TY  - JOUR
T1  - ئۇيغۇرچە –تۈركچە ماقال-تەمسىللەر توغرىسىدا سېلىشتۇرما تەتقىقات
AU  - Abdureşit, Zulhecce
PY  - 2018
DA  - June
DO  - 10.30563/turklad.420655
JF  - Uluslararası Türk  Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
JO  - TÜRKLAD
PB  - Ahmet BURAN
WT  - DergiPark
SN  - 2587-1293
SP  - 336
EP  - 357
VL  - 2
IS  - 1
LA  - tr
AB  - ماقال-تەمسىللەرمەيلى قايسى مىللەتكە تەۋە بولسۇن، ئوخشاشلا شۇمىللەت خەلقىنىڭ ئەقىل پاراسىتىنىڭجەۋھىرى ۋە شۇ مىللەت مەدەنىيىتىنىڭ مەھسۇلى. ھەرقايسى مىللەت ماقال-تەمسىللىرىنىڭ شۇ مىللەت خەلقى ئارىسىغا كەڭتارقىلىپ، ئەۋلادتىن ئەۋلادقا داۋاملىشىپ،ئۇمۇميۈزلۈك ئىشىلتىلىشىنىڭ سەۋەبىنى ئۇنىڭ كەڭ ئەمگەكچى خەلق تۇرمۇشى ۋەئەمەلىيىتىنى ئەكس ئەتتۈرگەنلىكى ۋە ئاساس قىلغانلىقىدىن باشقا يەنە مەزمۇنىنىڭ چوڭقۇر،تىلىنىڭ ئىخچام، ئوبرازلىق، يۈكسەك دەرىجىدە يېغىنچاق بولۇشى، ئىستىلىسىتىكىلىقۋاستىلەردىن ئۈنۈملۇك، جايىدا پايدىلىنىپ، خەلق ئېغىز تىلىغا تېخىمۇيېقىنلاشتۇرغانلىقىدىن ئايرىپ قاراشقا بولمايدۇ. ماقال-تەمىسىللەردە تۈرلۈكئىسىتىلىستىكىلىق ۋاستىلەرنىڭ ئۇستىلىق بىلەن ئىشىلتىلىشى ماقال-تەمسىللەرنىڭمۇھىم ئالاھىدىلىكلىرىنىڭ بىرى بولۇپ ھىسابلىنىدۇ. ھەرقايسىمىللەت ماقال-تەمسىللىرىدە قوللىنىلغان ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەر بىرتەرەپتىن ماقال-تەمسىللەرنىڭ تىل گۈزەللىكىنى ئاشۇرغان بولسا، يەنە بىر تەرەپتىنمەزمۇنىنى تېخىمۇ ئېنىقلىققا، چۇڭقۇرلىققا ئىگە قىلغان. نەسىھەت تۈسىنى ئالغانشۇنداقلا پەلسەپىۋىلىككە ئىگە بولغان چوڭقۇر پىكىرلەر ئۇستىلىق بىلەن ھەرخىلئىپادىلەش ۋاستىلىرى، يەنى يۇمۇرلۇق ۋە ئوبرازلىق تىلدىن پايدىلنىپ ئىپادىلەنگەنبولۇپ، كىشىگە چەكسىز گۈزەللىك تۇيغۇسى ۋەئىلھام بەخىش ئىتىدۇ. مەزكۇر ماقالە ، ئۇيغۇرتىلىنىڭ ئىككى توملۇق ئىزاھلىق ماقال-تەمسىللىرى ۋە تۈرك تىلىنىڭ بىر توملۇقماقال-تەمسىللەر لۇغىتى، شۇنداقلانەزەرىيىۋى تىلشۇناسلىق، ئىجتېمائىي تىلشۇناسلىق،ئىستىلىستىكا نەزەرىيلىرى ئاساس قىلىنىپ ，.ئۇيغۇر تىلىدىكى ۋە تۈرك تىلىدىكى ماقال-تەمسىللەر ۋە ئۇلارنىڭ مەزمۇن ۋەشەكىل جەھەتتىكى ئالاھىدىلىكلىرى ئىككى مىللەتنىڭ تاللانغان تىل ماتىرىياللىرىئاساسىدا چۇشەندۈرۈلۇپ سېلىشتۇرۇلدى
KW  - ماقال-تەمسىللەر
KW  - ئىسىتىلىستىكىلىق ۋاستىلەر
KW  - پەرق ۋە ئوخشاشلىق
CR  - ئابدۇرۇپ پۇلات : ”ئۇيغۇر تىلىدىكى ماقال-تەمسىل ۋە ھىكمەتلىك سۆزلەر توغرىسىدا“،  《تىل ۋە تەرجىمە ژورنىلى 》1994-4-سان
CR  - ئابلەت نىياز تەرجىمىسى : ”ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللەردىكى مىللىي ئىجتىمائىي مەدەنىيەتنىڭ پرويېكسىيىسى“《، شىنجاڭ پىداگوگىكا ئونۋېرسىتىتى ئىلمىي ژورنىلى》،  1986-يىللىق 1-سانى .
CR  - ئابدۇروسول قادىر:” ئۇيغۇرخەلق ماقال-تەمسىللەردىكى پەلسەپىۋى پىكىرلەر “《، شىنجاڭ ئونۋېرسىتىتى ئىلمىي ژورنىلى》، 1987-يىللىق 2-سان.
CR  - ئەكبەر قادىر: ”ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىنىڭ مەزمۇن ئالاھىدىلىكى ھەققىدە قىسقىچە مۇلاھىزە“《، شىنجاڭ ئونۋىرسىتىتى ئىلمىي ژورنىلى》، 2002-يىللىق4-سان.
CR  - پەرھات ئابدۇلئىەھەت: ”ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللەردە ئەكس ئەتتۈرۈلگەن ۋاقىت قاراشلىرى توغرىسىدا“《، قەشقەر پىداگوگىكا ئىنىستىتوتى ئىلمىي ژورنىلى》، 2007-يىللىق 2-سانى.
CR  - پەرىدە مالىك:” ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى دىكى تۇراقلىق ئىبارىلەرنىڭ ئىستىلىستىكا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ھەققىدە “《تىل ۋە تەرجىمە ژورنىلى》 2001-يىللىق3-سان.
CR  - تاھىر قاسىم:” ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىنىڭ رولى ۋە تۈزۈلۈش ئالاھىدىلىكى توغرىسىدا “《شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلار تەتقىقاتى ژورنىلى 》
CR  - كۈرەش مەھمۇتجان رەئىسى قاتارلىقلار: 《ھازىرقى زامان ئۇيغۇرتىلى》،2003-يىللىق 4-ئاي 1-نەشىرى 314-بەت.
CR  - غىلاجىدىن ئوسمان: 《تۈركچە_ئۇيغۇرچە_قازاقچە ئىزاھلىق ماقال-تەمسىللەر》،《تىل ۋە تەرجىمە》ژورنىلى 1989-يىللىق 3-سان 18-بەت.
CR  - قاۋسىلقان قامىجان: “ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىنىڭ تەربىيىۋى ئەھمىيىتى توغرىسىدا“،《مىراس》ژورنىلى، 1994-يىللىق 2-سان 3-بەت.
CR  - YAYLAGÜL, Ö. (2010). Divânü Lugât'it Türk'te Yer Alan Atasözlerindeki Metaforlar. Millî Folklor, Y. 22, S.85, s. 112-121.
CR  - SARAÇBAŞI, M. E.- MİNNETOĞLU, İ. (2002). Örnekli ve Açıklamalı Türk Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
CR  - http:/www.ottomansouvenir.com/Turkish – Proverbs/ Ottoman souvenir
CR  - Metin，Y.( 1993) A Dictionary of Turkish Proverbs，İstanbul :Millet Publishing Ltd; illustrated edition, s. Ⅳ.
CR  - 王鸿雁，阿不都外力，“维汉谚语形式对比分析“，《中央民族大学学报》，2005年第4期，第115页
CR  - 将磊，《英汉习语的文化关照与对比》 ，武汉大学出版社,2000.12。
UR  - https://doi.org/10.30563/turklad.420655
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/490563
ER  -