TY  - JOUR
T1  - OSMANLI DEVLETİ’NDE KLASİK DÖNEM VE SONRASINA AİT DELÂİLÜ’L-HAYRÂT MİNYATÜRLERİNDEKİ DEĞİŞİM
TT  - Alteration of Classical Period And Its Aftermath on Dala’il al-Khayrat Miniatures in Ottoman State
AU  - Güler, Semra
AU  - Gülgen, Hicabi
PY  - 2018
DA  - June
DO  - 10.20486/imad.397069
JF  - İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
PB  - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2149-0872
SP  - 29
EP  - 60
VL  - 3
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Kuzey Afrika’da,Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî (ö.1465) tarafından tertip edilen Delâilü’l-Hayrâtve Şevâriku’l-Envâr isimli eser, yazıldığı günden itibaren bütün İslamülkeleri tarafından benimsenmiş ve İslam coğrafyasında en çok okunan duakitaplarının başında gelmektedir. Salât ü selâmların toplandığı bu kitabıngünümüzde geçerliliğini hala korumasının ardındaki sebep, şüphesizMüslümanların Hz. Muhammed’e (s.a.v.) olan derin muhabbetidir. İslam sanatanlayışı çerçevesinde minyatürlerle süslenmiş olan bu eserin çok sayıdaistinsah edildiği ve yapılan bu minyatürlerin hem coğrafyaya hem de yüzyıllaragöre farklılıklar gösterdiği bilinir. Türkiye Kütüphaneleri’nde bulunan elyazması Delâilü’l-Hayrât nüshalarındaki minyatürlerin, diğer İslamülkelerindeki örneklerle konu bakımından benzerlik göstermekle birlikte kendinehas özellikler taşıdığı görülür. Ancak zamanla Osmanlı Devleti’ndeki buminyatürler değişmiş, konu ve teknik açısından Batı sanat anlayışı etkisialtında kalmışlardır. Dolayısıyla, bu minyatürlerin nasıl değişim gösterdiğiniizlemek, aslında bir medeniyetin de arka planını okumak manasına gelir. SadeceOsmanlı Devleti’nde istinsah edilmiş Delâilü’l-Hayrât nüshalarındakarşımıza çıkan Mekke-Medine şehir tasvirleri de, birer tarihi belge olmalarıbakımından ayrıca önem arz etmektedir.
KW  - Delâilü’l-Hayrât
KW  - Cezûlî
KW  - minyatür
KW  - kutsal kent tasvirleri
KW  - Mekke-Medine
N2  - The book named Dala’ilal-Khayrat was written by Muhammed b. Suleyman al-Jazuli (d.1465) inNorth Africa and it has become one of the mostly-read prayer books in thecommunity and has been approved by all of the Islamic Countries since the dayit was first published. It is still one of the mostly-read prayer books in thecommunity. The reason why this book, which gathers thesalât ü selâmprayers,is still so popular is undoubtedly the deep attachment of all the Muslimstowards Prophet Muhammed (s.a.v.) Graced with the miniatures of the Islamic ArtCulture, the work was reproduced many times and hence these miniatures areknown to vary depending on the geographies and the centuries. Despite the factthat the miniatures inside the manuscripts ofDala’il al-Khayrat inTurkish libraries are similar to the ones in other Islamic Countries in termsof subject, they still bear special properties in themselves. However, theseminiatures located in Ottoman were exposed to modification and theywereespeciallyinfluenced by the Western Culture. Therefore,studying how these miniatures changed in timealsomeans being ableto discover thebackdrop of a civilization. Thecity images of Mecca and Medina that appeared in Dala’il al-Khayratmanuscripts which was only reproduced at the Ottoman period have alsoimportance in point of being historical documents.
CR  - Acar, Abdurrahman, “Minber-i Nebî Hakkında Bazı Notlar”, Diyanet İlmi Dergi, Özel Sayı, Ankara 2003.
CR  - Apa, Gülay, “Erken Dönem Osmanlı Selâtin Cami Minberleri”, İSTEM, sy: 11, Konya 2008.
CR  - Atalar, Münir, “Türklerin Kâbe’ye Yaptıkları Hizmetler”, Ankara İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy: 30, Ankara 1998.
CR  - Boks, Abdullah, “Arafat”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), III, İstanbul 1991.
CR  - Bozkurt, Nebi, “Makam-ı İbrahim”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVII, Ankara 2003.
CR  - Can, Yılmaz, İslâmın Kutsal Mabedleri – Kâbe, Mescid-i Haram ve Mescid-i Nebî, Sidre Yayınları, Samsun 1999.
CR  - _______, “Minberin Cami Mimarisine Katılımı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c: 8, sy: 3, Samsun 2008.
CR  - Cheneb, Muhammed Ben, “Cezûlî”, MEB İslam Ansiklopedisi, III, İstanbul 1998.
CR  - Cornell, Vincent J., “The Logic of Analogy and the Role of the Sûfî Shaykh in Post-Marinid Morocco”, International Journal of Middle East Studies, sy: 15, Cambridge 1983.
CR  - Çelebi, Evliya, Seyahatnâme Hac Kitabı, haz. Asiye Yılmaz Yıldırım, Zeynep Süslü Berktaş, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2010.
CR  - Çelebi, Kâtip, Keşfü’z-zünûn an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn, İstanbul 1971.
CR  - Demiriz, Yıldız, Osmanlı Kitap Sanatlarında Doğal Çiçekler, Yorum Sanat ve Yayıncılık, İstanbul 2005.
CR  - Dördüncü, Mehmet Bahadır (haz.), II. Abdülhamid Yıldız Albümleri Mekke – Medine, Numune Matbaacılık, İstanbul 2006.
CR  - Eraslan, Sâdık, “Kâbe ve Mescidü’l-Harâm”, Hz. İbrahim Sempozyumu Bildirileri, Şurkav Yayınları, Şanlıurfa 2007.
CR  - Eyüp Sabri Paşa, Mirâtü’l-Harameyn, II, (Mirât-ı Medine), Bahriye Matbaası, İstanbul H. 1301.
CR  - Elkabashi, An‘am Mohamed Osman, Elkabashi, Osmanlı Medinesi: XVI. yy’da Mukaddes Bir Şehrin İdarî, Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2006.
CR  - Ezrakî, Ebu’l-Velîd Muhammed, Kâbe ve Mekke Tarihi, çev. Y. Vehbi Yavuz, Feyiz Yayınları, İstanbul 1980.
CR  - Fakih, Ahmed, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerîfe, haz. Hasibe Mazıoğlu, Türk-Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
CR  - Fayda, Mustafa, “Cennetü’l-Baki‘”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), VII, İstanbul 1993.
CR  - Güler, Semra, Türkiye Kütüphaneleri’ndeki Delâilü’l-Hayrât’larda Minyatür, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa 2017.
 
Harekât, İbrahim, el-Mağrib abra’t-tarih, XII, Fas 1984.
CR  - Harîrîzâde, Muhammed Kemaleddin b. Abdurrahman, Tibyanu Vesaili’l –Hakaik fi Beyani Selasi’t-Taraik, No: 430, Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi, H. 1297.
CR  - İbn Battûta, Ebû Abdullah Muhammed, İbn Battûta Seyahatnâmesi, çev. A. Sait Aykut, I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
CR  - İbn’ül-Kadî, Cezvetü’l-ikitibâs, Rabat 1973/74.
CR  - Kandemir, M. Yaşar, “Fâtıma”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XII, İstanbul 1995.
CR  - Karabulut, Ali Rıza, Kayseri Râşid Efendi Kütüphanesi’ndeki Türkçe, Farsça, Arapça Yazmalar Kataloğu, Emek Matbaacılık, Kayseri 1982.
CR  - Karatay, Fehmi Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu, Topkapı Müzesi Yayınları, İstanbul 1996.
CR  - Ovalıoğlu, İlhan v. dğr. (haz.), Belgelerle Osmanlı Devrinde Hicaz, I, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2008.
CR  - Öğüt, Salim, “Makamât-ı Erbaa”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVII, Ankara 2003.
CR  - _______, “Sa‘y”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXVI,  İstanbul 2009.Özel, Ahmet (ed.), Fotoğraflarla Kutsal Topraklar Hicaz Albümü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2008.
CR  - Özel, Ali Murat, “Şâzeliyye”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXVII,  İstanbul 2010.
CR  - Öztuna, Yılmaz, Başlangıcından Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi, XIV, Ötüken Yayınevi, İstanbul 1979.
CR  - Porter, Venetia, The Art of Hajj, The British Museum Press, London 2012.
CR  - _______ (Ed.), Hajj Journery to the Hearth Of Islam, The British Museum Press, London 2012.
CR  - Rusli, Nurul Iman, Dala’il al-Khayrat: Prayer Manuscripts From The 16th To 19th Centuries, Islamic Arts Museum, Malaysia 2016.
CR  - Sarı, Ali, Medine’de Osmanlı Dinî İmar Faaliyetleri: Mescid-i Nebevî Örneği (1818 – 1861), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul 2012.
CR  - Trimingham, J. Spencer, The Sûfî Orders in Islam, Oxford 1971.
CR  - Uludağ, Süleyman, “Cezûlî”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), VII, İstanbul 1993.
CR  - Uludağ, Süleyman, “Delâilü’l-Hayrât”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), IX, İstanbul 1994.
CR  - Uluengin, Bülent – Nihal, “Mekke’de Koruma ve Kaybedilen Mimari Miras”, Vakıf Haftası Dergisi, sy: 11, 1994.
CR  - Ünal, Sadettin, “Kâbe”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXIV, İstanbul 2001.
CR  - Ünver, A. Süheyl, Hezargradlızâde Ahmed Ataullah Hayatı ve Eserleri, Kemal Matbaası, İstanbul 1955.
CR  - Vassâf, Hüseyin, Sefîne-i Evliyâ, çev. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz, Seha Neşriyat, İstanbul 1990.
UR  - https://doi.org/10.20486/imad.397069
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/598053
ER  -