TY  - JOUR
T1  - SIDKÎ BABA’NIN AĞIT VE MERSİYELERİNDEKİ SÖZCÜKLERİN KAYNAK DİL BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI
TT  - THE CLASSIFICATION OF THE WORDS IN SIDKÎ BABA’S DIRGES AND ELEGIES IN TERMS OF THE SOURCE LANGUAGE
AU  - Kalegeri, Çiğdem
PY  - 2019
DA  - March
DO  - 10.12981/mahder.497237
JF  - Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
JO  - Motif Akademi
PB  - Motif Yayıncılık
WT  - DergiPark
SN  - 1308-4445
SP  - 215
EP  - 229
VL  - 12
IS  - 25
LA  - tr
AB  - Dede Kargın aşiretine mensup Malatyalı birailenin çocuğu olan Sıdkî Baba,1865’te Tarsus Yenice’de dünyaya gelmiş, 1928’de ömrünün bir kısmını geçirdiğiMerzifon’un Harız köyünde vefat etmiş ve buraya defnedilmiştir. Asıl adı ZeynelAbidin olan şair, eserlerinde Sıdkî veya Pervane mahlasını kullanmıştır. SıdkîBaba, Alevî-Bektaşî kültürünün önemli şairlerinden biridir. AhmedYesevi soyunun Anadolu’daki halkalarından birine mensup Sıdkî Baba şiirlerini hem hece ölçüsünün çeşitlikalıpları hem de aruz ölçüsü ile meydana getirmiştir. Aldığı eğitimin ve intisapettiği tarikatın etkisiyle dinî-tasavvufî konuları işlemiştir. Sıdkî Baba hakkında yayımlanan en son kitap, BakiYaşa Altınok’a aittir. Altınok, Sıdkî Baba Divanı adlı bu kitapta şairin772 şiirine yer vermiştir. Bu şiirler incelendiğinde, Sıdkî Baba’nın ağıt-mersiye,dedim-dedi, destan, devriye, güzelleme gibi birçok farklı şiir şekli ve türükullandığı görülmektedir. Bu çalışmada Sıdkî Baba’nın ağıt ve mersiyeleri,kullanılan sözcüklerin kaynak dilleri bakımından karşılaştırmalı olarakincelenecektir. Bu çalışmada, Altınok’un Sıdkî Baba Divanı adlı eserinde yer alan ağıt ve mersiyeler temelalınmıştır. Sıdkî Baba’nın 14 ağıt şiiri ve 40’ın üzerinde mersiyesi yeralmaktadır. Ağıtlardan en çok öne çıkanı, Hz. Hüseyin için söylenmiş ağıttır.Ayrıca Seyyid Çelebi Cemalettin Efendi’ye söylenmiş ağıtlar da önem arzetmektedir. Mersiyelerde de yine Hz. Hüseyin ve Seyyid Çelebi Cemalettin Efendiiçin yazılanlar dikkat çekmektedir. Çalışmamızın amacı,Sıdkî Baba’nın ağıt vemersiyelerinde kullandığı sözcüklerin kaynak dillerini tespit ve tasnifetmektir. Bunların karşılaştırılması neticesinde, Sıdkî Baba’nın ağıt vemersiyelerindeki sözcük seçimlerinin köken yahut türle ilişkisi olup olmadığısaptanmaya çalışılacaktır. Osmanlı Devleti’nin son dönemine ve Türkiye Cumhuriyeti’ninkuruluşuna tanık olmuş Sıdkî Baba’nın sözcük kullanımındaki tercihi, dönemindil anlayışı hakkında ipucu vermesi bakımından da önem arz etmektedir.
KW  - Âşık Sıdkî Baba
KW  - divan
KW  - ağıt
KW  - mersiye
KW  - köken bilgisi
N2  - Sidkî Baba, the child of a Dede Kargın tribe member familyfrom Malatya, was born in Tarsus Yenice in 1865. He died in 1928 in Harız, avillage of Merzifon where he spent part of his life and was buried there. Thepoet, whose real name is Zeynel Abidin, used the Sidkî or Pervane pseudonym in his poems. Sidkî Baba is one of the important poets ofAlevi-Bektashi culture. Sidkî Baba, who is a member of a branch of Ahmed Yesevilineage in Anatolia, produced poems of both syllable and prosodicforms. Under the influence of his education and the secthe has developed, he has worked on the subjects of religious-sufism. Thelast book published about Sidkî Baba belongs to Baki Yaşa Altinok. Altınok,in this book called Sidkî Baba Divani, has included 772 poems of thepoet. When these poems are analyzed, it canbe seen that Sidkî Baba used many different types of poems and genressuch as dirges, elegies, epics, dewriyes and guzellemes. In this study, thedirges and elegies of Sidkî Baba will be examined comparatively in termsof the origins of the words used.This study was based on the dirges and elegies inAltinok’s Sidkî BabaDivani. This book includes Sidkî Baba’s 14 dirges and more than 40 elegies. The most prominent of the dirges is for Hz. Huseyin.In addition, the dirges for Seyyid Celebi Cemalettin Efendi are also important. Also, the elegies which are written for Hz.HUseyin and Seyyid Celebi Cemalettin Efendi are noteworthy. Theaim of our study is to determine and classify the origins of the words used by Sidkî Baba in his dirges and elegies. As a result of these comparisons, it will betried to determine whether or not the word choices in Sidkî Baba’s dirges and elegies are related to theorigin or genre. Sidkî Baba’s choices about the words, as being a witnessof the last period of the Ottoman Empire and the foundation of the Republic ofTurkey is also important in terms of giving tips about understanding thelanguage of the period.
CR  - ALTINOK, Baki Yaşa (2013). Sıdkî Baba Dîvânı. Ankara: Sistem Ofset.
CR  - ARTUN, Erman (2005). “Osmaniye’de Ağıt Söyleme Geleneği ve Osmaniye”, Karacaoğlan’dan-Bela Bartok’a Dadaloğlu’ndan-Âşık Feymani’ye Osmaniye Kültür Sanat ve Folklor Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Matsa Basımevi.
CR  - Büyük Türkçe Sözlük (2011). Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - BORATAV, Pertev Naili (1982). Folklor ve Edebiyat, İstanbul: Adam Yayıncılık.
CR  - CLAUSON, Gerhard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
CR  - ÇİFTLİKÇİ, Ramazan (2013). “Âşık Sıdkî Baba Dîvanı’nda Devriyeler”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt 2, Sayı 2 (2016), 13-33.
CR  - DENİZ, Rasim (1984). Âşık Sıdkî Üzerine. Erciyes Dergisi, 7 (73), s. 14.
CR  - ELÇİN, Şükrü (1990). Türkiye Türkçesinde Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
CR  - ESEN, Ahmet Şükrü (1930). “Âşık Pervane’nin Şiirleri”. Halk Bilgisi Haber, 1 (7), 5.
CR  - GÜL, Muhsin (1983). “Sıdkî Baba Divanından (Şiirler)”. Türk Folkloru, 5(49), 8.1983,  28.
CR  - GÜL, Muhsin (1984). Şeyh Cemaleddin Efendi’nin Aşığı Halk Ozanı Sıdkî Baba, Hayatı ve Şiirleri (1865-1928). Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
CR  - GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
CR  - İSEN, Mustafa (1986). “Mersiye”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
CR  - İSEN, Mustafa (1997). Genç Osman İçin Yazılan Bir Ağıt ve Bir Mersiye. Ötelerden Bir Ses. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - İSEN, Mustafa (2004). “Mersiye”. İslam Ansiklopedisi, Cilt 29, 218-219.
CR  - KAYA, Doğan (2003). “Başlangıçtan Günümüze Âşık Edebiyatı”. Âşık Edebiyatına Giriş, Bişkek: Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.12981/mahder.497237
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/668162
ER  -