinden Sonra; Ya Hep Ya Hiç”, Vatan Gazetesi, 10 Şubat 1943. CR - Yalman, Ahmet Emin, “Varlık Vergisinin Yarattığı Hava”, Vatan Gazetesi, 3 Ocak 1943. CR - 6.3. SÜRELİ YAYINLAR CR - Vatan Gazetesi.(1942-1943). CR - Cumhuriyet Gazetesi. (1942-1943). CR - Son Telgraf Gazetesi. (1942-1943). CR - Tan Gazetesi. (1942-1945). CR - Tanin Gazetesi. (1942-1943). CR - Ulus Gazetesi. (1942-1945). CR - Vakit Gazetesi. (1942-1943). CR - Vatan Gazetesi. (1942-1943). UR - https://doi.org/10.18069/firatsbed.387972 L1 - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/416399 ER -