TY  - JOUR
T1  - TÜRKİYE VE IRAK ARASINDAKİ DIŞ TİCARETİN ÇEKİM MODELİ İLE ANALİZİ
TT  - ANALYSIS OF FOREIGN TRADE BETWEEN TURKEY AND IRAQ WITH GRAVITY MODEL
AU  - Işık Maden, Selen
AU  - Aljburi, Omar Qahtan Abdullah
PY  - 2019
DA  - July
Y2  - 2019
JF  - Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi
JO  - JSSR
PB  - Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2564-680X
SP  - 229
EP  - 262
VL  - 14
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Liberalleşme,son elli yıldır dünyada etkisini gösteren olgulardan biridir. Bu bağlamda dünyadakiihracat ve ithalat hacmi çok artmaktadır. Dünya ekonomisi için dış ticaretinözel bir yeri olduğundan dolayı, dış ticareti üzerinde etkili olan faktörlerönem kazanmıştır. Bu bağlamda, ülkeler arasındaki mesafeleri dış ticaretleilişkilendiren, ülkeler arasındaki mesafelerin dış ticarete etkisini ölçen veson zamanlarda ampirik çalışmalarda sık kullanılmaya başlayan genişletilmişçekim modeli çalışmanın ana konusudur.Çalışmanınamacı, genişletilmiş çekim modeli kullanılarak, Türkiye’nin ve Irak’ın 1990-2016yılları ihracat, ithalat ve toplam dış ticaret hacminin analiz edilmesidir.Kullanılan bağımsız değişkenler, Türkiye’nin, Irak’ın ve diğer ülkelerinekonomik büyüklükleri, ekonomik büyüklük benzerliği, göreceli faktör donanımıve başkentler arasındaki uzaklıkları ile ortak sınır kukla değişkenleridir.Bağımlı değişken ise Türkiye’nin, Irak’ın ihracatı, ithalatı ve dışticaretidir. Çalışmanınbulgularına göre Türkiye’nin ve Irak’ın geliri yüksek olan ülkelerle daha fazlaticaret yapma eğiliminde olduğu görülmüştür. Bulgular Türkiye’nin ihracatınınIrak’ın ithalatının endüstriler-arası ticaret özelliğine sahip olduğunudesteklemektedir. Türkiye’nin dış ticareti için mesafe değişkeninin katsayısıbeklenen negatif işarete sahiptir ve anlamlıdır. Ayrıca Irak’ın ortak sınırkukla değişkeni katsayısı pozitif işaret sahiptir ve anlamlıdır.
KW  - Dış ticaret
KW  - ihracat
KW  - ithalat
KW  - çekim modeli
KW  - panel veri analizi
N2  - Liberalization is one of the phenomenon which show itseffect in the world in the last fifty years. In this regards, export and importvolume of the world is increasing gradually. Since the foreign trade has asignificant place for the world economy, factors affecting foreign trade hasgained importance. In this context, Augmented Gravity Model, which associatedistance between countries with foreign trade, measures effect of distancesbetween countries on foreign trade and has begun to be popular in recent times,is the main subject of the study.Objective of the study is to analyze Turkey’s andIraq’s export, import and total foreign trade volume by using augmented gravitymodel for the period of 1990-2016. The explanatory variables are Turkey’s,Iraq’s and their partner countries’ economic size, economic size similarity,relative factor endowment, populations, distance between capital, and commonborder dummies. The dependent variables are Turkey’s and Iraq’s export, importand foreign trade.Findings of the study were that Turkey and Iraq tendsto make trading more with countries with high income. Findings also supportthat Turkey’s export and Iraq’s import has inter-industry trade pattern. Thecoefficient of distance variable for Turkey’s foreign trade was significant andhad negative sign as expected. Also the coefficient of common border dummy forIraq’s foreign trade was significant and had positive sign.
CR  - Aitken, N. D. “The Effect of the EEC and EFTA on European Trade: A Temporal Cross-Section Analysis”, The American Economic Review, 1973, 63 (5), 881–892.
CR  - Antonucci, D. ve Manzocchi, S. “Does Turkey have a Special Trade Relation with the EU? A Gravity Model Approach”, Economic Systems, 30, 2006, s.157-169.
CR  - Arıca, Feyza. Türkiye’nin Dış Ticaret Potansiyelinin Genişletilmiş Linder Hipotezi Çerçevesinde Değerlendirilmesi: Bir Panel Data Analizi. (Doktora Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 2014.
CR  - Ata, S. “Türkiye’nin İhracat Potansiyeli: Çekim modeli Çerçevesinde Bir İnceleme”, International Conferance on Eurasian Economies, 2012, ss.276-282.
CR  - Atıcı, Cemal; Güloğlu, Bülent. “Gravity Model of Turkey’s Fresh and Processed Fruit and Vegetable Export to the EU: A Panel Data Analysis”, Journal of International Food & Agribusiness Marketing, Vol.18(3/4), 2006, ss.8–21, s.15.
CR  - Baier, Scott L. ve Bergstrand, Jeffrey H. “Do Free Trade Agreements Actually Increase Members' International Trade?”, Journal of International Economics, 2007, 71 (1), 72-95.
CR  - Bebek, Ufuk Güneş. “An Assesment of the Impact of Customs Union on Turkish Bilateral Trade Flows with the EU: A Gravity Model Approach”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006, ss. 1–95.
CR  - Bergstrand, J. H. “The gravity equation in international trade: Some microeconomic foundations and empirical evidence”, Review of Economics and Statistics, 1989, 71(1): 143 - 153.
CR  - Bergstrand, J. H. “The Heckscher-Ohlin-Samuelson Model, the Linder Hypothesis and the Determinants of Bilateral Intra-Industry Trade”, Economic Journal, 1990, 100: 1216-29.
CR  - Cheng, I-Hui ve Wall, Howard J., “Controlling for Heterogeneity in Gravity Models of Trade and Integration”, Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 2005, 87 (1), 49-63.
CR  - Çetinsaya, Gökhan – Özhan, Taha, İşgalin 6. Yılında Irak, Seta Yayınları IV, Ocak 2009
CR  - Deardorff, A. Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World? In: Jeffrey F. (9ed). The Regionalism of the World Economy. University of Chicago Press, Chicago, 1998.
CR  - DEİK, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Irak Ülke Bülteni, Ekim 2017.
CR  - Di Mauro, F. “The Impact of Economic Integration on FDI and Exports: A Gravity Approach”, CEPS Working Document, 2000, s. 156.
CR  - Dinçer, G. “Dış Ticaret Kuramında Çekim Modeli: Türkiye-AB Ticaretinin Analizi”, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
CR  - Evenett S. J. ve Keller W., “On Theories Explaining the Success of the Gravity Equation”, Journal of Political Economy, 2002, 110 (21): 281 – 316.
CR  - Genç, Murat Can, Seyfettin Artan ve Metin Berber. “Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesinde Ticaret Akımlarının Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 2011, 25(2): 207-224.
CR  - İnançlı, Selim – Ak,  Mehmet Zeki, “Türkiye’nin Komşu Ortadoğu Ülkeleri ile Ticari İlişkilerine Ekonomik ve Siyasi Gelişmelerin Etkileri”, Ortadoğu Yıllığı 2005, ss.385-417
CR  - Karagöz, Kadir ve Karagöz, Murat. “Türkiye’nin Küresel Ticaret Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, 2009, ss.127-144.
CR  - Linneman, H. An Econometric Study of International Trade Flows, North Holland, Amsterdam, 1966.
CR  - Mathur, S. K. “Pattern of International Trade, New Trade Theories and Evidence from Gravity Equation Analysis”, The Indian Economic Journal, 1999, 47(4): 68-88.
CR  - Nitsch, V. “Does the G7/G8 promote trade?”, Economics Letters, 2007, 94(1): 136–140.
CR  - Nurladın, Aram Wrya, “ABD’nin Irak Savaşı ve Birleşmiş Milletlerin Rolü, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2015Paas, Tiıu. “European Integration and EU Eastward Enlargement Process in International Trade: Using A Gravity Approach for Exploring Bilateral Trade Flows”, The 42nd Congress of the European Regional Science Association, Dortmund, Germany, 2002, ss.1-5.
CR  - Rojid, S. “COMESA Trade Potential: A Gravity Approach”, Applied Economics Letters, 2006, 13: 947–951.
CR  - Sağsen, İlhan “Sektörler Bazında Türkiye-Irak İlişkileri ve Su”, Ortadoğu Analiz, Cilt:3, Sayı:36, 2011, ss.60-72
CR  - Sandalcılar, Ali Rıza. “Türkiye’nin BRIC Ülkeleriyle Ticari Potansiyeli: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı”, Journal of Yasar University, Cilt:25, No:7, 2012, ss.4164-4175
CR  - Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. “Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama” Atatürk Üniversitesi İİBF, 2011. Dergisi 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel sayısı.
CR  - Tinbergen, T. Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, New York: The Twentieth Century Fund. Pekin, 1962.
CR  - Turhan, Gökçe Tekin. Kara Sınırı Komşuları İle Ticaretin Türkiye’nin Kalkınmasına Etkisi: Çekim Modeli Yaklaşımı. (Doktora Tezi), Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbu, 2012.
CR  - Turunc, Hasan, “Turkey's global strategy: Turkey and Iraq”,  IDEAS reports - special reports, Kitchen, Nicholas (ed.) SR007. LSE IDEAS, London School of Economics and Political Science, 2011, London, UK., ss.40-44.
CR  - Wang, Zhi Coyle, T.William, Mark Gehlar ve Tom Vollrath, “The Impact of Distance on U.S.Agricultural Exports: An Econometric Analysis”, Economic Research Services (ERS) USDA, Tecnological Changes, Transportation Sector/MP-1566, 1998, s.71-83.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümetleri Arasında Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin Kurulmasına İlişkin Ortak Siyasi Bildirge, 10.07.2008
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/issue//498778
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751157
ER  -