TY  - JOUR
T1  - Usûlcülerde Hikmetle Ta‘lîl
AU  - Özdemir, İbrahim
PY  - 2018
DA  - December
Y2  - 2018
JF  - Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - Şırnak İlahiyat Dergisi
PB  - Şırnak Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-4901
SP  - 753
EP  - 775
VL  - 9
IS  - 21
LA  - tr
AB  - İnsanı bireysel ve toplumsal hayatında ilgilendiren şer‘î hükümlerin tümü açıkça naslarda yer almamaktadır. Bu hükümlerin büyük bir kısmı, başta Kur’ân ve sünnet olmak üzere şer‘î delillerden kaynaklanan birtakım istidlâlî/ictihâdî delil ve/veya yöntemlerden elde edilmektedir. Bunların başında fıkhî kıyasa temel teşkil eden ta‘lîl yöntemi gelmektedir. Usûlcüler yolculuk ve hastalık gibi zâhir ve munzabıt/istikrarlı vasıflarla yapılan ta‘lîl türünde ittifak etmişlerdir. Ancak bu vasıflarda genellikle içkin olan ve hükümlerin asıl gerekçelerini oluşturan meşakkat ve benzeri tikel hikmetlerle/maslahatlarla yapılan ta‘lîlde ihtilaf etmişlerdir. Hikmet ve maslahatların zaman, mekân, şahıs ve durum bakımından değişken ve esnek olması, usûlcülerin bu konudaki ihtilafına yol açan nedenlerin başında gelmektedir.  
KW  - Hikmet
KW  - ta‘lîl
KW  - maslahat
KW  - illet
KW  - zâhir vasıf
KW  - münasebet
CR  - Abdülazîz el-Buhârî, Alâüddîn b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-Esrâr (Usûlü’l-Pezdevî ile
birlikte). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
CR  - Âmidî, Seyfüddîn, Alî b. Muhammed. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. Tahkik: Abdürrezzâk
Afifî. Yy.: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
CR  - Bakıllânî, et-Takrîb ve’l-İrşâd. Tahkik: Abdülhamîd Ebû Züneyd. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1998.
CR  - Bedrân, Ebü’l-‘Ayneyn. Edilletu’t-Teşrîi‘l-Muta‘âriza. İskenderiye: Müssesetu Şebabi’l-Câ-
mi‘â, 1985.
CR  - Beydâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Minhâcü’l-Vusûl ilâ İlmi’l-Usûl. Tahkik:
Şa‘bân Muhammed İsmâil. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2008.
CR  - Bûtî, Muhammed Saîd. Davâbitü’l-Maslaha fi’ş-Şerîati’l-İslâmiyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
CR  - Câbirî, Muhammed Âbid. Çağdaş Arap-İslâm Düşüncesinde Yeniden Yapılanma. Çeviren:
Ali İhsan Pala-Mehmet Şirin Çıkar. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001.
CR  - Cessâs, Ahmed b. Alî er-Râzî. el-Fusûl fi’l-Usûl. Tahkik: Uceyl en-Neşemî. Kuveyt: Vizâretu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1994.
CR  - Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn Abdilmelik b. Abdillah. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh. Tahkik:
Abdülazîm Dîb. Mısır: Dârü’l-Vefâ, 2012.
CR  - Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn Abdilmelik b. Abdillah. et-Telhîs fî Usûli’l-Fıkh. Tahkik: Abdullah Nîbâlî ve Şebbîr Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2007.
CR  - Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmu’l-Edille fî Usûli’l-Fıkh. Tahkik: Halîl Mîs.
Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
CR  - Ensârî, Zekeriyyâ Ebû Yahyâ Zeynüddîn Zekeriyyâ b. Muhammed. Fethü’l-Vehhâb bi-Şerhi
Menheci’t-Tullâb. Mısır: Matbaatü’l-Halebî, 1948.
CR  - Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Şifâu’l-Ğalîl fî Beyâni’ş-Şebehi ve’l-Muhîl
ve Mesâliki’t-Ta‘lîl. Tahkik: Hamed Kubeysî. Bağdat: Matbaatü’l-İrşâd, 1390.
CR  - Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl. Tahkik: Muhammed Süleyman Aşkar. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
CR  - Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Esâsü’l-Kıyas. Tahkik: Fehd es-Serhân.
Riyad: Mektebetü’l-Ubeykan, 1993.
CR  - Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Menhûl min Ta‘lîkâti’l-Usûl. Tahkik:
Muhammed Hasen Heytu. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998.
CR  - Hakemî, Alî. “Hakîkatü’l-Hilaf fi’t-Ta‘lîl bi’l-Hikme ve Eseruhu fi’l-Fıkhi’l-İslâmî”. Mecelletu Ümmi’l-Kurâ 7, sy. 9 (1414): 11-85.
CR  - Heyet, Muhavelâtu’t-Tecdîd fî Usûli’l-Fıkh. ed. Huza’ el-Ğâmidî. Riyad: Cami‘atü’l-İmam
Muhammed, 2008.
CR  - Hulûlû, Ahmed b. Abdurrahman. ed-Diyâü’l-Lâmi‘ fî Şerhi Cem‘i’l-Cevâmi‘. Tahkik: Nadî
Ferec Attar. Kahire: Merkezu İbni’l-Attar, 2004.
CR  - İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân. el-İhsân fî Sahîhi İbn Hibbân. Tahkik: Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1988.
CR  - İbn Kayyimi’l-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. İ‘lâmü’l-Muvaki‘în an Rabbi’l-‘Âlemîn. Tahkik: Mutasım Billâh el-Bağdadî. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1996.
CR  - İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed. Ravzatü’n-Nâzır ve
Cünnetü’l-Münâzır (Nüzhetu’l-Hâtır ile birlikte). Yy.: Dârü’l-Fikri’l-Arabî, ts.
CR  - İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân b. Ömer. Müntehe’l-Vusûl ve’l-Emel fi İlmeyi’l-Usûl ve’l-Cedel. Mısır: Matbaatu’s-Sa‘âde, 1326.
CR  - İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid. Fethu’l-Kadîr (Bidâye ile birlikte).
Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
CR  - İbnü’n-Neccâr, Ebû Bekr Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz el-Fütûhî. Şerhü’l-Kevkebi’l-Munîr. Tahkik: Muhammed Zühaylî-Nezir Hammâd. Riyad: Mektebetu’l-Ubeykân, 1993.
CR  - İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. Bidâyetu’l-Müctehid ve Nihâyetu’l-Muktasid.
Kahire: Dâru’l-hadis, 2004.
CR  - Îcî, Ebü’l-Fazl Adudüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdilgaffâr. Şerhü’l-Adud alâ Muhtasari’l-Müntehâ (Tefâzânî, Seyyid Şerîf, Cîzânî hâşiyeleri ile birlikte). Beyrut: Dâ-
rü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004.
CR  - İsnevî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdürrahîm b. el-Hasen. Nihâyetu’s-Sûl fî Şerhi Minhaci’l-Vusûl fî İlmi’l-Usûl (Menâhicü’l-Ukûl ile birlikte). Mısır: Matbaatu Muhammed
Alî Sabîh, ts.
CR  - Kerhî, Ebü’l-Hasen. el-Usûl (Tesîsü’n-Nazar ile birlikte). Tahkik: Mustafa Kubbanî. İstanbul: Eda Neşriyat, 1990.
CR  - Kubeysî, Hamed Ubeyd. “Mebâhisü’t-Ta‘lîl ‘inde’l-Usûliyyîn ve’l-Gazzâlî”. Doktora tezi,
Cami‘ati’l-Ezher, ts.
CR  - Kubeysî, Hamed Ubeyd. Usûlü’l-Ahkâm ve Turuku’l-İstinbât fi’t-Teşrî‘i’l-İslâmî. Bağdat:
Dârü’s-Selâm, 2009.
CR  - Lahmî, Ramazan Abdulvedûd. et-Ta‘lîlu bi’l-Maslaha ‘inde’l-Usûliyyîn. Kahire: Dârü’l-Hudâ, 1987.
CR  - Mahallî, Ebû Abdillâh Celâlüddîn Muhammed b. Ahmed. Şerhu Cem‘i’l-Cevâmi‘ (Bennânî
ile birlikte). Mısır: Matbaatü’l-Halebî, 1938.
CR  - Merğinânî, Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr. Bidâyetü’l-Mubtedî (Hidâye ve Fethü’l-Kadîr ile
birlikte). Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
CR  - Mevsilî, Abdullah b. Mahmûd. el-Muhtâr (el-İhtiyar ile birlikte). Yy.: ts.
CR  - Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîhu Müslim. Tahkik: Muhammed Fuâd
Abdülbakî. Beyrut: Dâru İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
CR  - Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Şerhu Sahih-i Müslim, Dımaşk: Mektebetü’l-Gazzâlî, ts.
CR  - Özdemir, İbrahim. Fıkıh Usûlünde Ta‘lîl Tartışmaları(Hicrî IV-VIII. Asırlar). İstanbul: Rağ-
bet Yayınları, 2016.
CR  - Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. el-Mahsûl fî İlmi’l-Usûl. Tahkik: Taha Câbir Alavânî.
Müessesetu’r-Risâle, Kahire: Dâru’s-selâm, 2011.
CR  - Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. el-Kâşif ‘an Usûli’d-Delâil ve Fusûli’l-İlel. Tahkik:
Ahmed Sakâ. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1992.
CR  - Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed. Kavâtı‘ü’l-Edille fî Usûli’l-Fıkh. Tahkik:
Abdullah Hakemî. Riyad: Mektebetu’t-Tevbe, 1989.
CR  - Semerkandî, Alâüddîn Muhammed b. Ahmed. Mizânü’l-Usûl fî Netâici’l-Ukûl. Tahkik:
Muhammed Zekî Abdulber. Kahire: Mektebetu Dâri’t-Türâs, 1997.
CR  - Serahsî, Ebû Bekr Ahmed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. Tahkik: Ebü’l-Vefâ Afğânî. Beyrut:
Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
CR  - Şafiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. Tahkik: Ahmed Muhammed Şâkir. Yy.: ts.
CR  - Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa: el-Muvâfakât. Tahkik: M. Abdullah Dıraz. Beyrut: Dâ-
rü’l-Ma‘rife, ts.
CR  - Şirbînî, Abdurrahman. Hâşiye alâ Şerhi Cem‘i’l-Cevâmi‘. Mısır: Matbaatu Mustafa Muhammed, ts.
CR  - Urmevî, Sirâcüddîn Mahmûd b. Ebî Bekr. et-Tahsîl mine’l-Mahsûl. Tahkik: Abdülhamîd
Ebû Züneyd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
UR  - http://dergipark.org.tr/tr/pub/sirnakifd/issue//518180
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/634819
ER  -