TY  - JOUR
T1  - SİNEMADA DİSTOPYA VE “ŞARKÜTERİ”  FİLMİNİN DİSTOPYA KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ
AU  - Set, Fatih
AU  - Lekesiz, Fazilet
PY  - 2019
DA  - March
JF  - Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi
JO  - ODÜSOBİAD
PB  - Ordu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1309-9302
SP  - 117
EP  - 125
VL  - 9
IS  - 1
LA  - tr
AB  - ÖzetBu çalışmanın önemidistopya kavramının tanımlanması ve bunun sinemaya nasıl yansıdığınınincelenmesidir. Distopya kavramının daha derinlemesine açıklanabilmesi içinçalışmada ütopya kavramı da incelenmiş ve açıklanmaya çalışılmıştır. Ütopyakavramının bir anti-tezi olarak ortaya çıkan distopya kavramı edebi bir türolarak ortaya çıkmıştır. Distopyalar toplumsal ve siyasal eleştirilere odaklanmış ve bu konuüzerine birçok çalışma yapılmıştır. Karşı ütopya olarak tanımlansa dadistopyanın işleyişi ütopyalardan bağımsız değildir. Distopya ütopyadan doğarakütopyayla birlikte işlenmektedir. Bu çalışmada da distopya kavramının anlaşılmasıiçin ütopya kavramından, nasıl ortaya çıktığından ve ilk ütopya örneklerindenbahsedilmiştir. Çalışma kapsamında distopya kavramının edebiyat ve sinemaylaolan ilişkisinden de bahsedilip Jean-Pierre Jeunet’in 1991 tarihli Şarküteri (Delicatessen) filmi bubağlamda değerlendirilecektir. Edebi bir tür olarak ortaya çıkan distopyalarOrwell, Huxley, Bradbury gibi yazarların yapıtlarıyla en iyi örneklerinivermiştir. Edebiyatta olduğu gibi mimaride, resimde, sinemada da örnekleri olandistopyaları bu çalışmada sınırlandırarak edebiyattaki yansımalarından (ilk olarak edebiyat alanında ortayaçıkmasından dolayı) ve asıl olarak sinemadaki örneklerinden bahsedilmiştir.Çalışmanın önemi, geleceğin kötü bir betimlemesi olan distopyaların günlükyaşantımızdan yola çıkarak sinemada gerçeğe yaklaşan örneklerinin varlığıdır. Çalışmada literatür taraması yöntemikullanılmış olup konu ile ilgili diğer çalışmalardan da faydalanılmıştır.Anahtar Sözcükler: Ütopya, Distopya,Edebiyat, Sinema, Şarküteri (Delicatessen) FilmiAbstractThe importance of thisstudy is to define the concept of dystopia and to examine how it effect oncinema. In order to explain the concept of dystopia deeply, the concept ofutopia has been studied and explained. The concept of dystopia, which emergedas an anti-thesis of the concept of utopia, emerged as a literary genre.Dystopias have focused on social and political criticism and many studies havebeen carried out on this subject. Although it is defined as the oppositeutopia, the operation of the dystopia is not independent of the utopias.Dystopia emerges from the utopia with utopia. In this study, it is mentionedabout utopia concept, how it emerged and examples of first utopia to understandthe concept of dystopia. In this context, the relationship between the conceptof dystopia and literature and cinema will be mentioned. The film ofJean-Pierre Jeunet's 1991 film em Delicatessen Çalışma will be evaluated inthis context. Dystopias, which emerged as a literary genre, gave the bestexamples of the works of the writers such as Orwell, Huxley and Bradbury. As inliterature, it was mentioned about the reflections in literature (because ofits emergence in the field of literature) and its examples in the cinema aslimiting the dystopias in this study. The importance of the study is theexistence of the dystopias, which are a bad description of the future, whichcome close to reality in cinema based on our daily life. The literature reviewmethod was used in the study and other studies related to the subject were alsoused.Keywords: Utopia, Dystopia, Literature, Cinema,Delicatessen Film
KW  - Ütopya
KW  - Distopya
KW  - Edebiyat
KW  - Sinema
KW  - Film
CR  - Akkoyun, T. (2016). Ütopya/Distopya. Ankara: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları.
CR  - Alsayyad, N. (2006). Cinematic Urbanism: A History of the Modern from Reel to Real. New York: Routledge.
CR  - Altınkaya, M. (2016). Frankfurt Okulu’nun (Aydınlanma Eleştirisi) Penceresinden: ‘The Road’, ‘Snowpiercer’, ‘Cloud Atlas’ Filmleri Özelinde Distopyalar. Sine Filozofi Dergisi,1(1), 85-112.
CR  - Ayyıldız, S. ve Müştak, S. (2016). Sinema-Mimarlık Arakesitinde Siberpunk ve Ada Filmi Üzerinden Eleştirel Bir Yaklaşım, Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Dergisi, 1(1), 127-142.
CR  - Basmacı, A. (2014). Edebiyat ve Sinemadaki Distopya. Fraktal Dergisi, (1), 46-49.
CR  - Çalğıcı, P. (2013). Çevre Psikolojisi Kavramlarıyla Bir Filmin Analizi: THX 1138. İzmir: İzmir Teknoloji Üniversitesi.
CR  - Çelik, E. (2015). Distopik Romanlarda Toplumsal Kurgu, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 57-79.
CR  - Çetintaş, S. (2018). Değerler Bağlamında Cumhuriyet Döneminde Ütopya Olarak Nitelendirilen Eserlere Sosyolojik Bir Yaklaşım. Balıkesir Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
CR  - Dumlu, H. (2014). Thomas More’un Ütopya’sında Adalet Kavrayışı. Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Tarihi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
CR  - Fromm, E. (2001). İtaatsizlik Üzerine, Ayşe Sayın (Çev.). İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
CR  - Kayhan, İ. (2018). Ütopyalarda Sosyal Yaşam ve Eğitim. Atatürk Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı Felsefe Grubu Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
CR  - Kumar, K. (2006). Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya.  İstanbul: Kalkedon Yayınevi.
CR  - Kurtyılmaz, D. (2014). Ütopyalar ve Karşı-Ütopyalar Bağlamında Modern Felsefi Düşünce ve Eleştirisi. Uludağ Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimler Ana Bilim Dalı Felsefe Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
CR  - Kütükcü, H. (2012). Orwell Romanlarının Distopik Dünyasında Propaganda: ‘Daralma’, ‘Hayvan Çiftliği’ ve ‘1984’ Romanlarının İncelenmesi, Genel Kurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
CR  - Mennel, B. (2008). Cities and Cinema. New York: Routledge.
CR  - Müftüoğlu, M. (2015). Gündelik Hayatta Totalitarizm: George Orwell’ın 1984 Adlı Distopya Romanında İdeal Toplum Tasavvurları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 179-189.
CR  - Roloff, B. ve Seeblen, G. (1995). Ütopik Sinema Bilim-Kurgu Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi, V. Atayman (Çev.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
CR  - Ryan, M. ve Kellner, D. (2010).  Politik Kamera-Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası, Elif Özsayar, (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
CR  - Sucu, İ. (2011). Gözetim Toplumunun Karşı Ütopya Yüzü: İktidar Güçleri ve Ötekiler, Atatürk İletişim Dergisi, 2, 125-140.
CR  - Topçu, Y. (2010).  Hollywood’a Yeniden Bakmak. Ankara: De Ki Yayınları.
CR  - Tong, B. , (2004). Distopik Bilim-Kurgu Filmlerinde Mekân Çözümlemeleri (1980-2000). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
CR  - Türeli, İ. (2001). Sinema ve Kentsel Mekânın Dönüşümü. Arradamento Mimarlık, (11), 68-72.
CR  - Ülker, Ş. (2011). Mimarlık ve Sinema Ortak Alanında Zamansallık ve Gelecek Mekânları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
CR  - Vural, E. (2011). Ütopya ve Distopyalarda Sosyal Kontrol. Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
CR  - Westin, A.F. (1970). Privacy and Freedom. New York: Atheneum.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue//511590
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/679120
ER  -