TY  - JOUR
T1  - Sivaslı Münevver Nakşî Şeyhi Kazancızâde Emin Edîb Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Vahdet-i Vücûd Anlayışı
TT  - Nakshi Sheikh Kazancizade Emin Edib Efendi (The Enlightened Scholar from Province of Sivas) - His Life, Works and Understanding of Wahdat al-Wujud
AU  - Akdağ, Eyyup
PY  - 2019
DA  - June
DO  - 10.17120/omuifd.533113
JF  - Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - OMÜİFD
PB  - Ondokuz Mayıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2587-1854
SP  - 107
EP  - 144
IS  - 46
LA  - tr
AB  - Kazancızâde Emin Edîb EfendiOsmanlı Devleti’nin son döneminde yaşamış Sivas’ın yetiştirdiği önemlimünevverlerden biridir. Âile kökleri Buhâra’ya dayanan Emin Edîb Efendi SivasAskeri Rüştiyesi’nde uzun yıllar Farsça muallimi ve Osmanlı Mebusan Meclisi’ndede iki dönem mebus olarak resmî görevde bulunmuştur. Resmî görevlerinin dışındaNakşbendî tarikatına müntesip mürşîd-i kâmil olan Emin Edîb Efendi’ninsilsilesi şeyhi Muhammed Kemâhî kanalıyla Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’ye ulaşır.Emin Edîb Efendi, Muhammed Kemâhî’nin 1313/1896’daki vefâtından sonra yirmi üçyıl irşad makamında kalmıştır. Emin Edîb Efendi’nin dînî ve tasavvufîyaklaşımlarının temelinde İmâm Gazâlî,Abdülkâdir Geylânî, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Muhyiddinİbnü’l-Arabî, İbnü’l-Fârız, MahmudŞebüsterî, Abdurrahman Câmî ve İsmail Hakkı Bursevî gibi tasavvuf alanınınönemli şahısları yer almaktadır. Ekberî irfan geleneğinin yoğun etkisinde kalanEmin Edîb Efendi ‘vahdet-i vücûd’u manevî eğitimin nihayeti ve tevhidin zirvemertebesi olarak kabul etmiştir. Şiirlerinde ilâhi aşk ve vahdet-i vücûd neşvesiniyoğun bir şekilde terennüm eden Emin Edîb Efendi sûfî kimliğinin yanısırazâhirî ilimlerde de icâzet sahibi bir âlimdir. Bu yönüyle o, zâhir-bâtı,medrese-tekke ikilemini şahsiyetinde uyumlu hale getirmiştir. Arapça veFarsça’ya eser yazacak seviyede vâkıf olan Emin Edîb Efendi bireylerineğitimine özel önem vermiş, mürîdânını güzel ahlak anlayışına göreyetiştirmiştir.
KW  - Kazancızâde Emin Edîb
KW  - Nakşibendiyye
KW  - Tasavvuf
KW  - Tarikat
KW  - Vahdet-i Vücûd
N2  - Kazancızâde Emin Edîb Efendiis one, who grew up in Sivas and lived in the last period of the OttomanEmpire, of the significant intellectuals. Emin Edîb Efendi whose family residedin Bukhara, served as a teacher in Sivas Military Middle School for many yearsand was a member in the Ottoman Parliament for two terms. Apart from hisofficial duties, Emin Edîb Efendi was a follower of the sect ‘Nakşbendî’ andhis tariqa chain reached to Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî through his sheikh MuhammedKemâhî. Emin Edîb Efendi taught the true way for twenty-three years after thedeath of his sheikh Muhammad Kemâhî in 1313/1896. Emin Edîb Efendi's religiousand sufi approaches were based on the prominent figures in the field of​​sufism such as Imam al-Ghazali, Abdulkadid Ghailani, Mevlânâ Celâleddîn-iRûmî, Muhyiddin İbnü'l-Arabî, Ibn al-Fârız, Mahmud Şebüsterî, Abdurrahman Câmîand İsmail Hakkı Bursevî. Emin Edîb Efendi, who was heavily influenced by theEkberî Irfan (wisdom) tradition, accepted the wahdat-i wujud ‘as the summit ofspiritual education and the tawhid’ (oneness of God). In his poems, Emin EdîbEfendi, intensely chanting divine love and wahdat-i wujud, is a scholar inzahiri (outward) sciences besides his Sufi identity. In this regard, he gotinto the dilemma of zahir-bâtin (outward-inward sciences) and madrasa-tekke inhis personality. Emin Edîb Efendi, who was proficient in Arabic and Persian towrite his works in those languages, gave a special importance to the educationof individuals and trained his followers considering the good morality.
CR  - Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Muhammed.  Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-‘Arabî, 1351.
CR  - Akdağ, Eyyup.  “Kazancızâde Emin Edîb Efendi’nin (1857-1919) Hayatı ve Tuhfe-tü’r-Râşid Fî Vahdeti’l-Ehadi’l-Vâhid Adlı Eseri”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3, sy.1 (Tokat: 215):131-168.
CR  - Akdağ, Eyyup. “Kazancızâde Emin Edîb Efendi’nin (1857-1919) Hayatı ve Tuhfe-tü’l-Edîb Limen Erâde’l-Habîb Adlı Eseri”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3, sy.1 (Tokat: 215):39-66.
CR  - Akdağ, Eyyup. Kazancızâde Emin Edîb Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüş-leri. Ankara: İlâhiyât, 2016.
CR  - Akgündüz Ahmed ve Said Öztürk.  Bilinmeyen Osmanlı. İstanbul: Osmanlı Araş-tırmalara Vakfı,  1999.
CR  - Aktepe, Orhan. Terzi Baba’nın İtikadî Görüşleri.  Erzincan: Doğu Yayınları, 2009.
CR  - Albayrak, Sadık.  Son Devir Osmanlı Uleması. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Bele-diyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, tsz.
CR  - Arslan, Mehmet. Sivaslı Gulâmî Dîvânı. Sivas: Asitan Yayınları, 2009.
CR  - Askalânî,  Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Hacer. Nuhbetu’l-fiker.  Trc. Talat Koçyiğit. Ankara:  İlahiyat Fakültesi Yayınları,  1971.
CR  - Aslanoğlu, İbrahim.  Sivas Meşhurları. Sivas: Sivas Valiliği Yayınları, 2006.
CR  - Aşkun, Vehbi Cem.  Sivas Şairleri. Sivas: Kâmil Matbaası, 1948.
CR  - Bursevî, İsmail Hakkı.  Şerhu’l-Mesnevî el-müsemmâ bi rûhi’l-Mesnevî. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1287.
CR  - Bursevî, İsmâil Hakkı. Risâle-i Lübbü’l-Lüb. 06 Hk 2891/1: 1b-21b. Tsh. Emin Edîb Efendi. Ankara Milli Kütüphane.
CR  - Ceyhan, Adem ve Tuğba Aydoğan, “Sultan II. Murad İçin Dizilmiş İnciler: Hâfız’ın Nesrü’l-Leâlî Tercümesi (Lü’lü’-i Mendûd)”. Turkish Studie Dergisi 8, sy. 13 (2013): 37-73.
CR  - Çelik, İsa ve İsmail Çelik.  “Bir Sufi Şair: Abdülkâdir-i Gulâmî (1271-1303/1854-1886)”.  Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi, Sayı: 42 (Erzurum 2010): 97-118.
CR  - Danışman, Zuhuri. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. İstanbul: Yeni Matbaa, 1966.
CR  - Danişmend,  İsmail Hâmi. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Ya-yınları,  1972.
CR  - Dede, Aşçı İbrahim.  Aşçı Dede’nin Hatıraları. Haz. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıver-di. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2006.
CR  - Demirel, Ömer. Osmanlı Dönemi Sivas Şehri Makaleler. Sivas: Sivas Valiliği Yayınları, 2006.
CR  - Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘as. Sünenü Ebî Dâvud. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
CR  - Fatsa, Mehmet. Tasavvufta Mekki Kolu. 1. Baskı. İstanbul: Mavi Yayınları, 2000.
CR  - Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ulûmi’d-dîn. 9 cilt. Cidde: Dârü’l-minhâc, 1432/2011.
CR  - Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Mişkâtü’l-envâr.  Nşr. Ebu’l-‘Alâ ‘Afîfî Kahire: el-Mektebetü’l-‘Arabiyye, 1383/1964.
CR  - Günaydın, Ahmet Necip.  “Kazancızâde Emin Edip Efendi (1857-1919)”,  Hayat Ağacı Dergisi. Sayı:18 (Sivas: 2012): 80-82.
CR  - İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. 2 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
CR  - İbnü’l-‘Arabî, Ebû Bekir Muhyiddîn Muhammed b. Ali.  el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. Thk. Ahmed Şemseddîn, Muhammed Ali Beydavî.  9 cilt. Beyrût:  Dâru’l-kütübi’l-‘ılmiyye, 1420/1999.
CR  - İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn.  Fusûsu’l-hikem.  Nşr. Ebu’l-‘Alâ  ‘Afifî.  Beyrût:  Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî, 1365/1946.
CR  - İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. Son Asır Türk Şairleri.  3. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1988.
CR  - Karal, Enver Ziya.  Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1962.
CR  - Kazancızâde, Muhammed Emin Edîb.  Evrâd-ı Emin Edîb, Kayıt no: 40502: 1a-86b. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi.
CR  - Kazancızâde, Muhammed Emin Edîb. Tuhfe-i Hulûsiyye fî usûli’l-ehâdîsi’n-Nebeviyye. Kayıt no:39454: 1a-10b. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi.
CR  - Kazancızâde, Muhammed Emin Edîb. Tuhfetü’l-Edîb limen erâde’l-Habîb. Kayıt no: 06 Hk 2891/2: 26a-36a. Ankara Milli Kütüphanesi.
CR  - Kazancızâde, Muhammed Emin Edîb. Tuhfetü’r-Râşid fî vahdeti’l -ehadi’l-Vâhid.  Kayıt no: 06 Hk 2891/3: 38a-55b.  Ankara Milli Kütüphanesi.
CR  - Kazgancızâde, Osman Efendi. Nûr-ı Fâiz nazm-ı ferâiz. Mehmet Fatih Köksal Şahsi Kitaplığı.
CR  - Kırîmî, Abdullah Hilmi.  İcâzetnâme-i Emin Edîb. Kayıt no:39506: 1a-13b. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi.
CR  - Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥu Müslim. 3 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
CR  - Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şu’ayb, Sünenü’n-Nesâî. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
CR  - Pakalın, Mehmed Zeki.  Sicill-i Osmanî Zeyli. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayın-ları,  2008.
CR  - Rabbânî, Ahmed b. Abdülehad es-Serhendî el-Fârukî.   el-Mektûbâtü’r-Rabbâniyye.  Haz. Yâr Muhammed el-Cerîr el-Bedhaşî et-Tâlikânî.  Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
CR  - Şebusterî,  Mahmûd.  Gülşen-i Râz.  Trc. Ahmed Avni Konuk. Haz. Cengiz Gün-doğdu. İstanbul: İlk Harf Yayınları, 2011.
CR  - Toparlı, Recep.  Sivas Şehri.  Sivas: Seyran Yayınları, 2005.
CR  - Tosun, Necdet.  Bahâeddîn Nakşbend Hayatı Görüşleri Tarikatı.  4. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
CR  - Uzunçarşılı, İsmail Hakkı.  Kapukulu Ocakları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Bası-mevi, 1943.
CR  - Yasak,  İbrahim.  Sivas İli. Sivas: Seyran Yayınları, 1992.
CR  - Yasak,  İbrahim.  Sivas Yatırları. 3. Baskı.  Sivas:  Asitan Yayınlraı, 2010.
CR  - Yıldırım, Yusuf. “Abdülmecîd-i Sivasî’nin Manzum Kasîde-i Hamriyye Tercümesi”. İstem Dergisi 25, sy. 25 (2015):151-175.
CR  - Yıldız, Alim.  Kazancızâde Emin Edîb Divançesi. Sivas: Asitan Yayınları, 2013.
CR  - Yurt, Vehbi.   Terzi Baba ve Erzincan. 1. Baskı. İstanbul: Birun Kültür Sanat Yayıncılık, 2011.
CR  - Yücel, Ebubekir Sıddık.  Salname-i Vilâyet-i Sivas.  Sivas: Buruciye Yayınları, 2008.
CR  - Yücer, Hür Mahmut.  Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (19.Yüzyıl). İstanbul:  İnsan Yayınları, 2003.
UR  - https://doi.org/10.17120/omuifd.533113
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/738751
ER  -