TY - JOUR T1 - İbn Sînâ ve Tûsî’ye Göre Tanrı’nın Bilgisi TT - Knowledge of God according to Avicenna and Tusi AU - Demirkol, Murat PY - 2016 DA - May DO - 10.37697/eskiyeni.423471 JF - Eskiyeni JO - Eskiyeni PB - Anadolu İlahiyat Akademisi WT - DergiPark SN - 1306-6218 SP - 29 EP - 54 IS - 32 LA - tr AB - Tanrı’nın bilgisi,Müslüman filozoflar tarafından bilgi teorisinin konusu olarak değil, metafizikkapsamında bir mesele olarak ele alınmıştır. İslam felsefesinde hususi bir epistemolojibaşlığı açılmış olmamakla birlikte insanın bilmesi ve idraki hem mantık hem denefis teorisi kapsamında incelenmiştir. Duyusal idrak, hayvani nefsin idrak vetahrik şeklindeki iki temel gücünden birincisinin iç ve dış duyuları kapsamındaele alınırken, öncüllere dayalı olarak yeni bilgi üretme ve kesinlik konusu damantıkta ele alınmıştır. Soyut bilgi gücü olan aklın dış ve iç duyular yoluylaelde edilen suretlerden soyutlama yaparak tümel bilgiye ulaşması bir yönüylenefis teorisinin, diğer yönüyle bu işlemi faal aklın desteği ve feyzi sayesindeyapması nedeniyle metafiziğin ilgi alanına girmektedir. Biz bu makaledeTanrı’nın bilgisini İbn Sînâ ve Nasîreddin Tûsî’nin görüşleri çerçevesinde incelerkenonların Tanrı’nın tümel ve zatî bilgisi ile insanın tümel ve tikel bilgisiarasında yaptıkları karşılaştırmayı da çalışma kapsamına aldık. Dolayısıylamakalede bu iki filozofun bilgi teorisine kısmen değindik. Çünkü Tanrı’nınbilgisini anlama çabası, insanın bilgi ve idrak şeklini göz önünde bulundurmayıve karşılaştırma yaparak farklılığı ortaya koymayı gerektirmektedir. Bu çalışmadaTanrı’nın kendi zatını ve başkalarını nasıl bildiği ve bilgisinin makulsuretlerin onda irtisamıyla mı yoksa zatı ile makullerin ittihadı şeklinde migerçekleştiği konuları iki filozofun düşüncelerine dayalı olarak inceleniportaya konacaktır. KW - Bilgi KW - tümel bilgi KW - tikel bilgi KW - akletme KW - irtisam KW - ittihad N2 - The knowledge of God has been taken into account bythe Muslim philosophers not as a theory of knowledge but as a subject withinthe framework of metaphysics. Though there is no title specifically dedicatedunder epistemology in Islamic philosophy, man’s knowing and perception (idrak) has been analysed within the framework of both logicand soul (nafs) theories. Sensual conception has been takeninto account under the former drive of two fundamental motives, namely carnalperception and actuation, whereas producing new knowledge and certainty basedon premises has been studied under logic. The power of abstract knowledge is studiedboth in the theory of nafs in that itreaches the universal knowledge by abstracting the images derived from internaland external senses, and also analysed under metaphysics since it processes informationthrough a active intellect and transfer of knowledge. In this article, while weanalyse the knowledge of God via the works of Avicenna and Nasir al-dinal-Tusi, we also take into account the comparison between the universal andself-knowledge of God and human’s universal and particular knowledge in thisstudy, too. Thus, we partially touched upon the knowledge theories of bothphilosophers. The quest for conceiving the Knowledge of God requiresconsidering the character of human’s knowledge and reasoning and puttingforward the differences via comparison. In this study, the fact that how God knows himself (dhat) and others’ and howthis knowledge is realised whether it is delineated (irtiṣām) in his dhat through intelligibleimages or in the form of unification of intelligibles with  his dhat, it will be analysed through theideas of two philosophers. CR - Acar, Rahim, “Yaratan Bilmezse Kim Bilir? İbn Sînâ’ya Göre Allah’ın Cüz’îleri Bilmesi”, İslâm Araştırmaları Dergisi, Sayı 13, 2005, 1-23 CR - Akkanat, Hasan, “İslam Felsefesinde Tikelleri Tümel Tarzda Bilmek”, Felsefe Dünyası, Ankara, 2010/1, sayı 51, ss. 144-184 CR - Cengiz, Yunus, “Kâdî Abdülcebbâr’ın Bilgi Sisteminde Algı-Akıl İlişkisi”, Mukaddime, Sayı 2, 2010 CR - Demirkol, Murat, “Nasîreddin Tûsî Felsefesinde Tanrı’nın Bilgisi Meselesi”, Uluslararası 13. Yüz-yılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2014 CR - Fenâ, Fatıma, “İlm-i Hodâ Nezd-i İbn Sînâ ve İntkâd-ı Hâce Nasîruddin Tûsî be Û”, Hâce-i Pejûhî, editör: Abdullah Salavâtî, Tahran, hş. 1390 CR - Gazzalî, Filozofların Tutarsızlığı, çeviren: Mahmut Kaya vd., Klasik Yayınları, İstanbul, 2009 CR - İbn Sînâ, Mubâhasât, Kum, 1992 CR - İbn Sînâ, İşâretler ve Tembihler, çeviren: Ali Durusoy vd., İstanbul, 2005 CR - İbn Sînâ, el-İşârât ve’t-Tenbihât, Tahran, hş. 1379 CR - İbn Sînâ, Mebde ve Meâd, Tahran, hş. 1363 CR - İbn Sînâ, eş-Şifa, el-İlâhiyât, Tahran, hş. 1363 CR - İbn Sînâ, eş-Şifa, Metafizik II, çeviren: Ekrem Demirli vd., İstanbul, 2005 CR - İbn Sînâ, et-Ta’lîkât, Kum, 1984 CR - Konevî, “Sadreddin Konevî ve Nasîreddin Tûsî Arasındaki Müzakereler”, Felsefe Mektupları: Tûsî İle Bazı Çağdaşları Arasında Felsefî Yazışmalar, çeviren: Murat Demirkol, Ankara, 2015 CR - Memiş, Murat, Kâdı Abdülcebbâr’da Bilgi Problemi, Basılmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2007 CR - Râzî, Fahreddin, el-Mebâhısü’l-Meşrikıyye fî İlmi’l-İlâhiyyât ve’t-Tabiiyyât, Beyrut, 1990 CR - Râzî, Kutbeddin, el-Muhâkemât (Şerhu Şerhayi’l-İşârât), Tahran, hş. 1379 CR - Tûsî, Nasireddin, “Herat Kadısı Fahreddin Muhammed bin Abdullah Biyârî’nin Sorularına Ce-vaplar”, Felsefe Mektupları: Tûsî ile Bazı Çağdaşları Arasında Felsefî Yazışmalar, çeviren: Murat Demirkol, Ankara, 2015 CR - Tusî, Nasireddin, “Sadreddin Konevî’nin Sorularına Cevaplar”, Felsefe Mektupları: Tûsî ile Bazı Çağdaşları Arasında Felsefî Yazışmalar, çeviren: Murat Demirkol, Ankara, 2015 CR - Tûsî, Nasireddin, Şerhu’l-İşârât ve’t-Tenbihât (Hallü Müşkilâti’l-İşârât), Tahran, hş. 1379 CR - Tûsî, Nasireddin, “Bilgi Meselesinin Açıklanması”, Felsefe Mektupları: Tûsî ile Bazı Çağdaşları Arasında Felsefî Yazışmalar, çeviren: Murat Demirkol, Ankara, 2015 CR - Türker, Ömer, İbn Sînâ Felsefesinde Metafizik Bilginin İmkânı, İsam Yayınları, İstanbul, 2009 UR - https://doi.org/10.37697/eskiyeni.423471 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/472043 ER -