TY - JOUR T1 - R.1308 (M.1892/1893) TARİHLİ ERZURUM VİLAYET SALNAMESİ’NE GÖRE BAYEZİD SANCAĞI TT - Bayezid Sanjak According to Erzurum Provincial Yearbook Dated R.1308 (A.D. 1892/1893) AU - Karasu, Mehmet Kerem AU - Karasu, Demet PY - 2019 DA - January DO - 10.17067/asm.485676 JF - Asia Minor Studies JO - AMS PB - Serhat KUZUCU WT - DergiPark SN - 2147-1673 SP - 115 EP - 129 VL - 7 IS - 1 LA - tr AB - Bayezid Sancağı,Osmanlı egemenliğine girdiği 1514 senesinden itibaren, gerek İran ve gerekRusya ile münasebetlerde sahip olduğu jeostratejik konumu ve ayrıca önemliticaret yollarının kesiştiği bir konuma sahip olmasından dolayı OsmanlıDevleti’nin doğuya açılan en önemli sancaklarından birisi olmuştur. OsmanlıDevleti 1847 yılından itibaren devlet yıllıkları olan salnameleri tutmayabaşlamıştır. Vilayet salnamelerinin hazırlanmasında ilk örneği İbrahim HaletBey’in yayımladığı “fihrist-i salname-i Halep” adlı eser örnek alınarak 1866yılında ilk eyalet salnamesi olan Salname-i Vilayet-i Bosna yayımlanmıştır.Vilayet salnamelerinde, Osmanlı Devleti’ne bağlı vilayetlerin yıllık olarakidari taksimatı ve teşkilatı, görevli memurları, maarif kurumları, kısa tarihi,coğrafi yapısı, eski eserleri, nüfusu, zirai ve ticari üretimi, gibi pek çokkonuya yer verilmektedir. Bu yönüyle vilayet salnameleri, 19. yüzyılınortasından itibaren merkez ve taşra teşkilatı hakkında önemli bilgiler verençok değerli ana kaynaklardır. Bu çalışmada, R.1308 Erzurum VilayetSalnamesi’nin verdiği bilgiler ışığında, Ağrı Dağı’nın eteğinde bulunan BayezidSancağı ile ona bağlı olan Karakilise, Tutak, Eleşkirt ve Diyadin kazalarıidari, sosyal, ekonomik, coğrafi ve demografik açılardan ele alınmayaçalışılacaktır. Böylece XIX. yüzyılın son çeyreğinde bölgenin genel vaziyetiortaya çıkarılarak geniş bir perspektiften yerel tarih incelemesi yapılmışolacaktır. Osmanlı tarihinin en önemli dönemlerinden biri olan Sultan II.Abdülhamid döneminde Rus ve İran sınırlarının kesişim noktasındaki bir sancağınfotoğrafı çekilmiş olacaktır. KW - Tarih KW - Osmanlı Devleti KW - Bayezid Sancağı KW - salname N2 - Bayezid Sanjak, since the time of the Ottoman rule in1514, had been one of the most important Sanjaks of the Ottoman Empire openedto the east, because of its geostrategic position both in terms of relationswith Iran and Russia, and also because of its position in the intersection ofimportant trade routes. The Ottoman State begun to record salname, which werethe state annals, since 1847. In the preparation of provincial salname, takingthe example of the work "fihrist-i salname-i Halep" published byIbrahim Halet Bey, in 1866, Salname-i Vilayet-i Bosna, the first state salnamewas published. In provincial salnames, the provinces affiliated to the OttomanEmpire have a number of themes such as the administrative system andorganization, officers, educational institutions, short history, geographicalstructure, ancient monuments, population, agricultural and commercialproduction annually. In this respect, provincial salnames are the most preciousresources that provide important information about the central and provincialorganization since the middle of the 19th century. In this study, in the lightof information provided by R.1308 Erzurum Province Salnamesi, Located on theedge of Mount Ararat, Bayazid Sanjak and its affiliated counties as Karakilise,Tutak, Eleşkirt and Diyadin will be examined from the administrative, social,economic, geographical and demographic aspects. Thus, XIX. In the last quarterof the nineteenth century, the general condition of the region will be revealedand local history will be examined from a wide perspective. In the reign ofSultan Abdulhamid the second, one of the most important periods of Ottomanhistory, a photograph of the sanjak at the intersection of Russian and Iranianborders will be taken. CR - Aydın, B. (2009). “Salname”, İA, Cilt: 36, s. 51-54, İstanbul: TDV Yayınları. CR - Cuinet, V. (1892). La Turquie D’asie, Paris. CR - Darkot, B. (1979). “Bayezid”, İA, Cilt: 2, s. 368-369, İstanbul: MEB Basımevi. CR - Halaçoğlu, Y. (1988). “Ağrı”, İA, Cilt: 1, s. 479-481, İstanbul: TDV Yayınları. CR - Karataş, Y. (2011a). “XIX. Yüzyılın Sonlarında Bayezid Sancağı (İdari ve Demografik Yapı)”, III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri, s. 172-185, İstanbul. CR - ------------------ (2011b). “XIX. Yüzyılın Sonlarında Bayezid Sancağı’nın Demografik Yapısına Dair Tespitler”, Tarih Dergisi, S 52, s. 103-122, İstanbul. CR - ------------------ (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914), İstanbul. CR - ------------------ (2010). Sultan II. Abdülhamid Döneminde Erzurum (Sosyal, Ekonomik, İdari ve Demografik Yapı). (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Karataş, Yakup & Dural Karasu, Demet (2017). “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Miras Kalan Bir Mesele: Yurtluk-Ocaklık ve Emlak-i Mazbuta Mukabili Maaşların Tasfiyesi”, The Journal of Academic Social Science Studies, S 56, s. 369-382, Elazığ. CR - Karpat, H. K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914, İstanbul. CR - Kaya, H. (2016). “Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk-Ocaklık Sistemi”, Current Research in Social Sciences, Cilt: 2, S 1, s. 17-26, Ankara. CR - Kenanoğlu, M. M. (2007). “Nizamiye Mahkemeleri”, İA, Cilt: 33, s. 185-188, İstanbul: TDV yay. CR - Kılıç, O. (1999). “Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklar Üzerine Bazı Tespitler”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S 10, s. 119-137, Ankara. CR - Mehmed Hurşid Paşa (1997). Seyahatname-i Hudud, İstanbul: Simurg Yayınları. CR - Ortaylı, İ. (2011). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTK. CR - Örenç, A. F. (2006). “Mutasarrıf”, İA, Cilt: 31, s. 377-379, İstanbul: TDV Yayınları. CR - Palalı, İ. (2010). “Osmanlı Salnameleri ve Tarih Araştırmalarındaki Kaynak Olarak Önemi”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S 23, s. 1-13, Şanlıurfa. CR - Salname-i Vilayet-i Erzurum, (1308). Defʽa 11, Erzurum: Erzurum Vilayet Matbaası. CR - Sütçü, Tevfik (2004). “Sosyal Bilimlerde Araştırma Kaynağı Olarak Almanaklar, Salnameler ve Yıllıklar”, İlmi Araştırmalar Dergisi, S 18, s. 79- 92, İstanbul. CR - Şemseddin S. (1306). Kamusu’l-Alam, Cilt: II, İstanbul. CR - Tozlu, Selehattin & Kılıç, Ümit (2015). “Erzurum Ziraat Tarihinden Notlar: Zeyrek”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, S 4, s. 101-115, Giresun. CR - Ünal, M. A. (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul. UR - https://doi.org/10.17067/asm.485676 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/633520 ER -