TY  - JOUR
T1  - İslam Düşüncesinde Muhalefetin Teopolitik İmkânı ve Yapısı
TT  - Teopolitic Possibility and Structure of Opposition in Islamic Thought
AU  - Barlak, Muzaffer
PY  - 2018
DA  - December
Y2  - 2018
DO  - 10.18403/emakalat.444777
JF  - e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
JO  - e-Makalat
PB  - Ahmet İshak DEMİR
WT  - DergiPark
SN  - 1309-5803
SP  - 383
EP  - 430
VL  - 11
IS  - 2
LA  - tr
AB  - İslamdininin temel kaynakları olan Kur’an-ı Kerim ve hadislerde yönetim ile ilgiliesaslar detaylı bir şekilde ortaya konulmamıştır. Bu durum İslam toplumlarınınsiyasi yapılanmasında geniş bir beşerî saha oluşturmuştur. Bu geniş beşerîsahada muhalif tutumların en fazla belirginleştiği konu, fâsık ve zalim biryöneticiye karşı halkın tutumunun nasıl olması gerektiği üzerinedir. İslâm siyasîtarihinde bu konuda ileri sürülen kanaatlerden biri de yönetime isyan etmek,diğer bir ifade ile devrim yapmaktır. Devrim taraftarlarına göre bir yöneticiiktidarını günah ve zulüm ile lekelediğinde bu yöneticinin iktidardanindirilmesi gerekir. İktidardan azletmenin gerçekleşmesi için gerektiğindeşiddete başvurulabilir. Devrim yöntemi, İslam toplumlarında neredeyse her dönemdetaraftar bulmuş ve bu çerçevede İslam siyasi tarihinde dini referanslarla meşrugösterilmeye çalışılan birçok isyan hareketi yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı,İslam dininin temel kaynaklarının yöneticiyi değiştirme konusunda isyanyöntemine teşvik edip etmediğini veya en azından yöneticiye başkaldırmanınİslâmî çerçevede meşru bir zemininin bulunup bulunmadığını ortaya koymaktır. Tarihboyunca isyan hareketlerinin Müslüman toplumlardaki devlet yapılanmalarınaverdiği zararlar bilinmektedir. Bunun yanında son dönemde yaşanan Arap Baharıisyanları, IŞİD, Boko Haram, Haşdi Şabi gibi İslamcı görünümlü terör örgütlerininfaaliyetleri ve nihayet dini referansların kuvvetle kullanıldığı 15 Temmuzdarbe girişiminin de modern Müslüman toplumlardaki istikrarı ne denli tehditettiği tecrübe edilmiştir. Bu açıdan devrimci ekolün kendilerini haklı veyöntemlerini de meşru göstermek üzere delil olarak ileri sürdükleri nasslarıntahlil edilmesi önem taşımaktadır. Bunun yanında iktidar değişiminde uygunyöntemin ne olduğuna dair temel dini metinler ve İslam âlimlerininkanaatlerinin gözden geçirilerek alternatif yöntem önerisinde bulunmak elzemgörünmektedir.
KW  - Siyaset
KW  - İslam
KW  - iktidar
CR  - Ayar, Kenan Dört Halîfe Dönemi Siyasî Olaylarında Kur’ân’ın Rolü. Samsun: Etüt Yayınları, 2011.Aydınlı, Osman. Mu‘tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci. Ankara: Araştırma Yayınları, 2003.Barlak, Hasan. “Birinci Dünya Savaşında İngiltere, Osmanlı Devleti ve Almanya Açısından Hicaz Cephesi”, Uluslararası Birinci Dünya Savaşı’nın 100. Yılı Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2017.“Sultan II. Abdülhamid’in ve Sudan Mehdisinin Bakış Açılarından Osmanlı – Sudan İlişkileri”, İnternational Conference on Sudanese – Turkish Relations from Past to Present and Opportunities for the Future, 1-10. (Hartum, 2016). Erişim: 14.05.2016. http://afrika.karatekin.edu.tr/sudan/Articles/Turkis Articles/history/I-H_Barlak.pdf Barlak, Yasemin. “Yemen’de Bir Osmanlı - Arap Şehri: San’a”, İstem, 15/30 (2017): 333-354.Dini ve Siyasi Yönden Osmanlı Devleti İdaresinde Yemen (1872-1909). Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2013.Bozkurt, Nahide. Abbasiler, İstanbul: İSAM Yayınları, 2013.Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslâm Siyasal Aklı. Trc. Vecdi Akyüz. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.Carlos, Ilıch Ramirez Sanchez. Devrimci İslâm. Trc.. Simla Ongan Kocaoğlu, Ankara: Elips Kitap, 2004.Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf. Thk. Muhammed Ali Beydûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. Ts.Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn. Gıyâsü’l-Ümem fî İltiyâsi'z-Zulem. İskenderiye: Dâru’d-Da‘veh, 1979.Kitâbu’l-İrşâd. Mısır: Mektebetü’l-Hancî, 1950.Demircan, Adnan. Çağdaş İslâmî Hareketler ve Şiddet Sorunu. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.Doğan, İsa. İmam Zeyd b. Ali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.Ebû Hanîfe, İmâm-ı A‘zâm. Fıkhu’l-Ebsât-İmâm-ı A‘zâm’ın Beş Eseri. Trc. Mustafa Öz. İstanbul: İfav Yayınları, 2017.Ebû Zehra, Muhammed. İmam Malik Hayatı – Görüşleri – Fıkhı. Trc. Osman Keskioğlu. Ankara: Hilal Yayınları, 1984.Esen, Muammer. Ehl-i Sünnet Kavramının Oluşum ve Gelişim Süreci. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.Eş‘arî, Ebû’l-Hasan. el-İbâne ‘an Usûli’d-Diyâne. Riyad: Câmi‘atü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1979.Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfu’l-Musallîn, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Kahire: Mekebetü’n-Nehdati’l-Mısriyye, 1950.Evkuran, Mehmet. “Ehl-i Sünnet Kelâm’ında Siyaset Anlayışı -Vücûbu'l-İmâme (Yönetimin Gerekliliği) Ekseninde Bir Değerlendirme”. Marife 6/2 (2006): 21-38.	Sünnî Paradigmayı Anlamak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-İktisâd fi’l-İ‘tikâd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.Güler, İlhami. Politik Teoloji Yazıları, Ankara: Kitâbiyât, 2002.Huntington, Samuel P. Political Order in Changing Societies. New Haven and London: Yale University Press, 1973.İbn Ebi’l-Hadîd. Şerhu Nehci’l-Belâğa. Thk. Muhammed Ebu’l-Fudayl. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1996.İbn Haldun, Abdurrahman. Mukaddimetü İbn Haldun. Thk. Ali Abdülvâhid Vâfî. Kahire: Dâru Nehdati Mısr. 2014.İbn Hazm, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihal, Beyrut: Dârü'l-Cîl, 1996.İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. b.y.: Hicr li’t-Tıba‘ ve’n-Neşr, ts.İbnü’l-Mukaffa, Abdullah. Âsâru İbnu’l-Mukaffa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1989.Kâtib, Ahmed. Şiada Siyasal Düşüncenin Gelişimi, Trc. Mehmet Yolcu. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2005.Kazanç, Fethi Kerim. “Eş‘arî Kelamında Siyasal Otorite Kavramı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/1 (2004): 149-188.Kutub, Seyyid. Fi Zılali’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 2003.Mâtüridî, Ebû Mansur Muhammed. Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi. Trc. Bekir Topaloğlu, Ankara: İsam Yayınları, 2005.Te’vîlâtü’l-Kur’ân. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2006.Mevdûdî, Ebu’l A‘lâ. Tefhimu’l-Kur’an Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. Trc. Komisyon, İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.Mustafa, Nevin A. İslâm Siyasî Düşüncesinde Muhalefet. Trc. Vecdi Akyüz. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.Nesefî, Ebû’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Tefsîru’n-Nesefî-Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1998.Öz, Mustafa. Başlangıçtan Günümüze Şîîlik ve Kolları, İstanbul: Ensar Yayınları, 2011.Öztürk, Mustafa. Din Sermayesinden İktidar Devşirmek FETÖ. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.Pezdevî, Ebû’l-Yusr Muhammed. Usûli’d-Dîn. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1963.Rayyis, Ziyauddin. İslamda Siyasi Düşünce Tarihi. Trc. İbrahim Sarmış, İstanbul: Nehir Yayınları, 1995.Râzî, Fahreddin, Tefsîr-i Kebîr-Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.Sarıçam, İbrahim. Emevî-Hâşimî İlişkileri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.Seâlebî, Abdülaziz. Sükûtu'd-Devleti'l-Emeviyye ve Kıyâmu'l-Abbâsiyye, Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1995.Şehristânî, Abdülkerim. Kitâbu’l-Milel ve’n-Nihal. Kahire: Mektebetü’l-Anglo’l-Mısriyye, ts.Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru Taberî-Câmiu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Kahire: Hicr et-Tıba‘ ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘ ve’l-İ‘lân, 2001.Taftazânî, Sa’düddîn. Şerhu’l-Akâid. Trc. Talha Hakan Alp.  İstanbul: İfav Yayınları, 2017.Vasfi, Mustafa Kemal. Musannefetü’n-Nuzûmi’l-İslâmiyye, Kahire: Mektebetü Vehbe, 1977.Yıldız, Harun. Kendi Kaynakları Işığında Hariciliğin Doğuşu ve Gelişimi. Samsun: Etüt Yayınları, 2008.Zehebî, Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Târihu'l-İslam ve Vefeyâtü'l-Meşâhir ve'l-A‘lâm: Ahdü'l-Hulefai'r-Râşidîn. Thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: Dârü'l-Kitâbi'l-‘Arabî, 1987.
UR  - https://doi.org/10.18403/emakalat.444777
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/612884
ER  -