@article{article_520904, title={17. ve 20. Yüzyıllar Arasında Arşiv Belgelerine Yansıyan Antalya Medreseleri}, journal={Cumhuriyet İlahiyat Dergisi}, volume={23}, pages={103–125}, year={2019}, DOI={10.18505/cuid.520904}, author={İstek, Gülşen}, keywords={İslam Tarihi,Antalya Medreseleri,Başbakanlık Osmanlı Arşivi,Korkuteli Medreseleri,Elmalı Medreseleri}, abstract={<p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;">Tarihi ve doğal güzellikleriyle günümüzün cazibe kenti olan Antalya,
milattan önceki dönemlerde de "cennet gibi bir belde" şeklinde tasvir
edilmiştir. XIII. yüzyıla kadar çeşitli medeniyetlere ve devletlere ev
sahipliği yapan bu şehir, Selçuklu Devleti’nin bölgeyi tam olarak ele
geçirmesinden sonra önemli bir liman kenti haline dönüşmüştür. Selçuklular,
hüküm sürdükleri bölgelerde uyguladıkları medeniyet tasavvurunu ve şehirleşme
politikasını Antalya’da da uygulamıştır. Bu dönemde yapılan camiler,
medreseler, mektepler, hanlar, hamamlar, kervansaraylar, imarethaneler ve su
sarnıçları şehrin dokusunu değiştirmiş ve imarını hızlandırmıştır. Osmanlılar
döneminde de söz konusu sosyal müesseselerin bazıları varlığını devam ettirirken
bazıları da faaliyetlerine son vermek zorunda kalmış, ancak bu dönemde de yeni
sosyal müesseselerin yapılmasıyla şehirleşme kaldığı yerden devam etmiştir.
Genellikle cami yanlarına veya bitişiğine yapılan medreseler, bir toplumun
gelişmesinde ve kültürel yapısında önemli etkenlerden biri olmuştur.  Antalya’daki medreseler de şehrin eğitim
sistemini ayakta tutan kurumlar olmasına rağmen, söz konusu medreseler üzerine
yapılan çalışmalar genellikle mimari alanda olmuş ve sadece üç-dört medrese
üzerinde ayrıntıya gidilmiştir. Bu nedenle hazırlanan bu çalışmada 17. ve 20.
yüzyıllar arasında arşiv belgelerine yansıyan Antalya medreselerinin (Antalya,
Korkuteli ve Elmalı) işleyiş yapıları, yaşadıkları sorunlar ve medreseler
üzerinde nüfuzu olan kimseler veya da kurumlar ortaya konulmaya çalışılacak ve
böylelikle Antalya medreseleri hakkında daha fazla bilgi sahibi
olunabilecektir. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <b> <span lang="en-us" style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;" xml:lang="en-us">Özet: </span> </b> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;">Sultan I. Alâeddin Keykubat (1219-1236)
döneminde tam anlamıyla Selçuklu hâkimiyetine giren Antalya şehri,  Sultan’ın ismine ithafen “Alâiyye” olarak
adlandırılmış ve bu tarihten sonra da Selçuklu Devletinin önemli bir liman
kenti haline gelmiştir. Selçuklu Devleti’nin yıkılması ve Beylikler döneminin
başlaması sürecinde şehir, Hamid-Oğullarının bir kolu olan Teke-Oğullarına geçmiş
ve 1390 yılında Yıldırım Bayezid’in Teke-Oğulları ile mücadelesi neticesinde
Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;">Antalya şehri hem Selçuklular hem de Osmanlı Devleti döneminde örgün
eğitim kurumlarından biri olan medreselere ev sahipliği yapmıştır. Cami bitişiğine
ya da müstakil bir alanda yaptırılan medreseler, bazen devlet yöneticileri ya
da devlet adamları bazen de hanedan mensupları veya maddi durumu yerinde olan
vatandaşlar tarafından yaptırılmıştır. Antalya’da tek katlı medreseler bina
edildiği gibi çift katlı medreseler de inşa edilmiştir. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;">Başbakanlık Osmanlı Arşivi, meşhur seyyahlar İbn Bibi ve Evliya
Çelebi’nin seyahatnameleri esas alınarak ve Antalya medreseleri üzerine yapılan
eserler araştırılarak yapılan bu çalışma neticesinde Antalya ve Antalya’nın
ilçeleri Korkuteli ve Elmalı’daki medreseler tespit edilmeye çalışılmıştır.
Antalya’da Selçuklulardan kalma medreseler olan İmaret Medresesi, Atabey
Armağan Medresesi ve Karatay Medresesi’nin yanı sıra Osmanlı Devleti döneminde
yaptırılan medreseler de mevcuttur. Nitekim medreselerin en fazla artış
yaşadığı dönem, Osmanlı devleti dönemidir. Herhangi bir sebepten ötürü arşiv
belgelerine yansıyan Antalya medreseleri şunlardır: Hatip Süleyman Mahallesinde
yer alan “Süleyman Medresesi”, Elmalı Mahallesindeki “Hacı Mehmed’in bina
eylediği medrese”, Süleyman Mahallesinde “Hacı Abbaszâde Hacı Süleyman
Medresesi”, Tahtapazarı Kızılsaray Mahallesinde “İsmail Efendi Medresesi”,
Kasab Hac8ı Ahmed Medresesi, Hacı Cafer Ağa Medresesi, Murad Ağa Medresesi,
Esir Hacı Ali Medresesi, Hacı Hasan Medresesi, Keçiyalar Mahallesinde “Hasan
Efendi’nin bina eylediği medrese”, Gediz kasabasının Kadılar Mahallesinde
“Yusuf Efendi’nin bina eylediği medrese”, Cami-i âtik Mahallesinde “Hızır
Efendis’nin bina eylediği medrese”, Murad Paşa Medresesi”, sur dışında yer alan
“Sefer Ağa Medresesi”, “Büyülü Minare Medresesi”, “Hacı Emin Medresesi”,
“Hatuniye}, number={1}, publisher={Sivas Cumhuriyet Üniversitesi}