TY  - JOUR
T1  - Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması
AU  - Önen, Fevzi
AU  - Oğraş, Selman
PY  - 2019
DA  - September
DO  - 10.24012/dumf.500602
JF  - Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi
JO  - DUJE
PB  - Dicle Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1309-8640
SP  - 1087
EP  - 1098
VL  - 10
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Taşkınlar, tropikal iklim kuşağında yeralan ülkeler ve Türkiye gibi bu iklim kuşağında yer almayan ülkelerde de hem nicelikolarak hem de verdiği zararlar açısından bir artış eğilimindedir. Türkiye’decoğrafi yapı çok karmaşık ve kısa mesafelerde dahi değişiklik gösterdiğindenoluşan taşkınların şekil ve etkileri de bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir.Doğanın kendine özgü durumu göz önüne alındığında, depremden sonra en büyükfelaket olan taşkınların meydana gelme ihtimali oldukça düşüktür. Ancak; nüfusartışı, yanlış imar ve plansız mühendislik uygulamaları sonucunda taşkınlarinsanoğlu için her geçen gün daha riskli hale gelmektedir. Taşkınlardan oluşanzararları azaltmak için alınacak önlemlerin başında ıslah çalışmalarıgelmektedir. Bu çalışmaların yapılabilmesi için akarsular üzerindeki köprü veregülatör gibi hidrolik yapıların akarsu en kesitlerinde meydana getirdiğideğişiklikler ile arazinin doğal durumundan dolayı kesitlerde meydana gelendeğişimlerin su yüzü profiline etkisinin belirlenmesi gerekmektedir. Suyüzü profilinin belirlenebilmesi için hesap ve analiz kolaylığı sağlayan paketprogramlar geliştirilmiştir. HEC-RAS (Hydrologic Engineering Centers - RiverAnalysis System) bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada Dicle Nehri’ninDiyarbakır- Silvan karayolu ile tarihi On Gözlü Köprü arasındaki kesimdeHEC-RAS ile taşkın analizi yapılmıştır. Dicle Nehri üzerindeki köprüler gibihidrolik yapıların neden olduğu kesit değişimleri, ayrıca mevcut doğal kesitdeğişimlerinin de akıma etkisini tespit etmekle beraber oluşabilecek taşkınyayılım alanlarının güzergah üzerinde bulunan özel işletmelere ait tesisler,Dicle Üniversitesi yerleşkesinde bulunan üniversiteye ait tesisler vehastaneler, kısmi de olsa yerleşim alanları, turizm açısından önemli konumasahip Tarihi On Gözlü Köprü (Dicle köprüsü) ile UNESCO Dünya Kültür MirasıListesinde olan Hevsel Bahçeleri, bunların yanı sıra sonraki yıllarda yapılmasıdüşünülen Dicle Vadisi projesine olası etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır.Çalışma yapılan bölgeye ait 1/1000’lik haritalar AutoCAD Civil 3D programıkullanılarak sayısallaştırılmış ve bölgenin sayısal yükseklik modelleri elde edilereken kesitler elde edilmiştir. Elde edilen en kesitler HEC-RAS programınatanımlanarak taşkın yatağının hidrolik karakteristikleri ve Q25, Q50,Q100, Q500 taşkın tekerrür debilerinin su yüzü profilleribelirlenmiştir.
KW  - Dicle Nehri
KW  - Taşkın Analizi
KW  - HEC-RAS
CR  - Bagatur, T, Hamidi, N., (2014). Evaluation with stream characteristics of downstream flood problems after dam construction. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 22(2), 96-104. Bagatur, T., Onen, F., (2018). Development of predictive model for flood routing using genetic expression programming. Journal of Flood Risk Management, 11, 444-S454.
CR  - Chow, V.T., (1959). Open Channel, McGraw-Hill. 1- 728, New York
CR  - Cowan, W.L., (1956). Estimating Hydraulic Roughness Coefficients Agricultural Engineering, 37(7), 473-475
CR  - DSİ, (1971). Dicle Havzası İstikşaf Raporu, DSİ Matbaası, Ankara,
CR  - Düden, İ., (2010). Darıdere Barajının Tedrici Yıkılması ve Yarıktan Çıkan Taşkının HEC-RAS ve Dambrk Programlarında İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 139
CR  - Efe, H., (2014). Batman Çayı’nın Taşkın Analizinin HEC-RAS Programıyla Yapılması, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Efe, H., Onen, F., (2015).
CR  - Batman Çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması, Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 6(2), 83-92
CR  - Hakan, K., (2007). Mekân Organizasyonu ve Planlama Bağlamında Sel Riskinin İrdelenmesi. TMMOB Afet Sempozyumu, 337-347
CR  - Oğraş, S., (2018). Dicle Nehri’nin Taşkın Analizinin HEC-RAS Programıyla Yapılması, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
CR  - Onen, F., Ogras, S., (2018). Flood Analysis of a Part of Dicle (Tigris) River by HEC-RAS Program, 4th International Conference on Engineering and Natural Science, ICENS, Kiev, pp. 849-857
CR  - Onuşluel, G., (2005). Floodplain management based on HEC-RAS modelling system, Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
CR  - Özdemir, H., (2007). Taşkınların Haritalanmasında HEC-Geo-RAS ve HEC-RAS’ın Kullanımı: Havran Çayı Örneği. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 281
CR  - Pehlivan, M., Yavuz, H., Direkçi, E., Eroğlu, H., Kürkçü, Ö., Yorulmaz, Ö., (2016). Taşkın Tesisleri İle Akarsu ve Dere Yataklarına Yapılan Müdahaleler ve Bunların Önlenmesi, IV. Ulusal Taşkın Sempozyumu
CR  - Tuncer, İ., (2011). Açık Kanallarda Su Yüzü Profilinin Belirlenmesi, Nakkaş Dere Örneğinde Bir HEC-RAS Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, p. 160
CR  - Yaylak, M., (2016). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yardımıyla Bitlis Deresi Taşkın Risk Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Eren Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
CR  - Yurtal, R., Seçkin, G., Kaya, D., Atabay, S., (2003). Seyhan Nehri Su Yüzü Profillerinde Köprülerden Kaynaklanan Kabarmaların HEC-RAS Paket Programı Kullanılarak Modellenmesi, DMO Teknik Dergi, 14(2), 2935-2948
UR  - https://doi.org/10.24012/dumf.500602
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/818455
ER  -