TY  - JOUR
TT  - Taşıma Kapasitesi Kuramının Milli Parklarda Oluşum - Gelişim ve Modellenme Süreci
AU  - Göktuğ, Tendü Hilal
AU  - Demircioğlu Yıldız, Nalan
AU  - Demir, Metin
AU  - Bulut, Yahya
PY  - 2015
DA  - May
JF  - Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi
PB  - Atatürk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-9036
SP  - 195
EP  - 206
VL  - 44
IS  - 2
LA  - tr;en
KW  - Recreational Carrying Capacity
KW  - Management Planning
KW  - Recreation
KW  - Tourism
N2  - Doğal alanlarda, kaynak değerleri ve ziyaretçilerin memnuniyet düzeyleri bakımından rekreasyon faaliyetlerinin zararlı etkileri yıllar içerisinde endişe verici durumlara ulaşmıştır. Bu kaygıların sonucu olarak, doğal peyzaj karakteriyle ters düşecek biçimde rekreasyonel amaçlarla kullanılıp değişime uğrayan korunan alanlarda özellikle milli parklarda, kullanımların belirli sınırları aşmaması gerektiği tezi gündeme gelmiştir. Bu düşünceyi betimleyen “taşıma kapasitesi”, bir alanın uzun süreler boyunca korunması düşüncesi ile uyumlu olarak doğal alanlarda kabul edilebilir rekreasyonel kulanım yoğunluğunun derecesi olarak ifade edilmiştir. 1960’lı yıllarda gündeme gelen “rekreasyonel taşıma kapasitesi” düşüncesi son 50 yıl içerisinde fiziksel, sosyal, ekolojik ve yönetim bağlamında ele alınarak konuya farklı boyutlar kazandırılmıştır. Taşıma kapasitesi çalışmalarındaki gelişmeler neticesinde, milli parklarda koruma, kullanma ve sürdürülebilirlik dengesinin sağlanabilmesi açısından çok önemli görülen yönetim planları dahilinde birtakım ziyaretçi yönetim modelleri oluşturulmuştur. Bu çalışmanın amacı, rekreasyonel taşıma kapasitesinin gelişim sürecinin, taşıma kapasitesinin boyutlarının ve ziyaretçi yönetim modellerinin incelenmesidir. Çalışmada kapasite analizlerinin faydaları, zorlukları ve başarıya ulaşmasında etkili olan faktörler tartışılmıştır.
CR  - Ahn, B.Y., Lee, B.K. ve C.S. Schafer., 2002. Operationalizing Sustainability in Regional Tourism Planning: An Application of The Limits of Acceptable Change Framework. Tourism Management, Vol. 23, Pp. 1-15.
CR  - Akten, S., Gül, A., Akten, M., 2009. Korunan Doğal Alanların Katılımcı Yönetim Planında Ziyaretçi Etki Yönetimi Yaklaşımı Modeli, International Davraz Congress on Social and Economic Issues Shaping The World's Future: New Global Isparta
CR  - Akten, S., Gül, A., & Akten, M. (2012). The comparison of visitor management frameworks in protected natural areas. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 13(1), 57-65.
CR  - Arnberger, A., Brandenburg, C., 2007. Past on-site experience, crowding perceptions and use displacement of visitor groups to a peri-urban national park. Environ. Manage.;40:34-45
CR  - Başar, H., 2007. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkının Rekreasyon Amacıyla Kullanımının Ekonomik Değerinin Saptanması: Bir Seyahat Maliyeti Yöntemi Uygulaması. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 123 pp.
CR  - Behn, M., Carrera, F., McGuire, J., 1998. A carrying capacity and attendance management strategy for massachusetts state parks, beaches and reservations. The Massachusetts Department of Environmental Management, Rm.10-485, Cambridge, MA 02139
CR  - Bonnes, M., Bonauito, M., & Ercolani, A. 1991. Crowding and residential satisfaction in the urban environment: A contextual approach. Environment and Behavior, 23, 531- 552.
CR  - Bork, C. L., 1998. An Investigation of Social Carrying Capacity at Three Open Space Preserves. The Faculty of the Department of Environmental Studies San Jose State University. In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Science.
CR  - Brush, S., 1975. The concept of carrying capacity for systems of shifting cultivation. American Anthropologist 77: 799-811.
CR  - Cahill, K.L., J.L. Marion, ve S.R. Lawson, 2007. Enhancing the ınterpretation of stated choice tradeoff analysis through the application of a verbal protocol assessment. Journal of Leisure Research;Second Quarter.39, 2.
CR  - Ceballos-Lascurain, H., 1996. Tourism, Ecotourism, and Protected Areas: The State of Nature-Based Tourism Around the World and Guidelines for its Development. Gland: IUCN.
CR  - Cırık, U., 2007.Milli Parklar Ve Uzun Devreli Gelişim Planları. Planlama 2007(1):45–50
CR  - Cifuentes M (1992) Determinacion de Capacidad de Carga Turistica en Areas Protegidas. CATIE, Turrialba, Costa Rica.
CR  - Clarke, A.L., 2002. Assessing the carrying capacity of florida keys. Population and Environment, 23/4, 405-418.
CR  - Cole, D. N., 2004. Carrying Capacity and Visitor Management: Facts, Values and the Role of Science. in: Harmon, D., Kilgore, B. M. & Vietzke, G. E. (Eds.). Protecting Our Diverse Heritage: The Role of Parks, Protected Areas, and Cultural Sites, P 43-46. Hancock.
CR  - Driver, B. L., Brown, P. J. Stankey, G. H. ve Gregoire, T. G., 1987. The ROS planning System: Evolution, Basic Concepts, and Research Needed. Leisure Sciences 9:201-212.
CR  - Eagles, P.F.J. ve McCool S.F., 2002. Tourism in National Parks and Protected Areas. CAB International: Wallingford UK pp:315.
CR  - Ferreira, S. L. A., & Harmse, A. C. (2000). Crime and tourism in South Africa: international tourists perception and risk. South African Geographical Journal, 82(2), 80-85.
CR  - Freimund, W. A., ve Cole, D. N., 2000. Use Density, Visitor Experience, and Limiting Recreational Use in Wilderness: Progress to Date and Research Needs. Paper Presented at the Visitor and Proceedings, June 1-3, 2000, Missoula, MT. Wilderness Experience:
CR  - Göktuğ, T.H.,2011. Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Rekreasyonel Milli Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Erzurum.
CR  - Taşıma Kapasitesinin
CR  - Grieser, K.A., 2005. Visitor perceptions of crowding, coping and social carrying capacity: an exploratory study in the mohonk preserve. Master Thesis. State University of New York College of Environmental Science and Forestry Syracuse, New York.
CR  - Gül, A., & Akten, M. (2005). Korunan doğal alanlarda rekreasyonel taşıma kapasitesi ve kavramsal yaklaşımlar. Korunan Doğal Alanlar sempozyumu, 8-10.
CR  - Gündüz, S., & Akpınar, N. (2002). Koruma-kullanım İlkeleri Çerçevesinde Beynam Muhafaza Ormanı’nın Rekreasyonel Taşıma Kapasitesinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Tarim Bilimleri Dergisi, 8(4), 344-351.
CR  - Haas, G. 2001. Visitor capacity in the National Park System. NPS Social Science Review 2:1, 1-28.
CR  - Hammitt, W.E., Cole, D.N. (1998). Wildland Recreation: Ecology and Management. New York, NY: John Wiley and Sons. 361p.
CR  - Hof, M., ve Lime, D., 1997. Visitor experience and resource protection framework in the national park system: rationale, Current Status, and Future Direction. Proceedings—Limits of Acceptable Change and Related Planning Processes: Progress and Future Directions. USDA Forest Service General Technical Report INT- 371: 29-36.
CR  - Karaküçük, S., 1999. Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme. Bağırgan Yayımevi ISBN:975-581-048-X, 413 s, Kızılay- Ankara
CR  - Krumpe, E. E., 2000. The Role of Science in Wilderness Planning- A State-of-Knowledge Review. Wilderness Science in a Time of Change Conference, Vol 4: Wilderness Visitors, Experiences, and Visitor Management; 1999 May 23–27; Missoula, MT. Proceedings RMRS-P-15-VOL-4. Ogden, UT: U.S
CR  - Leung, Y. F., & Marion, J. L. (2000). Recreation impacts and management in wilderness: A state-of-knowledge review. Cole, DN, McCool, SF, Borrie, WT, O’Loughlin, J.,(comps), Proceedings: Wilderness Science in a Time of Change, 5.
CR  - Lindberg, K., McCool, S. F., ve G.H. Stankey. 1997. Rethinking carrying capacity. Annals of Tourism Research, vol. 24, no. 2, pp. 461-464.
CR  - Maldonado, E. and Montagnini, F., 2005. Carrying capacity of la tigra national park, honduras. Journal of Sustainable Forestry 19 (4), 29 – 48.
CR  - Manning R., 1999. Crowding and carrying capacity in outdoor recreation: From Normative Standards to Standards of Quality. In E. Jackson and T. Burton (eds.), Leisure Studies: Prospects for the Twenty-First Century. State College, PA: Venture Publishing, 323–34.
CR  - Manning, R. 2008. Research to support analysis and management of carrying capacity at lake umbagog national wildlife refuge new hampshıre and maıne, Proceedings of The 2008 Northeastern Recreation Research Symposium Gtr-Nrs-P-42
CR  - Manning, R., ve Lawson, S., 2002. Carrying capacity as “Informed Judgment”: The Values of Science and The Science of Values. Environmental Management, 30, 157-168
CR  - Manning, R., Valliere, W., Wang, B., Lawson, S., ve Newman, P., 2003. Estimating Day Use Social Carrying Capacity in Yosemite National Park. Leisure: The Journal of the Canadian Association for Leisure Studies, 27(1-2), 77-102.
CR  - Marion, J. L. (1998). Recreation ecology research findings: Implications for wilderness and park managers. In Proceedings of the national outdoor ethics conference (pp. 188-196).
CR  - Mathieson, A, ve Wall, G., 1989. Tourism: Economic, physical and social ımpact, Longman Scientific & Technical, Essex. p:206
CR  - McCool, S.F. ve Lime, D.W., 2001. Tourism Carrying Capacity: Tempting Fantasy or Useful Reality? Journal of Sustainable Tourism 9 (5), 372–88.
CR  - McKinlay-Jones, K.M., 2000. Cows, crowds and carrying capacities: Developing and Testing the Visitor Experience and Resource Protection (Verp) Process at Arches National Park. Master of Arts From Prescott College in Environmental Studies. UMI Number: 1398818.
CR  - Müderrisoğlu, H., 2002. Açık Hava Rekreasyonunda Taşıma Kapasiteleri İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 129s. İstanbul. Kullanım İlişkilerinin
CR  - Hata Köprü başvurusu geçerli değil. ve Hata Köprü başvurusu geçerli değil.,1979. Projecting The Visual Carrying Capacity of Recreation Areas. Proceedeings of Our National Landscape: A Conference on Applied Techniques for Analysis and Management of The Visual Resource, Incline Village, Nevada (USA), United States. Pacific Southwest Forest and Range Experiment Station (USA). pp 420-427.
CR  - Nilsen, P. ve Tayler, G. 1997. A comparative analysis of protected area planning and management frameworks. 1997. Proceedings Limits of Acceptable Change And Related Planning Processes: Progress And Future Directions; 1997 May 20-22; Missoula, MT. Gen.Tech. Rep. INT-GTR-371. Ogden, UT: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Intermountain Forest and Range Experiment Station: 49-57.
CR  - Ormiston, D., Gilbert, A., & Manning, R. E. (1998). Indicators and standards of quality for ski resort management. Journal of Travel Research, 36(3), 35-41.
CR  - Özkan, M. B., 2001. Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 73s, Bornova- İzmir
CR  - Pak, M., ve Türker, M.F., 2004. Orman Kaynağından Rekreasyonel Amaçlı Yararlanmanın Ekonomik Değerinin Koşullu Değerlendirme Yöntemi Yardımıyla Tahmin Edilmesi (Kapıçam Orman İçi Dinlenme Yeri Örneği). KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 7(1).
CR  - Papageorgiou, K. and Brotherton, I., 1999. A management planning frameworkbased on ecological, perceptual and economic carrying capacity: the case study of vikos-aoos national park, greece. Journal of Envirοnmental Management 56: 271-284.
CR  - Pigram,J.ve Jenkins J., 1999. Outdoor Recreation Management. London; New York: Routledge, 329p
CR  - Sayan, M.S., Ortaçeşme, V., Karagüzel, O., Atik, M., Şahin, T., Yıldırım, E., Avcı, Ü., 2005. Termessos (Güllükdağ) Milli Parkı’nda Rekreasyonel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi. TÜBİTAK Proje no: TOGTAG- 3197, 63s, Antalya.
CR  - Sayan, S., Krymkowski, D.H., Manning, R.E., Valliere, W.A., Rovelstad, E.L.,2013. Cultural influance on crowding norms in outdoor recreation: a comperative analysis of visitors to national parks in turkey and united states. Environmental Management. 52:493-502
CR  - Shelby, B., ve Heberlein, T. 1984. A Conceptual Framework for Carrying Capacity Determination. Leisure Sciences. 6: 433- 451.
CR  - da Silva, C. P. (2002). Beach carrying capacity assessment: how important is it. Journal of Coastal Research, 36, 190-197.
CR  - Stankey, G.H. ve. McCool, S.F., 1984. Carrying capacity in recreational settings: Evolution, Appraisal, and Application. Leisure Sciences, 6(4), 453-473.
CR  - Stewart, W.P. ve D.N. Cole., 2001. Number of encounters and experience quality in grand canyon backcountry: consistently negative and weak relationships. Journal of Leisure Research 33(1):106–20.
CR  - TDK, 2013. Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük.
CR  - Wagar, J. A. 1964. “The carrying capacity of wild lands for recreation”, Forest Science, 10 (Supplement 7), a0001.
CR  - Wall, Geoffrey.,1983. Cycles and Capacity:A Contradiction in Terms? Annals of Tourism Research, 10(1), 268-270.
CR  - Warzecha, C., Manning, R., Lime, D., & Freimund, W., 2001. Diversity in outdoor recreation: planning and managing a spectrum of visitor opportunities in and among parks. The George Wright Forum, 18(3), 99-112.
CR  - Whittaker, D., B. Shelby, R. Manning, D. Cole, ve G. Haas. 2010. Capacity Reconsidered: Finding Consensus and Clarifying Differences. National Association of Recreation Resource Planners, Marienville, Pennsylvania.
CR  - Williams, P. W., & Gill, A. (1991). Carrying capacity management in tourism settings: a tourism growth management process. Carrying capacity management in tourism settings: a tourism growth management process.
CR  - Yücel M., ve Babuş D., 2005. Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiye’deki Gelişmeler, Conservation and Developments of Nature Conservation in Turkey) Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü. Doğa Dergisi (Journal of DOA): 11: 151 – 175. of Nature
CR  - Yüksek, T., Cengiz, T., & Yüksek, F. (2008). Doğal alanlarda festival değerlendirilmesi: Kafkasör kültür, sanat ve turizm festivali örneği. Ekoloji Dergisi, 17(67), 37-45. açısından
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunizfd/issue//42063
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/35546
ER  -