TY  - JOUR
T1  - TAŞRADA DARÜLMUALLİMATLARIN AÇILIŞI ve TARİHSEL GELİŞİMİ
TT  - OPENING and HISTORICAL DEVELOPMENT of TEACHER’S TRAINING SCHOOLS for GIRLS in the COUNTRY
AU  - Ceylan Dumanoğlu, Sevim
AU  - Yetişgin, Memet
PY  - 2019
DA  - May
Y2  - 2019
DO  - 10.17497/tuhed.493065
JF  - Turkish History Education Journal
JO  - TUHED
PB  - Ahmet ŞİMŞEK
WT  - DergiPark
SN  - 2147-4516
SP  - 174
EP  - 198
VL  - 8
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Osmanlı Devleti’nde kız öğretmen okuluDarülmuallimat, ilk 1870 yılında İstanbul’da açılmış ve uzun bir süre tekbaşına ülkenin kadın öğretmen ihtiyacını karşılamaya çalışmıştır. Bu mektepmezunları, sadece İstanbul’da bulunan kız mekteplerinin ihtiyacını karşılayabilmiştir.Taşrada kız ibtidai ve rüşdiye okullarında var olan kadın öğretmen açığınıkapatmak için yeni darülmuallimatlara ihtiyaç duyulmuş ve II. Meşrutiyetinilanı ile darülmuallimatların taşrada yaygınlaştırılması meselesi elealınmıştır. 1913 yılında yayınlanan Tedrisat-ı İbtidaiye Kanun-ı Muvakkatidoğrultusunda bazı vilayetlerde darülmuallimatların açılması için çalışmalaryapılmış. Vilayetlerin istemleri göz önünde bulundurularak imkânlar dâhilindekız öğretmen okulları açılmıştır. 1913-14 eğitim öğretim yılında gündüzlü veyatılı olarak Adana’da, 1914-15 yılında İzmir Karşıyaka’da, 1915 yılındaHalep’te, Ankara, Bursa’da ve Kastamonu’da bir kız öğretmen okulu açılmıştır.1915-1916 yılında Konya’da, Edirne’de, 1916 senesinde Balıkesir’de 1917 yılındaise Beyrut’ta Darülmuallimat-ı İbtidaiye eğitim öğretime başlamıştır. Çeşitli vilayetlerde, sancak merkezlerindeaçılan bu darülmuallimatlar, büyük bir öneme ve geniş bir içeriğe sahiptir. Bukurumlar, kadınların toplumsal statülerinin değiştirilmesinde, kadınlara yenibir kimlik kazandırmasında son derece önemlidir. Çalışma ile eğitim hayatında ve toplumsal hayatta oldukça etkili olandarülmuallimatlara vilayetlerde duyulan ihtiyaç, darülmuallimatlarınöğrenci profili, müfredat ve eğitim öğretim durumu hakkında bilgi vermekamaçlanmış. Ülkede meydana gelensiyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik olayların taşradaki darülmuallimatlarüzerindeki etkileri gösterilmek istenmiştir. Nitel araştırma yöntemininkullanıldığı çalışma, temelde arşiv kaynaklarının incelenmesi ileoluşturulmuştur. Başbakanlık OsmanlıArşivi’nin Maarif Nezareti Evrakı, Dâhiliye, İrade Evrakı ağırlıklı olmak üzereeğitim ile ilgili kalemleri taranmıştır. Taşra darülmuallimatları ile ilgiliyayınlanan nizamnameler, talimatnameler, salnamelerden faydalanılmıştır. Bunundışında süreli yayınlar, resmi yayınlardan istifade edilmiş, araştırma-incelemeeserlerin ilgili kısımlarından faydalanılmıştır.
KW  - Eğitim
KW  - Darülmuallimat
KW  - Taşra
KW  - Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti
KW  - Öğretmen Yetiştirme
N2  - Darülmuallimat, teacher’s training school forgirls, was first opened in Istanbul in 1870 and stayed as single one in thisarea for a long time, and tried to meet the needs for female teachers in thecountry. Because of the increase in the number of schools opened for girls inthe country, the numbers of the Darülmuallimat graduates were not sufficient,and even the teachers who graduated from this school had difficulty in meetingthe needs of the girls' schools in Istanbul alone. In the provinces, girls’primary and secondary schools needed a great number of female teachers. Duringthe second proclamation of the Constitutional Monarchy, the expansion of theseschools in the provinces was discussed. In 1913 Tedrisat-ı İbtidaiye Kanun-ıMuvakkati was published and studies were carried out in order to open theDarülmuallimat in some provinces. The requests of the provinces were taken intoconsideration and girls’ teacher schools were opened in line with facilities inthe 1913-14 school year, a teacher’s training school for girls was opened inAdana as boarding and day school. Other such schools were opened in citiesnamely Izmir, Aleppo, Ankara, Bursa, Kastamonu, Konya, Edirne, Balikesir andBeirut between 1914 and 1917. These constrictions opened in various provincesand starch centers have great importance and a wide range of content. Theseschools have been very important in changing women's social status and gaininga new identity for women. The aim of this study was to provide informationabout the need for girls’ teacher schools in the provinces and the studentprofile, curriculum, educational status of schools. It was aimed to show theeffects of political social cultural and economic events on rural schools. Thisstudy, in which the qualitative research method is used, is basically createdby examining the archive resources. In the Prime Ministry Ottoman Archive,sections on education in the Ministry of Education, Internal Medicine and Willare scanned. Registrations, instructions, and instructions about girls teachersschools were used. Apart from this, periodicals, official publications wereused and the relevant parts of the research and analysis were used.
CR  - Akyüz, Y. (1999). Osmanlı son döneminde kızların eğitimi ve öğretmen Faika Ünlüer’in yetişmesi ve meslek hayatı. Milli Eğitim Dergisi, S. 143; Ankara, ss. 12-32.
CR  - Akyüz, Y. (1989). Türk eğitim tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
CR  - Alkan, M. Ö. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e modernleşme sürecinde eğitim istatistikleri. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
CR  - Arslanoğlu, İ. (1998). Kastamonu öğretmen okulları (1884-1977). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - Berker, A. (1945). Türkiye’de ilköğretim. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - BOA.,  MF. İST., Dosya No: 44, Gömlek No:37, 17 RA 1336a.
CR  - BOA., DH. HMŞ., Dosya No: 6-1, Gömlek No: 11 7 Ca 1338f.
CR  - BOA., DH. İD.,  Dosya No:26, Gömlek No: 34,  19 S 1329.
CR  - BOA., DH. ŞFR., Dosya No: 545, Gömlek No:112, 1332.
CR  - BOA., DH. UMVM.,  Dosya No: 145, Gömlek No:115, 29 R 1335g.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No: 16, Gömlek No:55,  5 L 1333b.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No: 42, Gömlek No: 107, 6 Z 1338d.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No: 51, Gömlek No:44, 4 M 1338a.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:155, Gömlek No:102, 22 Z 1336c.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:156, Gömlek No: 53, 2 S 1337d.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:157, Gömlek No: 65, 1 Ca 1337e.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:39, Gömlek No: 34, 26 Z 1337a.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:42, Gömlek No: 114, 18 Z 1338e.
CR  - BOA., DH. UMVM., Dosya No:69, Gömlek No:62, 01 M 1340.
CR  - BOA., DH.UMVM., Dosya No:142, Gömlek No:69, 25 M 1335h.
CR  - BOA., DH.UMVM., Dosya No:15, Gömlek No:18, 30 M 1338c.
CR  - BOA., DH.UMVM., Dosya No:69, Gömlek No:35, 10 Z 1336d.
CR  - BOA., İ. DH.,  Dosya No: 27616, Gömlek No: 1, 8 R 1275.
CR  - BOA., İ. DH., Dosya No: 614, Gömlek No: 42823- 6, 13 R 1287.
CR  - BOA., MF. ALY,. Dosya No:145, Gömlek No:40, 17 Ca 1338b.
CR  - BOA., MF. ALY.,  Dosya No: 108, Gömlek No: 95, 6 Z 1335i.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No: 103, Gömlek No: 3, 6 Ca 1335c.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No: 104, Gömlek No: 107, 20 B 1335e.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No: 104, Gömlek No: 125-31, 24 B 1335l.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No: 82, Gömlek No: 97, 5 Za 1333a.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:103, Gömlek No:3, 6 Ca 1335c.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:105, Gömlek No:70, 23 S 1335f.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:119, Gömlek No:37, 3 Za 1336e.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:125, Gömlek No: 112-2, 18 Ra 1337c.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:135, Gömlek No: 96, 11 N 1337b.
CR  - BOA., MF. ALY., Dosya No:152, Gömlek No:74, 24 S 1339.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No: 32, Gömlek No: 20, 8 C 1335b.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No: 35, Gömlek No: 6,  Ca 1335m.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No: 38, Gömlek No: 50, 20 B 1335ı.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No: 38, Gömlek No:55, 20 B 1335d.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No: 48, Gömlek No:36, 23 Ca 1336b.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No:32, Gömlek No: 83, 9 R 1335a.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No:34, Gömlek No: 33, 6 Ca 1335j.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No:38, Gömlek No: 44, 18 B 1335k.
CR  - BOA., MF. İST., Dosya No:50, Gömlek No: 45, 24 B 1336f.
CR  - Darülmuallimat Küşadı. (1287, 25 Muharrem). Takvim-i Vekayi, no. 1217, s. 1-2.
CR  - Darülmuallimin Sıbyan Şubelerine Dair Talimatdır. (1316). Maarif-i Umumiye Nezareti Salnamesi, s. 353.
CR  - Darülmuallimin ve Darülmuallimat Nizamnamesi. (1331). Maarif-i Umumiye Nezareti. İstanbul: Matbaa-i Amire.
CR  - Darülmuallimin ve Darülmuallimat Nizamnamesi. (1333, 1 Ramazan). Takvim-i Vekayi, no. 2232, s. 1.
CR  - Darülmuallimin ve Darülmuallimat-ı İbtidaiye Talimatnamesi. (1332). Maarif-i Umumiye Nezareti. İstanbul: Matbaa-i Amire.
CR  - Erdem, T.Y. (2013). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kızların eğitimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CR  - Ergin, O. N. (1977). Türk maarif tarihi. İstanbul: Eser.
CR  - Ergün, M. (1996). II. meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri (1908-1914). Ankara: Ocak.
CR  - Hakkut, Ş. (1978). Öğretmen okullarının 130. yıldönümü. Hayat Tarih Mecmuası. 4(150), 1 Nisan; İstanbul, s. 53.
CR  - İstanbul Kız Muallim Mektebi 1933-Darülmuallimat 1870. (1933). İstanbul: İstanbul Kız Muallim Mektebi.
CR  - Koçer, H.A (1967). Türkiye’de öğretmen yetiştirme problemi (1848-1967). Ankara: Yargıçoğlu.
CR  - Kurnaz, Ş. (1996).  I. meşrutiyet döneminde Türk kadını. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - Kurnaz, Ş. (1997). Cumhuriyet öncesi Türk kadını. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - Mahmud Cevad. (2002). Maarif-i umumiye nezareti tarihçe-i teşkilat ve icraatı. M. Ergün, T. Duman, S. Arıbaş, H. Dilaver (Haz.), Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - Ortaylı, İ. (1987).  İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İstanbul: Hil.
CR  - Öztürk, C. (1993). Darülmuallimat. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8; İstanbul,  s. 550-551.
CR  - Öztürk, C. (2007). Atatürk devri öğretmen yetiştirme politikası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CR  - Satı Bey, (2001). Meşrutiyetten sonra maarif tarihi. R.Doğan (Sad.), Dini Araştırmalar, C. 4 (11); Ankara, s. 197-207.
CR  - Taşer, S. (2010). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e modernleşme sürecinde öğretmen yetiştiren kurumlarda eğitim yönetimi ve denetimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
CR  - Tedrisat-ı İbtidaiye Kanun-ı Muvakkati. (1329). Maarif-i Umumiye Nezareti. İstanbul: Matbaa- i Amire.
CR  - Temelkuran, T. (1970). Türkiye’de açılan ilk kız öğretmen okulu. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 36. İstanbul, s. 61-62.
CR  - Unat, F.R. (1964). Türkiye eğitim sisteminin gelişmesine tarihi bir bakış. Ankara: MEB.
CR  - Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi.  Eğitim ve Bilim, 23(112); Ankara, s. 7-17.
CR  - Yılmaz, M. (1989). Milli mücadelede Kastamonu öğretmenleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
CR  - Yücel, H. A. (1994). Türkiye’de orta öğretim.  Ankara: Kültür Bakanlığı.
UR  - https://doi.org/10.17497/tuhed.493065
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/721050
ER  -