TY  - JOUR
T1  - 1970-ci İllərin Sovet Tarixşünaslığında      Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə Münasibət
TT  - Отношение к Азербайджанской Демократической Республике в советской  историографии 1970-х годах
AU  - Kerimli, Ruhengiz
PY  - 2018
DA  - August
JF  - Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
JO  - ATDD
PB  - Hakan YILMAZ
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2292
SP  - 220
EP  - 242
VL  - 5
IS  - 16
LA  - tr
AB  - 1990’lı yıllarda bağımsızlığını yenidenkazandıktan sonra Azerbaycan’da siyasi tarihin araştırılması yönünde birtakımişler görülmeye başlandı. Lakin Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’ne 1970’li yıllarınSovyet tarihçiliğinde mevcut olan bakışın araştırılmaması, Cumhuriyet tarihinintetkiki meselesinde boşlukların olduğunu ortaya koymuştur.Sovyet devletinin son yirmi yılında,totaliter rejimin legalliğinin temellendirilmesi amacıyla, Azerbaycan’da Sovyethakimiyetinin kurulmasına hasredilmiş araştrmalar devam etmekteydi. Bu dönemde,kaleme alınan eserlerde Ekim Devrimi, dünya siyasetinin yönünü değiştiren birolay olarak karakterize edilmekte, Komünist Parti ise dünyada egemen güç olarakgösterilmekteydi. Lakin tüm çabalara rağmen bu araştırmalarda Sovyethakimiyetinin işgalci siyaseti ortaya çıkmakta, SSCB’nin eski Rusyaİmparatorluğu’nun varisi olduğu kabul edilmekteydi. Bu anlamda 1970’li yıllarınSovyet tarihçilğinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, bir partinin çıkarlarının vehakim tabakanın menfaatlerinin savunucusu olarak, “devrim karşıtı MüsavatPartisi Hükümeti” şeklinde takdim edilmekle, halkla bir ilgisinin olmadığıispata çalışılmaktaydı. Genel olarak Azerbaycan Hükümeti’ndenbahsedilmemekte, lakin istenmeden de olsa işgal vurgulanmaktadır.  Sovyet hakimiyetinin kuruluşu, Cumhuriyetindevrilmesinden geçtiğine göre, tüm Sovyet yazarları-bazıları açıkça, bazılarıise kapalı ifadelerle-Azerbaycan Hükümeti’nden bahsetmek zorunda kalmışlardır.Lakin siyasi konjonktür açısından kaleme alınmış eserlerde, Azerbaycan HalkCumhuriyeti olayların temel nedeni olarak kaydedilmekle, Sovyet sistemininkutsal ilan ettiği kültlerin ideolojik sebatsızlığını ortaya çıkarmıştır.Sonuç olarak, ideolojik çizginin etkisiile yapılan araştırmalarda Azerbaycan Cumhuriyeti inkar edilemez gerçeklerledevlet statüsünde takdim edilmekle, totaliter rejimin belirlediği sansürkurallarının çiğnendiği gözlemlenmektedir. Lakin Sovyet ideologlarının tekdüzeyaklaşımına rağmen milli hükümet, sosyal-siyasi düşünceye tarihi olaylarınkatalizatörü olarak takdim edildiğinden, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin siyasilegalliği kabul edilmiştir.
KW  - Azerbaycan Halk Cumhuriyeti
KW  - totaliter rejim
KW  - legallik
KW  - işgal
KW  - Komünist Partisi
KW  - Sovyet tarihçiliği
N2  - После восстановления независимости в 1990-х годах был проведен рядисследований по пересмотру политической истории в Азербайджане. Однако тотфакт, что Азербайджанская Демократическая Республика не исследовала советскуюисториографию 1970-х годов, свидетельствует о наличии пробелов в изученииистории Республики.  В последние двадцать лет советского государства исследования осоздании Советской власти в Азербайджане продолжали оправдывать легитимностьтоталитарного режима. Однако, несмотря на все усилия, проявляется агрессивнаяполитика советского правительства, подтверждается вопрос о преемнике СССР вбывшей Российской империи. В этом смысле, в советской историографии 1970-хгодов, Азербайджанская  ДемократическаяРеспублика пытается доказать, что она не имеет ничего общего с народом,представляющим интересы одной партии и защитником интересов господствующихклассов, как «правительство гнетущей партии Мусават». Как правило,правительство Азербайджана не упоминается, но оккупация недвусмысленна. Дело втом, что, поскольку Советская власть была свергнута Республикой, все советскиеавторы - некоторые открыто и другие - должны подвергать правительствоАзербайджана линейным путем. Однако в работах, написанных с точки зренияполитического сближения, Азербайджанская Демократическая Республика являетсяфундаментальной причиной событий, раскрывая идеологическое несовершенствокультов, объявленных советской системой как священные. В результате в исследованиях, написанных под влияниемидеологической линии, наблюдается нарушение правил цензуры, установленныхтоталитарным режимом, с представлением состояния дел в АзербайджанскойРеспубликой с непримиримыми фактами. Однако, несмотря на мятежный подходсоветских идеологов, подтверждается политическая легитимность АзербайджанскойДемократической Республики, поскольку национальное правительство представленокак катализатор исторических событий для общественно-политической мысли. 
CR  - Azərbaycan tarixi, (1973).  ELM, Bakı.  
ƏLİYEV, X., (1970). Azərbaycanda sosialist inqilabının bəzi xüsusiyyətləri. AZƏRNƏŞR,  Bakı. 
ƏZİMOV, H. , (1971).  Azərbaycan qəzalarında sovetlər (1917-1918-ci illər), ELM, Bakı. 
ƏZİZBƏYOVA, P.Ə, Qazıyev, M.A., (1978). Stepan Şaumyan (bioqrafik oçerk), AZƏRNƏŞR, Bakı, 
İBRAHİMOV, Z., (1970). Lenin və Azərbaycanda sosialist inqilabının qələbəsi. AZƏRNƏŞR, Bakı.
          Lenin milli siyasətinin yetirməsi,  (1974). AZƏRNƏŞR, Bakı. 
RATHAUZER, Y., (1928). Bakıda inqilab və vətəndaş müharibəsi. 1917-1918-ci illər, AZQİZ, Bakı. 
RATHAUZER, Y., (1929). Şura Azərbaycanı uğrunda mübarizə. AZQİZ, Bakı. 
RÜSTƏMBƏYLI, M. (1971). Xalqın səadəti uğrunda., AZƏRNƏŞR, Bakı.   
ŞOLOXOVA, T.F., (1977). Azərbaycan SSRİ xalqlarının vahid ailəsində.  AZƏRBAYCAN SSR “BILIK” CƏMİYYƏTI MÜHAZİRƏÇİYƏ KÖMƏK, Bakı. 
ABDULSALİMZADE, Q., (1977).  “Postup industrii”, Velikiy Oktyabr i rassvet ekonomiki i kulturı Sovetskoqo Azerbaydjana, ELM, Baku,  s.19-40. 
AVREX, A.Y., (1968). “Russkiy absolyutizm i eqo rol v utverjdenii kapitalizma v Rossii”, История СССР,  № 2, s. 82-104.
ALLAXVERDİYEV, M., (1977). “Korennıye izmeneniya sosialnoy strukturı naseleniya”. Velikiy Oktyabr i rassvet ekonomiki i kulturı Sovetskoqo Azerbaydjana, ELM, Baku, s. 84-96.  
BOVİN, A.E., (1988). “Perestroyka: pravda o sosializme i sudba sosializma” Perestroyka: qlasnost, demokratiya, sosializma. İnoqo ne dano, ПРОГРЕСС, Moskva,  s. 519-551.
VOLOBUYEV, P.V., (1966). “V.İ. Lenin ob obşix zakonomernostyax Velikoy Oktyabrskoy sosialistiçeskoy revolyusii”. Znaniye, Мoskva.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue//460458
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/537146
ER  -