TY - JOUR T1 - Azerbaycan Basınında Türkiye ve Türkçülük Konusu (Sovyet Hâkimiyetinin İlk Yıllarında ‘Kommünist’ Gazetesi Kaynaklarına Bir Bakış) AU - Ahmadov, Namiq PY - 2019 DA - January JF - Ege Sosyal Bilimler Dergisi JO - ESBD PB - Ege Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2651-4982 SP - 68 EP - 75 VL - 2 IS - 1 LA - tr AB - Sovyet Dönemi Azerbaycan basınındaTürkiye konusu ciddi merak uyandıran konulardan biri olmuştur. Sovyethâkimiyetinin ilk yıllarına ait basın organlarında yayınlanmış makale vehaberlerde Türkçülüğe karşıt bir duruş olmasına rağmen Türkiye ve Türkçülükhakkındaki yazıların sayıca fazla ve detaylı olması dikkat çekici boyuttadır. Yayınevleri, Azerbaycan’da İlimlerAkademisi’nin veya diğer edebi-kültürel kurumların henüz kurulmadığı yıllarda millî güçleri etrafında toplayan birer merkez rolündeolmuşlardır. Gazeteler bağlı oldukları kurumların siyasetini yürütmekiçin kurulmuş ve onların maddi desteği ile yayınlarını sürdürmektedirler.Bununla birlikte çalışmamızda odaklanılan “Komünist” gazetesi örneğinde olduğugibi, bazı gazeteler millî düşünceyi unutmamış,makalelerin çoğunda millî bakış açısı korunmaya çalışılmış ve bunun bir sonucu olarakda çeşitli cezalarla karşılaşılmıştır. “Komünist” gazetesinin bir propaganda gücü olarak alfabereformu gerçekleştirilmesinde ve Türkoloji kurultaylarının gerçekleşmesindeönemli katkılar sunması da önemlidir. “Komünist” gazetesinde1920’lerde yayınlanmış makalelerin ana temasını Türkiye-Sovyet dostluğu ve Türkiyeile ilişkilerin geleceğine duyulan güven duygusu oluşturur. Ancak bir süresonra bu yayın politikasının Sovyet hükümetinin Türkiye’ye sosyalizmi ihraçetmek için iç ve dış siyasetinin bir parçası olduğu açık bir şekildehissedilmeye başlanır. Gazete yönetimini elinde bulunduranlar bu amaçlarıngerçekleşmemesiyle birlikte baskılarını artırmaya başlar. Bu noktada yazarlartakip edilmeye başlanır. “Komünist” gazetesinde “milliyetçilik yuvası” olaraknitelendirilen aydın gruplarını dağıtmak için defalarca girişimlerde bulunulurve bu baskılar birçok tarihi belge ile Azerbaycan kültür tarihindeki yerinialmıştır KW - “Komünist” gazetesi KW - Türkiye-Sovyet Dostluğu KW - Sovyet Dönemi KW - Milliyetçilik CR - Ağamalıoğlu, Samed (1925a) . Türkoloji kurultay bize ne vere bilir? /Türkoloji kurultay arifesinde/ “Komünist” gaz.,Baku, 9 Kasım. Agamalıoğlu, Samed (1926) . Birinci Türkoloji kurultayın açılışı sebebiyle tebrik konuşması. “Komünist” gaz.,28 Şubat. CR - Ağamalıoğlu, Samed (1925b). “Lenin ve Doğu”. “Bakü", 25 Ocak, s.157 CR - Aliyev, İlham (2005). Birinci Türkoloji Kurultayın 80. Yıldönümünün kutlanması hakkında Kararname.Halk gazetesi, Baku, 10 Kasım CR - Aliyev, İlham (2016). Birinci Türkoloji Kurultayın 90. Yıldönümünün kutlanması hakkında Kararname.Halk gazetesi, Baku,19 Şubat CR - Bartold, Vasili (1925). Türkoloji kurultay sebebiyle ( Kurultayın Bakü’de yapılması hakkında). “Komünist”gaz., Bakü, 9 Kasım. CR - İsmail, Habib (1921) “Kardeş Hükümetin Sefiri”, Açık Söz gaz., Kastamonu, 09 Ekim. Sayı:304, (9 Teşrin-i evvel 1337), s.1. CR - Çobanzade, Bekir (1925). Türkoloji kurultayı (Türkoloji kurultayın gündemindeki meselelerle ilgili) “Komünist” gaz.,9 Kasım (№ 256).- С.4.- (Arap Alfabesinde). CR - Habibeyli, İsa (2016) Azerbaycan Millî İlimler Akademisinin Başkan Yardımcısı. “Birinci Türkoloji Kurultayın dersleri ve modern çağışırlar”. “Azerbaycan” gaz., Bakü, 13 Kasım. CR - Hasanov, Hasan (2015). Azerbaycanın millî merakları ve devletçilik mefkûresine sadakatle hizmet etmiş basın organı.Halk gazetesi,29 Ağustos. CR - Hanbudakov,cEyyup. Millî meseleye dair(1924). “Komünist” gaz.,Bakü, 7 Nisan. CR - "Коммунистический интернационал" (Uluslararası komünist) (1920). М., №12,s.2259, 2262.Guliyev, C. (1960). “Doğu halklarının birinci kurultayının 40. Yıldönümü”. “Azerbaycan Komünisti” dergisi, № 9. CR - Maharramov, E.A.,Maharramli, A.E. (2009). Halk Gazetesi (“Komünist”) yaranması ve inkişafı tarihinden. Basılmasının 90. yıldönümü sebebiyle. Bakü, “İlim ve eğitim” Yayınevi, s.88. CR - Narimanoğlu, Kamil Veli(2006).1926 senesi Bakü Türkoloji Kurultayı hakkında söz. “Latin esaslı yeni Türk alfabesi ve Birinci Bakü Türkoloji Kurultayı” biblografi. Bakü, s.44 CR - N., N (1925). Türkoloji kurultayın teşkili /Türkoloji kurultayın yapılması için teşkilat komisyonunun göreceği işler hakkında) “Komünist”gaz., Bakü, 9 Şubat. CR - Profesör Köpürlüzade ile röportaj. Türkoloji işlerin Türkiye’deki önemi ve ona bağlı yapılan işler hakkında (1926).“Komünist” gaz.,Bakü, 25 Şubat. CR - Yoxsul, (1922). “Komünist” gaz., Bakü, 3 Mart UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/esbd/issue//501394 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/639698 ER -