TY - JOUR TT - Her Yönüyle Çay “Camellia Sinensis” AU - Aykaç, Gizem AU - Uzun, Mehmet Barlas AU - Özçelikay, Gulbin PY - 2014 DA - April JF - Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi PB - Mersin Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1309-8004 SP - 1 EP - 5 VL - 4 IS - 1 KW - tea KW - tea in Turkish culture KW - Camellia sinensis KW - Thea sinensis N2 - Çay, özellikle Türkiye’de olmak üzere tüm dünyada en fazla içilen ve içme alışkanlığı gittikçe artan bir bitki olarak 5000 yıllık bir geçmişe sahiptir.Bitki yeşil çay ve siyah çay olmak üzere iki çeşit olarak bilinir. Yeşil çay genellikle antioksidan özelliğinin fazla olması nedeniyle siyah çaya göre daha faydalıdır. Fakat tatları ve kimyevî bileşenleri, tutuldukları fermantasyon işlemlerine bağlı olarak değişir. Siyah çay, yeşil olarak kesilen yaprakların oksidasyonu ile yani yapraklar siyahlaşıncaya kadar nemli odalarda, soğukta tutularak elde edilir. Oksidasyon boyunca polifenol maddelerin (kanser oluşumunu engelleyen maddeler) çoğu, kuvvetli antioksidanlar ile birleşir ve antikanser özellikleri belli miktarda kaybolur. Bu sebeple yeşil çay, siyah çaya göre daha kuvvetli polifenoller içerdiğinden biraz daha güçlü bir antioksidandır.Öncelikle çayın iyi demlenmesi için kireçsiz su ve porselen demlik kullanılması önerilir. Her bir bardak için ortalama bir çay kaşığı dolusu çay demliğe konulmalıdır. Su kaynatılarak, kaynamış su demlikteki çay üzerine ilave edilir. Tam lezzetin ortaya çıkabilmesi için en az 5-7 dakika çayın demlenmesi için beklenilmeli ve daha sonra servis yapılmalıdır. Çay yaprakları midevi, kuvvet verici, idrar artırıcı ve kabız etkilerine sahiptir. Bu çalışmada, çayın tıbbı ve geleneksel kullanışlarından örnekler verilmenin yanında sosyal yönü üzerinde de tartışılacaktır CR - Tanker M, Tanker N. Farmakognozi. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları. Ankara; 2003. CR - Spillane E. George Joseph Camel. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1908; [cited CR - Jun 26] Available from: http://www.newadvent.org/cathen/03216b.htm CR - MEB. Yiyecek içecek hizmetleri çay hazırlama ve servisi. mesleki eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi. Ankara; 2006. CR - Demirhan A. Şifalı bitkiler, Doğal ilaçlarla geleneksel tedaviler. Alfa Yayınları. İstanbul; 2001. CR - Güneş S. Türk Çay Kültürü ve Ürünleri. Milli Folklor. 2012;93: 234-251. CR - Devlet Planlama Teşkilatı. Gıda sanayii özel ihtisas komisyonu raporu; çay sanayii alt komisyon raporu. Sekizinci beş yıllık kalkınma planı; 2012; Ankara CR - Çelik F. Çay (Camellia sinensis); İçeriği, Sağlık üzerindeki koruyucu etkisi ve önerilen tüketimi. Türkiye Klinikleri Tıp Bi- limleri Dergisi. 2006; 26: 642-648. CR - Baytop T. Türkiye’de bitkilerle tedavi; geçmişte ve bugün. İstanbul Üniversitesi Yayınları; 1984. CR - Ook MH, El Bedouı J, Schini-Kerth VB. Antiangiogenic properties of natural polyphenols from red wine and green tea. Journal of Nutritional Biochemistry. 2005;16: 1-8. CR - El Bedoui J, Oak MH, Anglard P, Schini-Kerth VB. Catechins prevent vascular smooth muscle cell ınvasion by ınhibiting mt1-mmp activity and mmp-2 expression. Cardiovasc Research. 2005; 67: 317-325 CR - Tosun İ, Karadeniz B. Çay ve çay fenoliklerinin antioksidan aktivitesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Der- gisi. 2005; 20(1): 78-83 CR - PDR for Herbal Medicines. Toprak D, Karaca E. Yeşil Çay. [Internet] Son Erişim: 10.04.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi.org.tr/dosyalar/ Ye%C5%9Fil%20%C3%87ay.pdf CR - Ito En [Internet]. Preparing Tea. Son Erişim: 06.05.2013. Son Erişim: https://www.itoen.com/media/pdf/preparing_tea.pdf CR - Erdemir AV. Genel hatlarıyla cha-no-yu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2010; 29: 105-115 CR - Reimertz S. Çayın Kültür Tarihi. Dost Kitabevi Yayınları. Ankara; 2003 CR - Ulusay Çay Konseyi [Internet]. Çay Nasıl Demlenir? Son Erişim: 19.05.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi.org. tr/index.php/cay-demleme CR - Çay Demlemede Sürenin Önemi. Çay Dünyası Gazetesi. 6 Mart 2012 CR - Tezcan M. Erzurum kültürü ve kişiliği. Tarih İçinde Erzurum Sempozyumu. Erzurum; 1987 CR - Ntvmsnbc Arşivi [Internet]. Poşet çay bu yıl yüz yaşına giriyor. Son Erişim: 19.08.2013. Erişim: http://arsiv.ntvmsnbc. com/news/449878.asp CR - Çay Endüstrisinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Köy-Koop Haber Gazetesi. Ağustos, 2012. Sayı 12 CR - Ulusay Çay Konseyi [Internet]. Kaliteli Çayı Nasıl Anlarız?. Son Erişim: 19.05.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi. org.tr/index.php/kaliteli-cay-i-nasil-anlariz CR - Chaturvedula VSP., Prakash, I. The aroma, taste, color and bioactive constituents of tea. Journal of Medicinal Plants Research. 2011; 5(11): 2110-2124 CR - Honda Y. History of turkish tea drinking habits. Proceedings of Turkish Tea Culture Lecture Meeting ; 2012 May, 22 ; Tokyo CR - TÜİK [Internet]. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Haber Bülteni. Sayı: 13661. Son Erişim: 27.06.2013 Erişim: http://www. tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13661 CR - Üstün R. Türkiye’de Kaçak Çay Raporu. Son Erişim: 27.06.2013. Erişim: http://www.biriz.biz/cay/raporlar/turkiyede_ka- cak_cay_raporu.pdf CR - Kişi Başına Çay Tüketimi 3,4 Kilogram. Aktif Haber Gazetesi. 10 Aralık 2012 UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/mutftd/issue//523646 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/643646 ER -