TY  - JOUR
T1  - Gaziantep Şehrinin Geçmişten Günümüze Alansal Gelişimi
TT  - Spatial Development of Gaziantep From Past To Present
AU  - Sönmez, Mehmet Emin
PY  - 2018
DA  - December
JF  - Gaziantep Üniversitesi Ayıntab Araştırmaları Dergisi
JO  - AAD
PB  - Gaziantep Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2667-6257
SP  - 115
EP  - 136
VL  - 1
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Gaziantep, günümüzdeki nüfusu,ekonomik yapısı, turizm potansiyeli, idari statüsü ve metropol şehir özelliğiile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin ise 6. büyük şehridir.Sanayisi ve ticari hacmi ile bölgenin kalkınmasında temel teşkil edenGaziantep, ekonomik yönden çevresindeki farklı büyüklükte birçok yerleşmeyi deetkisi altında tutmaktadır. Siyasi koşullara bağlı olarak Ortadoğu ülkeleriyleekonomik işbirliğinin gelişmesi, ilin coğrafi konumundan kaynaklı avantajlararasındadır. Gaziantep il olarak ekonomik açıdan 2010 yılında % 16,6 oranındabir büyüme kaydederek, Türkiye’nin ortalama büyüme hızının (% 9) yaklaşık ikikatını gerçekleştirmiştir. Bu durum Gaziantep şehrine de yansımış ve nitekimGaziantep Türkiye’nin en hızlı büyüyen şehirlerinin başında gelmektedir. AyrıcaSuriye iç savaşı nedeniyle yaklaşık 400 bin sığınmacıya ev sahipliğiyapmaktadır. Yerleşmenin hızla nüfuslanması, Gaziantep şehrinin alansalgelişimini hızlandırmıştır. Nitekim şehrin Osmanlı dönemi öncesindeki toplam alanı0,75 km2 civarında iken, yaklaşık 400 yıllık Osmanlı hakimiyetidöneminde 6 km2 civarında bir alana yayılmıştır. Cumhuriyetinkuruluşundan 1975 yılına kadar olan sürede alansal bakımdan daha yavaş birgelişme gösteren şehir, 1980’li yıllarla beraber hızla geneişlemeye başlamış vegünümüzde yaklaşık 60 km2alana yayılmıştır. Şehrin alansalgelişimini belirlemek amacıyla Somuncu (1995)’in Kayseri şehri için yaptığıalansal gelişme yöntemi ile Ayhan ve Çubukçu (2010)’un İzmir için uyguladıklarımodel benimsenmiştir. Şehrin 1975-2018 yılları arasındaki alansal gelişimi içinise uzaktan algılama yöntemi kullanılmıştır.
KW  - Ayıntab
KW  - Uzaktan Algılama
KW  - Tarihi Coğrafya
KW  - Şehir
KW  - Gaziantep Şehri
N2  - Thecity of Gaziantep is the largest in the Southeastern Anatolia region and thesixth largest city in Turkey with its metropolitan status accompanied by itscurrent population, economic state, potential for tourism and administrative system. Gaziantep, which provides a basisfor the development of the region with its industry and volume of commercialactivities, also exerts an influence on the neighbouring provinces of differentsizes by means of its economy. The development of economic cooperation withcountries from the Middle East in connection with political circumstances canbe cited among the advantages stemming from the geographical location of thecity. Gaziantep nearly doubled Turkey's average growth rate (9%), by achieving an economic growth of 16.6% in 2010. Thistrend has influenced the city deeply and it has turned into one of the fastestgrowing cities in Turkey. Furthermore, Gaziantep hosts around 400,000 asylumseekers as a result of the Syrian civil war. The rapid growth of thesettlements has accelerated the spatial development of the city considerably. Indeed, while the total area of ​​the cityprior to the Ottoman period was around 0.75 square kilometres, it spread overan area of ​​about 6 square kilometres during 400 years of the Ottoman rule.The city, which performed a slower development in the period between theestablishment of the Republic and 1975, started to grow rapidly in the 1980sand expanded into 60 square kilometres at present. In order to examine thespatial development of the city, Somuncu’s (1995) “Spatial Development Method”for the city of Kayseri as well as Ayhan and Çubukçu’s method, which was usedfor the spatial development of the city of İzmir have been employed. Besides,“The Remote Sensing Method has been utilised for the spatial development ofGaziantep between 1975-2018.
CR  - Akpolat, M. S. (2011). Gaziantep Kentinin Kalesi, M. N. Gültekin içinde, "Ta Ezelden Taşkındır" Antep (s. 73-95), İletişim Yayınları, İstanbul.
CR  - Alpargu, M. (1999). XV. Yüzyılda Antep'in Tarihine Umumi Bir Bakış, Y. Küçükdağ içinde, Cumhuriyet'in 75. Yılında Gaziantep (s. 83-89), Gaziantep Kültür Vakfı Yayınları, Gaziantep.
CR  - Alphan, H. (2003). Land-use Change and Urbanization of Adana, Turkey, Land Degradation & Development (14), 575-586.
CR  - Anonynous. (1969). Gaziantep İl Yıllığı (1968), Gaziantep Valiliği, Ankara.
CR  - Avcı, S. (1993). Türkiye’de Şehir ve Şehirli Nüfusun Dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi (28), 249-270.
CR  - AVCI, S. (2003). “Gelişimi ve Sorunları Açısından Türkiye'de Şehirleşme”. Sırrı Erinç Sempozyumu 2003-Coğrafya, Bildiriler Kitabı: 218-224. İstanbul.
CR  - Ayhan, İ., & Çubukçu, K. M. (2010). Explaining historical urban development using the locations of mosques: A GIS/spatial statistics-based approach, Applied Geography (30), 229-238.
CR  - Bayramoğlu Alada, A. (2008). Osmanlı Şehrinde Mahalle, Sümer Kitabevi, İstanbul.
CR  - Cansever, T. (2010). Osmanlı Şehri, Timaş Yayınları, İstanbul.
CR  - Cheng, J., & Masser, I., 2003. Urban growth pattern modelling: a case study of Wuhan, P.R. China. Landscape and Urban Planning, 62 (4), 199–217.
CR  - Çam, N. (1996). Gaziantep, İslam Ansiklopedisi, s. 469-474.
CR  - Çam, N. (2000). Gaziantep'te Türk Mimarisi, Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu Gaziantep Valiliği İl Özel İdaresi, (s. 1-15), Gaziantep.
CR  - Çiftçi, Ç. (2000). XIX. Yüzyılda Gaziantep Kent Merkezinde Sosyal Donatımlar ve Bugünkü Durumu, Y. Küçükdağ içinde, Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu (s. 295-316), Gaziantep Valiliği, Gaziantep.
CR  - Dağlı, Y., Kahraman, S. A., & Dankoff, R. (2005). Evliya Çelebi, Seyahatnamesi, IX. Kitap, Yapıkredi Yayınları, İstanbul.
CR  - Darkot, B. (1970). Ayıntab, İslam Ansiklopedisi, II, s. 64-67.
CR  - Ekmekçi, E. (2006, Aralık). Dülük Tepe: Müslümanların Türbesi Eski Romalıların Tapınağı, Arıyorum, s. 37.
CR  - Emiroğlu, M. (1981). “Türkiye'de son Sayımlar ve Kentleşme Olayının Boyutları”. Coğrafya Araştırmaları Dergisi 10: 43-82.
CR  - Ergeç, R. (2000). Gaziantep Kalesi ve Hamamı, Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu (s. 269-294), Gaziantep Valiliği İl Özel İdaresi, Gaziantep.
CR  - Garsivaz–Gazi, H., Mikhail, S. & Estamboli, M.J. (2012). The position of Mosques in Islamic cities and its location design in new cities, Damascus University Journal, 28 (1), 49-67.
CR  - Gaziantep Valiliği, (2005). Gaziantep Kültür Envanteri, Gaziantep: T. C. Gaziantep Valiliği.
CR  - Göney, S. (1995). Şehir Coğrafyası I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul.
CR  - Güzelbey, C. C. (1963). Şaraküstü, Gaziantep Kültür Derneği, Gaziantep.
CR  - Güzelbey, C. C. (1984). Gaziantep Camileri Tarihi, Oya Matbaası, Gaziantep.
CR  - Hacısalihoğlu, İ. Y. (2001). Türkiye’nin Kentsel Gelişme Süreci 1999 Marmara Depremi “Mekânsal Planlamadan Kopmanın Acı Bilânçosu”, Çantay Kitabevi, İstanbul.
CR  - Herold, M., Goldstein, N. C. & Clarke, K. C. (2003). The spatiotemporal form of urban growth: measurement, analysis and modeling, Remote Sensing of Environment, 86, 286-302.
CR  - Karabulut, M., Küçükönder, M., Gürbüz, M., & Sandal, E. K. (2006). Kahramanmaraş Şehri ve Çevresinin Zamansal Değişiminin Uzaktan Algılama ve CBS Kullanılarak İncelenmesi, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, 13 – 16 Eylül 2006 (s. 1-8), Fatih Üniversitesi, İstanbul.
CR  - Karaçağlayan, N. Y. (2011). 1714-1715 Tarihleri Arasında Gaziantep'te Sosyal, Siyasi ve İktisadi Yapı (65 Numaralı Gaziantep Şer'iye Sicili Metin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi), Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kilis.
CR  - Karadağ, M. (2011). Gaziantep'te Kentsel Mekânın ve Kültürel Coğrafyanın Değişimi, M. N. Gültekin içinde, Ta Ezelden Taşkındır..." Antep, (s. 393-412), İletişim Yayınları, İstanbul.
CR  - Kesici, Ö., Sönmez, M. E., Kaplan, İ., İş, İ., & Eroğlu, M. Z. (2012). Kilis Şehrinin Fizyonomik Özellikleri ve Gelişimi, 1. Ulusal Coğrafya Sempozyumu (s. 743-751), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Erzurum.
CR  - Kuban, D. (2010). Türkiye'de Kentsel Koruma: Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
CR  - Kuzucu, S. (2006). 123 Numaralı Antep Şer'iyye Sicili Bağlamında 1766-1768 Tarihleri Arasında Antep'in İdari ve Sosyal Yapısı Üzerine Bir İnceleme, Akademi Günlüğü Toplumsal Araştırmalar Dergisi, I (3), 39-54.
CR  - Mateos, U. (1962). Vakayi-Name (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
CR  - Mortan, K., & Küçükerman, Ö. (2010). Çarşı, Pazar, Ticaret ve Kapalıçarşı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
CR  - Özdeğer, H. (1988). 16. Asırda Ayıntab Livası, Bayrak Matbaacılık, İstanbul.
CR  - Saoud, R. (2002). Introduction to the Islamic City, Foundation for Science Technology and Civilization, FTSC Limited, United Kingdom.
CR  - Somuncu, M. (1995). Kayseri Şehri'nin Kuruluş ve Gelişmesi, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4, 127-146.
CR  - Sönmez, M. E. (2011). Adana Şehrinin Alansal Gelişimi ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımında Meydana Gelen Değişimler. Türk Coğrafya Dergisi (57), 55-69.
CR  - Sönmez, M. (2012). Yerleşme Yeri Seçimi ve Alansal Gelişimi Açısından GAZİANTEP. Özserhat Yayıncılık, Malatya.
CR  - Sönmez, M. E., & Akgül, V. (2013). Şanlıurfa Şehrinin Alansal Gelişiminin Tarihi Yapıların Konumları ve Uydu Görüntüleri ile Belirlenmesi, Türk Coğrafya Dergisi (61), 45-62.
CR  - Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve Yerleşme Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
CR  - Tuncel, M. (1996). Gaziantep, İslam Ansiklopedisi, 13, s. 466-475.
CR  - Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2011). Beşeri Coğrafya İnsan –Kültür-Mekân, Çantay Kitabevi, İstanbul.
CR  - Yang, X., & Lo, C. P. (2002). Using a Time Series of Satellite İmagery to Detect Land Use and Land Cover Changes in the Atlanta, Georgia Metropolitan Area, İnternational Journal of Remote Sensing, 23 (9), 1775-1798.
CR  - Yıldırım, M. A. (2006). 152 Numaralı (H. 1302-1303/M. 1884-1885) Ayıntab Şer'iyye Sicili'nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
CR  - Yu, W., Zang, S., Wu, C., Liu, W., & Na, X. (2011). Analyzing and modeling land use land cover change (LUCC) in the Daqing City, China, Applied Geography (31), 600-608.
CR  - Yüceşahin, M. M., Bayar, R. ve Özgür, E. M. (2004). “Türkiye'de Şehrileşmenin Mekânsal Dağılışı ve Değişimi”. Coğrafi Bilimler Dergisi 2 (1): 23-39.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/gunaad/issue//501402
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/612333
ER  -