TY  - JOUR
T1  - I. Şah İsmail’in İdarî-Askerî ve İctimaî-İktisadî Politikaları Üzerine Bazı Notlar ve Değerlendirmeler
TT  - Некоторые заметки и размышления по административно-военной и общественно-экономической политике шаха Исмаила I
AU  - Musalı, Namıg
PY  - 2018
DA  - May
JF  - Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
JO  - ATDD
PB  - Hakan YILMAZ
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2292
SP  - 1
EP  - 46
VL  - 5
IS  - 14
LA  - tr
AB  - Buçalışma giriş, beş bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. İlk bölümde SafevîDevleti’nin karakter çizgileri açıklanmış, ikinci bölümde Safevî şahının konumuincelenmiş, üçüncü bölümde Safevî devlet erkânı anlatılmış, dördüncü bölümdeSafevî ordusu hakkında bilgi verilmiş, beşinci bölümde ise Safevî ülkesininsosyal hayatı ve ekonomik durumu incelenmiştir.I. Şah İsmail tarafından 1501 yılında kurulmuş olan Safevî Devleti,feodal yapıya sahip olan teokratik bir monarşiydi. 1510 yılına gelindiğinde söz konusu devletin arazisi Kafkaslardan Fars Körfezi’ne kadar uzanmakta, Fıratve Ceyhun ırmakları arasındaki toprakları içine almaktaydı. Bu genişimparatorluğun başkenti Tebriz, can damarı Azerbaycan, resmî ideolojisi iseŞiilikti. Devletin asıl kurucu ve yönetici unsuru Kızılbaş Türk boylarıydı.Devlet de çoğu zaman bu topluluğun şerefine Kızılbaş Devleti diyeisimlendirilmekteydi. İlk Safevî şahı babası taraftan seyyid oldukları belirtilen Erdebilşeyhlerinin soyundan gelmekle beraber annesi tarafından da Akkoyunlu hükümdarıUzun Hasan’ın torunuydu. Bu yüzden o, manevi ve ideolojik açılardan kendisiniHz. Ali hilafetinin varisi olarak görüyor, öte yandan da Akkoyunlu saltanatınınsiyasi mirasına hak iddia ediyordu. Velayet şahının (Hz. Ali’nin) ve Erdebilşeyhlerinin ardılı olarak “Şah” ve “Mürşid-i Kâmil” sıfatlarını taşıyan gençSafevî lideri öte yandan Türk Devlet geleneğine bağlılığından dolayı “Hakan” ve“Bahadır Han” unvanlarıyla anılıyordu. Safevî Devleti’nin idari teşkilatında çok sayıda askerî, mülki vedinî makamlar bulunmaktaydı. Makalemizde I. Şah İsmail döneminde var olandevlet makamlarının yaklaşık 30’u hakkında bilgiler verilmiş, ayrıca bu makamlardabulunan devlet adamlarının kimliği ve faaliyetlerine de açıklık getirilmeyeçalışılmıştır.            I. Şah İsmail’in ordusu başlıcaolarak Türk Kızılbaş boylarının atlı birliklerinden oluşuyordu. Farklıkaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, I. Şah İsmail iktidarınıkuvvetlendirdikten sonra toplam 70 bin ila 100 bin kişilik bir orduya sahipti.Safevî ordusunda sayısı az olmakla beraber ateşli silahlar da bulunmaktaydı.            Yarı göçebe Kızılbaş beyleri, üstdüzey sivil bürokratlar, Şii din adamları ve diğer yerleşik feodallar toplumunhâkim sınıfını oluşturuyorlardı. Beş türlü toprak mülkiyeti şekli vardı: hassa,divanî, vakıf, mülk ve icma. Divan toprakları esas itibariyle koşullu feodaltoprak sahipliği şeklinde Kızılbaş boylarının elit tabakası arasında dağıtılıyordu.            Safevî Devleti’nin kurulmasıylaberaber Akkoyunlu saltanatının son dönemlerindeki kaos ortamına son verilmesive güçlü bir merkezî iktidarın tesis edilmesi sayesinde ekonomik ve kültürelgelişim için uygun şartlar meydana gelmişti.            Safevî Devleti klasik göçebeimparatorluklarının son örneklerinden biri olarak kurulsa da, bu şekilde devamedemedi. XVI. yüzyılda Osmanlılar karşısında aldığı ardışık yenilgilerSafevîleri yeni açılımlara itecek ve I. Şah Abbas’ın reformlarına yol açacaktı. 
KW  - Safevîler
KW  - Kızılbaşlar
KW  - Teokrasi
KW  - Monarşi
KW  - Feodalite
N2  - Данное исследование состоит из введения, пяти частей, заключения и списка использованной литературы. В первой главе подчеркнуты характерные черты государства Сефевидов. Во второйглаве изложен вопросо статусе сефевидскогошаха. В третьей главе описаны официальные чины государства Сефевидов. В четвертой главе даны сведения о сефевидской армии. В пятой главе рассмотрена социальная жизнь иэкономическое положение страны Сефевидов.ГосударствоСефевидов, основанное шахом Исмаилом в 1501 году, было теократической монархиейс феодальной структурой. К 1510 году данная держава простиралась от Кавказа доПерсидского залива, занимая территорию между реками Евфрат и Амударья. Ядромэтой обширной империи являлся Азербайджан со своей столицей, т.е. городомТебриз, а ее официальной идеологией был шиизм. Главными основателями иправящими слоями государства были тюрки-кызылбаши. Государство часто называлосьКизилбашским государством в честь этих племен.Первый сефевидский шах со стороны своего отца произошел от рода ардебильскихшейхов, которые, по их словам, были сейидами, т.е. потомками пророка Мухаммеда, а по материнской линиион был  внуком падишаха династии Ак-коюнлу Узун Хасана. Из-за этого шах Исмаил, с духовно-идеологической точки зрения считал себя наследником халифата имама Али, а с другой стороны, он претендовал на политическое наследие государства Ак-коюнлу. Молодой лидер Сефевидов, имеющий с одной стороны титулы «шах» и «мюршид-и-кямиль»(т.е. «совершенный духовный наставник»), как преемник «святого шаха» (т.е.имама Али) и ардебильских шейхов, сдругой стороны носил и титулы «хакан» и «бахадыр хан» из-за своей приверженности к тюркской государственной традиции.Вадминистративной структуре государства Сефевидов было много военных,гражданских и религиозных должностей. В данной статье мы дали сведения офункциях около 30 государственных должностей и их носителей, которыедействовали во время правления шаха Исмаила I.Армия шахаИсмаила состояла в основном из конных войск тюркских племен кызылбашей.Согласно информации, полученной из разных источников, после укреплениясефевидской власти в армии шаха Исмаила насчитывалось в общем количестве от 70до 100 тысяч солдат. Сефевидские войска имели и огнестрельноеоружие, не смотря на то, что количество такого оружия у них было малочисленным.Господствующийкласс состоял из полукочевой кызылбашской знати, высокопоставленных гражданскихчиновников, шиитских священнослужителей и из других оседлых феодалов.Существовало пять форм собственности на землю: хасса (собственные доменыправящей династии), дивани (казенные земли), вакф (имуществарелигиозных и благотворительных учреждений), мюльк (собственные земельные участки помещиков) и иджма (имуществасельской общины). Казенные территории в основном были распределены между элитойкызылбашей, как условное феодальное землевладение.С образованиемгосударства Сефевидов и c прекращением хаоса, имевшим место в позднем периоде правления династии Ак-коюнлу, и с созданиемсильной центральной власти появились благоприятные условия для экономического икультурного развития страны.Хотягосударство Сефевидов было образовано как один из последних примеровклассических кочевых империй, оно не могло продолжаться таким образом.Последовательные неудачи сефевидов перед османами в течение XVI века подтолкнулиих к новым инициативам и привели к реформам шаха Аббаса I.
CR  - ABBASLI, Mirza, 1981, Şah İsmail Hatâî’nin Ömür Yolu Minyatürlerde, Işık Neşriyatı, Bakü.
ALLOUCHE, Adel, 2001, Osmanlı – Safevî İlişkileri: Kökenleri ve Gelişimi (çe¬vi¬ren: A.Emin Dağ), Anka Yayınları, İstanbul.
ANONİM, 1350, ‘Âlemârâ-yı Safevî (be kûşiş-i Yedullah Şükrî), Bünyâd-ı Ferheng-i Îrân, Tahran.
ANONİM, 1349, ‘Âlemârâ-yı Şâh İsmâ‘îl (ba mukaddime yü tashîh ü ta‘lîk-i Asgar Muntazır Sâhib), Büngâh-ı Tercüme ve Neşr-i Kitâb, Tahran.
ANONIM, Mürşid-nâme (Târîh-i‘Âlemârâ-yı Şâh İsmâ‘îl), Yazma Nüsha, İran İslâmî Şûrâ Meclisi Kütüphanesi, No. 9421.
ANONİM, Târîh-i ‘Âlemârâ-yı Şâh İsmâ‘îl, Yazma Nüsha, Rıza Abbasî Müzesi, No. 600.
ARJOMAND, Said Amir, 2016, “Safevî Dönemi İran’ında Dinî Taşkınlık (Gulüvv), Sufilik ve Sünnilik (1501-1722)”, Çeviren: Namiq Musalı, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, Vol. 7, Ahlen, s.160-195.
ASKER, Efzeleddin ve KIPÇAK, Memmedali, 1996, Türk Savaş Sanatı, Yazıçı Neşriyatı, Bakü.
ALİYAROV, Süleyman vd., 1989, Azerbaycan Tarihi Üzre Kaynaklar, Azerbaycan Devlet Üniversitesi Neşriyatı, Bakü.
BACQUE-QRAMMONT, Jean Louis, 1987, “Padişah ve Şah: XVI. Yüzyıl Başında İyi Bilinmeyen Diplomatik Oyunlar Hakkında”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Samsun, s.32-41.
BANANI, Amin, 1978, “Reflections on the Social and Economic Structure of Safavid Persia at Its Zenith”, Iranian Studies, Vol. XI, p.57-81.
BAUSANI, Alessandro, 1971, The Persians from the Earliest Days to the Twentieth Cen¬tury (translated from the Italian by J.B.Donne), Elek Books Ltd., London.
BAYAT, Oruc Bey, 1988, Kniga Orudj-beka Bayata – Don Juana Persidskogo (perevod s angliyskogo na russkiy O.A.Efendiyeva i A.M.Farzaliyeva), Yazıçı, Baku.
BAYRAMLI, Zabil, 2015, Azerbaycan Safevîler Devletinin Kuruluşu ve İdare Olunmasında Türk Kızılbaş Ayanlarının Rolü, Avropa Neşriyatı, Bakü.
BİCEN, 1986, Cihângüşâ-yı Hâkân (Târîh-i Şâh İsmâ‘îl), Mukaddime ve peyvesthâ A.Muztarr, Merkez-i Tahkikât-ı Fârsî-i Îrân ve Pâkistân, İslâmâbâd.
BİLGEN, Abdüsselam, 2007, Adâ’î-yi Şîrâzî ve Selim-nâmesi (inceleme, metin, çeviri), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
BRAUN, Helmut, 1969, “Iran under the Safavids and in the 18-th Century”, The Muslim World: A Historical Survey, Part III: The Last Great Muslim Empires, Translated and Adapted by F.R.C.Bagley, Brill, Leiden, p.181-219.
BROWNE, Edward Granville, 1924, A History of Persian Literature in Modern Times (A.D.1500-1924), Cambridge University Press, Cambridge.
BRUMMETT, Palmira, 1996, “The Myth of Shah Ismail Safavi: Political Rhetoric and ‘Dvine’ Kingship”, Medieval Christian Perceptions of Islam, Ed. by J. V. Tolan, Routledge, London, p.331-359.
CÜNÂBEDÎ, Mirzâ Bey, 1378, Ravzatü’s-Safeviyye (be kûşiş-i Gulâm Rıza Tabâtabâyî Mecd), İntişârât-ı Danişgâh-ı Tahran, Tahran.
ÇELENK, Mehmet, 2005, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Safevî Şiiliği, Dok¬tora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
DAVRIJETSI, Arakel, 1973, Kniga istoriy (perevod, predisloviye i kommentariy L.A.Xanlaryan), İzdatelstvo Nauka, Moskva.
DOERFER, Gerhard, 1987, “İran’da Türkler”, Türk Dili (Türk Dil Kurumu Yayını), Sayı: 431, s.242-251.
DUGLÂT, Mirzâ Muhammed Haydar, 1383, Târîh-i Reşîdî (tashîh: ‘Abbâskuli Gaffârîferd), Mîrâs-ı Mektûb, Tahran.
EFENDİYEV, Oktay, 1961, Obrazovaniye azerbaydjanskogo gosudarstva Sefevidov v naçale XVI veka, İzdatelstvo Akademii Nauk, Baku.
EFENDİYEV, Oktay, 1975, “Le Rôle des Tribus de Langue Turque dans la Créa¬tion de l’état Séfévide”, Turcica, Tome VI, Paris-Strasbourg, p.24-33.
EFENDİYEV, Oktay, 2018, Azerbaycan Safevî Devleti (16. Yüzyıl), Çeviren: Ali Asker, Teas Press, İstanbul.
EMİR MAHMUD b. Handemir, Târîh-i Şâh İsmâ‘îl ve Şâh Tahmasb, Yazma Nüsha, British Museum, Or. 2939.
ENSÂRÎ, Muhammed Refî’ (Müstevfî’l-Memâlik), 1380, “Destûrü’l-Mülûk” (be kûşiş-i Muhammed Takî Dânişpejûh ve İrec Afşar), Defter-i Târîh: Mecmua-i Esnâd ü Menâbe-i Târîhî be kûşiş-i İ.Afşar. I. c. Bünyâd-ı Mevkûfât-ı Dr. Mahmûd Afşâr, Tahran, s.475-621.
FARZALİYEV, Şahin, 1983, Azerbaycan XV-XVI. Asırlarda (Hasan Bey Rumlu’nun “Ahsenü’t-Tevârîh” eseri üzre), Elm Neşriyatı, Bakü.
FELSEFÎ, Nasrullah, 1334, Zindegî-i Şâh ‘Abbâs-ı Evvel, I. c., İntişârât-ı Keyhân, Tahran.
FELSEFÎ, Nasrullah, 1342, Çend Makale-i Târîhî ve Edebî, İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tahran, Tahran.
FOLTZ, Richard, 2016, Iran in World History, Oxford University Press, London.
GANDJEI, Tourkhan, 1991, “Turkish in the Safavid Court of Isfahan”, Turcica, Vol. 21-23, Paris, p.311-318.
GHEREGHLOU, Kioumars, 2015, “Cashing in on Land and Privilege for The Welfare of the Shah: Monetisation of Tiyûl in Early Safavid Iran and Eastern Anatolia”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Budapest, Vol. 68 (1), p.87-141.
GEYDAROV, Mikail, 1982, Goroda i gorodskoye remeslo Azerbaydjana XIII-XVII vv.: remeslo i remeslennıye tsentrı, İzdatelstvo Elm, Bakü.
GEYDAROV, Mikail, 1987, Sotsialno-ekonomiçeskiye otnoşeniya i remeslennıye organizatsii v gorodax Azerbaydjana v XIII-XVII vv., İzdatelstvo Elm, Bakü.
GOLDEN, Peter B., 1992, An Introduction to the History of the Turkic Peoples, Otto Harrassowitz, Wiesbaden.
GÖRKAŞ, İrfan, 2009, “Şah İsmail Hatâyî’nin ‘Pir ü Sultan-ı Âlem’ Fikri ve ‘Kızıl Taç’ Simgesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 49, An¬kara, s.125-155.
GREY, Charles (transl. & ed.), 1873, Travels of Venetians in Persia: A Narrative of Italian Tra¬vels in Persia in the 15-th and 16-th Centuries, Hakluyt Society, London.
GÜNDÜZ, Tufan (çev.), 2006, Uzun Hasan – Fatih Mücadelesi Döneminde Doğu’da Venedik El¬çileri (Katerino Zeno ve Ambrogio Contarini’nin Se¬ya¬hat¬na¬me¬le¬ri), Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
GÜNDÜZ, Tufan (çev.), 2007, Seyyahların Gözüyle Sultanlar ve Savaşlar (Giovanni Maria An¬giolello, Venedikli bir tüccar ve Vincenzo D’Alessandri’nin se¬yahatnameleri), Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
GÜNDÜZ, Tufan, 2010, Son Kızılbaş Şah İsmail, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
HÂNDEMÎR, Gıyâseddîn b. Humâmeddîn el-Hüseynî, 1380, Târîh-i Habîbü’s-Siyer (bâ mukaddime-i Celâleddîn Hümâyî), IV. c., İntişârât-ı Hayyâm, Tahran.
HANEDA, Masashi, 2009, “Safevî Şah Qvardiyasının Tekamülü” terc. Ahmed Quliyev, Şah İsmail Hatâî (X Ümumrespublika İlmî-praktik Konferansının Müzakereye Takdim Olunmuş Materyalleri), MBM, Bakü, s.127-148.
HATÂÎ, Şah İsmail, 1975, Eserleri (tertip, mukaddime, lugat ve izahlar: Azizağa Memmedov), I. c., Azerneşr, Bakü.
HAYDAR ÇELEBI, 1976, Haydar Çelebi Ruznâmesi (haz. Yavuz Senemoğlu), Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul.
HEREVÎ, Emir Sadreddin İbrahim Emînî, 1383, Fütûhât-ı Şâhî (tashîh ü ta‘lîk ü tevzîh ü izâfât: Muhammed Rızâ Nasîrî), Encümen-i Âsâr ve Mefâhîr-i Ferhengî, Tahran.
HERRMANN, Gottfried, 1986, "Zwei Erlasse Shah Isma'ils I.", Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Band 19, s.287-312.
HEYDERLİ, Günay, 2017, “XVI. Asır Avropa Menbelerinde Sufi Şah Obrazı”, I International Scientific Conference Young Researches, Vol. 2. Baku, s.1109-1110.
HÜSEYNÎ, Hûrşâh b. Kubâd, 1379, Târîh-i Îlçî-yi Nizâmşâh (tashîh, tahşiye, tevzîh ve izâfât: Muhammed Rızâ Nasîrî ve Kuyiçi Hanedâ). Encümen-i Âsâr ve Mefâhir-i Ferhengî, Tahran.
JACKSON, Peter and LOCKHART, Laurence (ed.), 1986, The Cambridge History of Iran, Vol. VI: The Timurid and Safavid Periods, Cambridge Uni¬ver¬si¬ty Press, Cambridge.
JAVANSHIR, Babak, 2007, İran’daki Türk Boyları ve Boy Mensubu Kişiler (Safevî dö¬nemi – I Şah Tahmasb hâkimiyetinin sonuna kadar / 1576), Ya¬yım¬lanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni-versitesi, İstanbul.
KÂCÂR, İmamkulu b. Bediüzzaman, Târîh-i Vakâyi-i Şâh-ı Safevî-nejâd es-Sultân Şâh İsmâ‘îl Bahâdır Hân, Yazma Nüsha, İran İslâmî Şûrâ Meclisi Kütüphanesi, No. 6314.
KANAKERTSİ, Zakariy, 1969, Xronika (perevel M.O.Darbinyan-Melikyan), İzdatelstvo Nauka, Moskva.
KASIMOV, Xeyirbey, 1997, “Safevîler Devrinde Dinin Mevkii ve Rolüne Dair”, Şah İsmail ve Onun Devri (beynelhalk konferans), Hazar Unüversitesi Neşriyatı, Bakü, s.75-76.
KASIMOV, Xeyirbey, 2008, Orta Asırlarda Azerbaycan Medeniyeti, Aspoliqraf Neşriyatı, Bakü.
KAZVÎNÎ, Budak Münşî, 1378, Cevâhirü’l-Ahbâr (mukaddime-yü tashîh ü ta‘lîkât: Muhsin Behrâmnejâd), İntişârât-ı Mîrâs-ı Mektûb, Tahran.
KAZVÎNÎ, Yahyâ b. Abdüllatîf, 1363, Lübbü’t-Tevârîh (be hatt-ı Muhammed Bâkır Nîrûmend), İntişârât-ı Bünyâd-ı Gûyâ, Tahran.
KERÎMÎ, Ali Rızâ, 1379, “Vezâret der Devre-i Safeviyye”, Mecelle-i Hükûmet-i İslâmî, şomâre-i XV, s.277-287.
KESREVÎ, Ahmed, 1304, Azerî yâ Zebân-ı Bâstân-ı Azerbâygân, Matbaa-i Şûrevî, Tahran.
KILIÇ, Remzi, 2006, Kanunî Devri Osmanlı – İran Münasebetleri (1520-1566), İQ Kültür Yayıncılık, İs¬tanbul.
KOLEKTİF, 2009, Azerbaycan Edebiyatı Tarihi, III. c., Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Nizamî adına Edebiyat Enstitüsü, Elm Neşriyatı, Bakü.
KULİZADE, Zümrüd, 1992, İz istorii azerbaydjanskoy filosofii VII-XVI vv., Azerneşr, Baku.
KUMMÎ, Kadı Ahmed b. Şerefeddin el-Hüseyin el-Hüseynî, 1383, Hulâsatu’t-Tevârîh (tashîh: İhsan İşrâkî), I. c., İntişârât-ı Danişgâh-ı Tahran, Tahran.
KUŞOĞLU, Mehmet Oğuzhan, 2012, Sâdıkî-yi Kitabdar’ın Mecmaü’l-Havâs Adlı Eseri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
KUTSİYA, Karlo, 1990, Sotsialno-ekonomiçeskaya struktura i sotsialnaya borba v gorodax Sefevidskogo İrana, Metsniyereba, Tbilisi.
LAMBTON, Ann, 1953, Landlord and Peasant in Persia, Oxford University Press, London.
LAMBTON, Ann, 1981, State and Government in Medieval Islam: An Introduction to the Study of Islamic Political Theory, Oriental Series, London.
LOCKHART, Laurence, 1958, The Fall of the Safavi Dinasty and Afghan Occupation of Persia, Cambridge University Press, Cambridge. 
LOCKHART, Laurence, 2016, “Safevî Döneminde İran Ordusu”, Çev. İlker Külbilge, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: II/2, İzmir, s.177-188.
MAHMUDOV, Yakub, 1986, “Novıy sbornik dokumentov po istorii Sefevidskogo gosudarstva (Şah İsmail I v “Dnevnikax” Marino Sanudo)”, İzvestiya Akademii Nauk Azerbaydjanskoy SSR (seriya istorii, filosofii i prava), No. 1, Baku, s.59-63. 
MAHMUDOV, Yakub, 1991, Vzaimootnoşeniya gosudarstv Akkoyunlu i Sefevidov s zapadno-yevropeyskimi stranami, İzdatelstvo Bakinskogo Universiteta, Baku.
MATTHEE, Rudi, 1996, “Unwalled Cities and Restless Nomads: Frearms and Artillery in Safavid Iran”, Pembroke Persian Papers, Vol. IV: Safavid Persia, Ed. by Charles Melville, I.B. Tauris & Co Ltd., London & New York, p.389-416.
MEMMEDOVA, Şükufe, 1991, “Hulâsatü’t-Tevârîh” Azerbaycan Tarihinin Menbeyi Kimi, Elm Neşriyatı, Bakü.
MEŞKÛR, Muhammed Cevâd, 1349, Nezerî be Târîh-i Azerbaycan, Encümen-i Âsâr-ı Millî, Tahran.
MINORSKY, Vladimir, 1940, “The Middle East in the Western Politics in 13-th, 15-th and 17-th Centuries”, Journal of Royal Asiatic Society, Vol. XXVII, Lon¬don, p.427-461.
MINORSKY, Vladimir, 1942, “The Poetry of Shah Ismail I”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. X, Part 4, London, p.1006a-1053a.
MINORSKY, Vladimir, 1943, “Tadhkirat al-Muluk”: A Manual of Safavid Ad¬mi¬nis¬tra¬tion circa 1137 / 1725, Luzac & Co., London.
MINORSKY, Vladimir, 1964, Iranica: 20 Articles, Publications of the University of Tehran, Tehran.
MİRZÂ SEMÎÂ, 1368, Tezkiretü’l-Mülûk (be kûşiş-i Seyyid Muhammed Debîrsiyâkî), İntişârât-ı Emîr-i Kebîr, Tahran.
MUHAMMED RIZA ve ABDÜLCEMİL NASÎRÎ, 1392, Ferheng-i Nasîrî (be kûşiş-i Hasan Cevâdî ve Williem Floor), Kitâbhâne, Mûze ve Merkez-i Esnâd-ı Şûrâ-yı İslâmî, Tahran.
MUSALI, Namiq, 2011, I. Şah İsmail’in Hâkimiyeti (“Târîh-i Âlemârâ-yı Şâh İsmâ‘îl” eseri esasında), Elm ve Tahsil Neşriyatı, Bakü.
MUSALI, Namiq, 2017, "Safevi Şahlarının Ahlat ve Adilcevaz'la İlgili İki Fermanı Üzerine", Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s.55-70.
MUSEVÎ, Tağı, 1977, Orta Asır Azerbaycan Tarihine Dair Farsdilli Senedler (XVI-XVIII. Asırlar), Elm Neşriyatı, Bakü.
MUSTAFAYEV, Şahin, 2005, “Orta Çağın Payızında Türklerde Cengaverlik ideali”, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Z.M.Bünyadov adına Şarkşinaslık Enstitüsü’nün İlmî Araş¬¬tır¬ma¬ları, Cilt: VII, Sayı: 3-4, Bakü, s.205-215.
NADJAFLI, Tofig, 2017, “O flagax azerbaydjanskogo gosudarstva Sefevidov”, Geostrategiya, No. 02 (28), Baku, s.19-24.
NASÎRÎ, Mirzâ Ali Naki, 1371, Elkâb ü Mevâcib-i Devre-i Selâtîn-i Safeviyye (Tashîh: Yusuf Rahimlü), İntişârât-ı Dânişgâh-ı Firdevsî, Meşhed.
NOVOSELTSEV, Anatoliy Petroviç, 1999, “Gosudarstvo Sefevidov v XVI – naçale XVIII vv.”, İstoriya Vostoka v şesti tomax (glavnıy redaktor: R.B.Rıbakov), Tom III, Vostlit, Moskva, s.99-119.
ÖZBARAN, Salih, 2007, Portekizli Seyyahlar İran, Türkiye, Irak, Suriye ve Mısır Yol¬la¬rın¬da, Kitap Yayınevi, İstanbul.
PETRUŞEVSKY, İlya Pavloviç, 1949, “Azerbaydjan v XVI-XVII vekax”, Sbornik statey po istorii Azerbaydjana, Vıpusk I, İzdatelstvo Akademii Nauk, Baku, s.225-298.
PETRUŞEVSKY, İlya Pavloviç, 1949, Oçerki po istorii feodalnıx otnoşeniy v Azerbaydjane i Armenii v XVI – naçale XIX vv., İzdatelstvo Leningradskogo Gosudarstvennogo Universiteta, Leningrad.
PETRUŞEVSKY, İlya Pavloviç, 1966, İslam v İrane v VII-XV vekax, İzdatelstvo Leningradskogo Gosudarstvennogo Universiteta, Leningrad.
RAHMANÎ, Abulhasan, 1960, “Târîh-i ‘Âlemârâ-yı ‘Abbâsî” kak istoçnik po istorii Azerbaydjana, İzdatelstvo Akademii Nauk, Baku.
ROEMER, Hans Robert, 2006, “Kızılbaş Türkmenler: Safevî Teokrasisinin Kurucuları ve Kurbanları”, Çev. Harun Yıldız, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 38, Ankara, s.81-92.
ROHRBORN, Klaus Michael, 1966, Provinzen und Zentralgewalt Persiens im 16 und 17 Jahrhundert, Walter de Gruyter & Co., Berlin.
ROUX, Jean-Paul, 2007, Türklerin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl, Çevirenler: Aykut Kazancıgil ve Lale Arslan-Özcan, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
RUMLU, Hasan Bey, 1389, Ahsenü’t-Tevârîh (tashîh ve tahşiye: Abdü’l-Hüseyin Nevâî), II. c., İntişârât-ı Esâtîr, Tahran.
SAVORY, Roger, 1960, “The Principial Offices of the Safavid State During the Reign of Ismail I”, Bulletin of the School of Oriental and African Stu¬dies, Vol. XXIII, London, p.91-105.
SAVORY, Roger, 1974, “The Safavid State and Polity”, Iranian Studies, Vol. VII, p.179-212.
SAVORY, Roger, 1976, “Some Reflections on Totalitarian Tendencies in the Safavid State”, Der Islam, Band 53, Berlin, p.226-241.
SAVORY, Roger, 1980, Iran under the Safavids, Cambridge University Press, Cambridge.
SERVER, Gulam, 1384, Târîh-i Şâh İsmâ‘îl, (tercüme: Muhammed Bâkır Ârâm ve Abbaskulu Gaffârîferd), Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, Tahran.
SMITH, John Masson, 1978, “Turanian Nomadism and Iranian Politics”, Iranian Stu¬dies, Vol. XI, p.57-81.
SÜMER, Faruk, 1999, Safevî Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Ro¬lü, TTK, Ankara.
ŞAH İSMAİL, 2017, Hatâyî Dîvânı (haz. Muhsin Macit), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul.
ŞEYBÂNÎ, Nizâmeddîn Mücir, 1346, “Ceng-i Şâh İsmâ‘îl-i Safevî bâ Ozbekân”, Berresîhâ-yı Târîhî, sâl-i dovvom, şomâre-yi dovvom, Tahran, s.45-62.
ŞEYHÜ’L-HÜKEMÂÎ, Emâdeddîn, 1387, Fihrist-i Esnâd-ı Büka-yı Şeyh Safiyyeddîn-i Erdebîlî, Kitâbhâne, Mûze ve Merkez-i Esnâd-ı Meclis-i Şûrâ-yı İslâmî, Tahran.
ŞÎRÂZÎ, Hâce Zeynelabidin Ali Abdi Bey, 1996, Tekmiletü’l-Ahbâr (Fars dilinden tercüme, mukaddime ve şerhler: Ebülfez Rahimli), Elm Neşriyatı, Bakü. 
ŞÜKÜROV, Gıyas, 2009, “Safevîlerde Av Geleneğinin Oluşumu ve I. Şah İsmail Dö¬nemi Av Merasimleri”, Acta Turcica, Yıl: 1, Sayı: 1, s.56-71.
ŞÜKÜROVA, Rahile, 2006, Ebû Bekr Tehrânî ve Onun “Kitâb-ı Diyârbekriyye” Eseri, Bayrak Yayınevi, İstanbul.
TÂCBAHŞ, Ahmed, 1340, İran der Zamân-ı Safeviyye, İntişârât-ı Cihân, Tebriz.
TAPPER, Richard, 1374, “The Shahsevan in the Safavid Era”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. XXXVII, London, p.321-340.
TAŞ, Kenan Ziya, 1999, Osmanlılarda Lalalık Müessesesi, Tuğra Ofset, İsparta.
TERBİYET, Muhammed Ali, 1987, Dânişmendân-ı Azerbaycan (Fars dilinden tercüme edenler: İsmail Şems ve Qafar Kend¬li), Azerneşr, Bakü.
TÜRKMAN, İskender Bey Münşî, 2009, Târîh-i ‘Âlemârâ-yı ‘Abbâsî, I. c. (Farsçadan tercümenin, önsözün, şerhlerin ve göstericilerin müellifleri: O.Efendiyev ve N.Musalı), Tahsil Neşriyatı, Bakü.
VELİYEVA, Zülfiye, 2007, Safevî Devlet Teşkilatı (Tezkiretü’l-Mülük’e göre), Ya¬yım¬lanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
WOOD, Barry, 2017, "The Battle of Chalderan: Official History and Popular Memory", Iranian Studies, Vol. 50, Issue 1, p.79-105.
YILDIRIM, Rıza, 2008, Turkomans Between Two Empires: The Origins of The Qizilbash Identity in Anatolia (1447-1514), A Ph.D. Dissertation, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Ankara.
YILDIRIM, Rıza, 2012, “Kızılbaşların (Alevilerin) Gözünde Şah İsmail Kimdi?”, II. Uluslararası Tarihten Bugüne Alevilik Sempozyumu, Cem Vakfı Ankara Şubesi Yayınları, Ankara, s.85-98.
ZERİNEZADE, Hasan, 1962, Fars Dilinde Azerbaycan Sözleri (Safevî Devri), İlimler Akademisi Neşriyatı, Bakü.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue//431261
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/484901
ER  -