TY  - JOUR
TT  - Landsat görüntüleri ile Adana yüzey ısı adası
AU  - Yılmaz, Erkan
PY  - 2015
DA  - August
DO  - 10.1501/Cogbil_0000000167
JF  - Coğrafi Bilimler Dergisi
JO  - CBD
PB  - Ankara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1303-5851
SP  - 115
EP  - 138
VL  - 13
IS  - 2
KW  - Adana
KW  - land surface temperature
KW  - urban heat island
KW  - SUHI
KW  - NDVI
N2  - Şehirler çevrelerine göre farklı sıcaklık özellikleri gösterirler. Bu farklı sıcaklık koşulları hava sıcaklığı ile ölçüldüğünde “şehir ısı adası (ŞIA)”, yüzey sıcaklığı ile belirtildiğinde ise “yüzey ısı adası (YIA)” adını alır. Adana şehri ve yakın çevresinde YIA’nın yıl içindeki karakterinin konu edildiği bu çalışmada, Landsat uydu görüntüleri, meteoroloji istasyonu verileri ve çeşitli tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Uydu görüntülerinden ve çeşitli kaynaklardan yararlanılarak, şehrin gelişimi ve buna bağlı yüzey ısı adası (YIA) boyutlarındaki büyüme ortaya konulmuştur. Uydu görüntülerinin termal bantlarından yüzey sıcaklık modelleri üretilmiş, şehrin çevresine göre nispi yüzey sıcaklık durumunun yıl içinde gösterdiği farklılıklar analiz edilmiştir. Kontrollü sınıflandırma yöntemiyle oluşturulan arazi örtüsüne göre yüzey sıcaklıklarındaki farklılıklar belirlenmiştir. Yıl içindeki normalize edilmiş bitki indeksi (NDVI) değerlerinin yıl içerisindeki değişimi ortaya konulmuştur. Yüzey sıcaklıkları ile NDVI değerleri arasındaki ilişkilerin de incelendiği çalışmada, Adana YIA’nın günümüzde 170 km2ye yaklaştığı, kış ayalarında negatif YIA, yaz aylarında ise pozitif YIA özelliği gösterdiği belirlenmiştir. Su yüzeylerinin en düşük sıcaklıklara sahip olduğu Adana çevresinde en yüksek yüzey sıcaklıkları soğuk dönemde kuru tarım yapılan sulu tarım alanlarında, yaz aylarında ise mera alanlarında belirlenmiştir. NDVI ile yüzey sıcaklıkları arasındaki korelasyonlar su yüzeyleri haricinde negatif değerler göstermektedir. Şehirsel alanlardaki NDVI-yüzey sıcaklığı ilişkisi yaz aylarında negatif değerler gösterirken kış döneminde genel olarak pozitiftir
CR  - Acar, D. (2005). Bursa’da Şehirleşmenin Yağış ve Sıcaklık Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Albar, R. (2003). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlere Giriş. Ankara: Nobel Yayınevi.
CR  - Balogun, A. A., Balogun, I. A., & Adeyewa, Z. D. (2010). Comparisons of urban and rural heat stress conditions in a hot- humid tropical city. Global Health Action, 3, 5p. doi:10.3402/gha.v3i0.5614
CR  - Bilgili, C. (2009). Ankara Kenti Yeşil Alanlarının Kent Ekosistemine Olan Etkilerinin Bazı Ekolojik Göstergeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. (Ph-D), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
CR  - Bounoua, L., Safia, A., Masek, J., Peters-Lidard, C., & Imhoff, M. L. (2009). Impact of Urban Growth on Surface Climate: A Case Study in Oran, Algeria. Journal of Applied Meteorology & Climatology, 48(2), 15p. doi:10.1175/2008jamc2044.1
CR  - Chen, X.-L., Zhao, H.-M., Li, P.-X., & Yin, Z.-Y. (2006). Remote sensing image-based analysis of the relationship between urban heat island and land use/cover changes. Remote Sensing of Environment, 104(2), 133-146. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.rse.2005.11.016
CR  - Cui, Y. Y., & de Foy, B. (2012). Seasonal Variations of the Urban Heat Island at the Surface and the Near-Surface and Reductions due to Urban Vegetation in Mexico City. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 51(5), 855- 868. doi:10.1175/JAMC-D-11-0104.1
CR  - Çalışkan, O., Çiçek, İ., & Matzarakis, A. (2012). The climate and bioclimate of Bursa (Turkey) from the perspective of tourism. Theoretical and Applied Climatology, 107(3), 417-425.
CR  - Çalışkan, O., & Türkoğlu, N. (2011). Ankara şehrinin insan biyoklimatolojisi açısından analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 978-1001.
CR  - Çicek, İ., & Türkoğlu, N. (2009). The effects of Urbanization on Water Vapour Pressure in a Semi-Arid Climate. Theoretical & Applied Climatology, 95(1/2), 10p. doi:10.1007/s00704-007-0363-8
CR  - Çiçek, İ. (2003, 11-13 Nisan 2002). Ankara’da Şehirleşmenin Biyoklimatik Koşullar Üzerine Etkisi. Paper presented at the Prof.Dr. Sırrı Erinç Anısına Klimatoloji Çalıştayı, İzmir.
CR  - Çiçek, İ. (2005). Ankara’da Şehir ve Kırsal Sıcaklık Farklarındaki Değişiklikler (1970-2002). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 1-16.
CR  - Çiçek, İ., & Doğan, U. (2005). Ankara’da Şehir Isı Adasının İncelenmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(1), 57-72
CR  - Çiçek, İ., Yılmaz, E., Türkoğlu, N., & Çalışkan, O. (2013). Seasonal variation of surface temperature based on land cover in Ankara Ankara şehrinde yüzey sıcaklıklarının arazi örtüsüne göre mevsimsel değişimi. 2013, 10(1), 20.
CR  - Guoxiang, Y., Bowling, L. C., Cherkauer, K. A., Pijanowski, B. C., & Niyogi, D. (2010). Hydroclimatic Response of Watersheds to Urban Intensity: An Observational and Modeling-Based Analysis for the White River Basin, Indiana. Journal of Hydrometeorology, 11(1), 17p. doi:10.1175/2009jhm1143.1
CR  - Guoyin, C., Mingyi, D., & Yong, X. (2011). Monitoring of urban heat island effect in Beijing combining ASTER and TM data. International Journal of Remote Sensing, 32(5), 20p. doi:10.1080/01431160903469079
CR  - Karabulut, M. (2003). An examination of relationships between vegetation and rainfall using maximum value composite AVHRR-NDVI data. Turkish Journal of Botany, 27(2), 93-101.
CR  - Karaca, M., Anteplioĝlu, Ü., & Karsan, H. (1995). Detection of urban heat island in Istanbul, Turkey. Il Nuovo Cimento C, 18(1), 49-55. doi:10.1007/bf02561458
CR  - Karaca, M., & Tayanç, M. (1998, 18-23 October). Urbanization Effects on Regional Climate Change in Turkey. Paper presented at the Second European Climate Conference, Vienna, Austia.
CR  - Katpatal, Y., Kute, A., & Satapathy, D. (2008). Surface- and Air-Temperature Studies in Relation to Land Use/Land Cover of Nagpur Urban Area Using Landsat 5 TM Data. J. Urban Plann. Dev., 134:3 (110), 110-118.
CR  - Kuşçu, Ç., & Şengezer, B. (2011, 10-15 April 2011). Determination of Heat Islands from Landsat Tm Data: Relationship between Surface Temperature and Urbanization Factors in Istanbul. Paper presented at the 34th International Symposium on Remote Sensing of Environment, Sydney, Australia.
CR  - Lee, S. H., Song, C. K., Baik, J. J., & Park, S. U. (2009). Estimation of anthropogenic heat emission in the Gyeong-In region of Korea. Theoretical & Applied Climatology, 96(3/4), 13p. doi:10.1007/s00704-008-0040-6
CR  - Lillesand, T., Kiefer, R. W., & Chipman, J. (2015). Remote Sensing and Image Interpretation, 7th Edition: Wiley.
CR  - Lin, C.-Y., Chen, F., Huang, J. C., Chen, W. C., Liou, Y. A., Chen, W. N., & Liu, S.-C. (2008). Urban heat island effect and its impact on boundary layer development and land-sea circulation over northern Taiwan. Atmospheric Environment, 42(22), 15p. doi:10.1016/j.atmosenv.2008.03.015
CR  - Liu, L., & Zhang, Y. (2011). Urban Heat Island Analysis Using the Landsat TM Data and ASTER Data: A Case Study in Hong Kong. Remote Sensing, 3(7), 1535.
CR  - Lougeay, R., Brazel, A., & Hubble, M. (1996). Monitoring Intraurban temperature patterns and associated land cover in phoenix, Arizona using Landsat thermal data. Geocarto International, 11(4), 79-90. doi:10.1080/10106049609354564
CR  - Matzarakis, A. (2011). Climate as key factor in urban planning, The example of Freiburg. Ankara Üniversitesi, Coğrafya Bölümü.
CR  - Matzarakis, A. (2013). Basic analysis of climate and urban bioclimate of Dar es Salaam, Tanzania. Theoretical & Applied Climatology, 114(1/2), 14p. doi:10.1007/s00704-012-0828-2
CR  - Melvin, P., Hashem, A., Paul, B., Steven, J. K., Haider, T., & Arthur, H. R. (1999). Reflective surfaces for cooler buildings and cities. Philosophical Magazine Part B, 79.
CR  - NASA. (2013). Upcoming Change in Landsat 8 Radiometric Calibration. Nasa Web Page, http://landsat.gsfc.nasa.gov/?p=6609.
CR  - NASA. (2014). Atmospheric Correction Parameter Calculator. Nasa Web Page, http://atmcorr.gsfc.nasa.gov/.
CR  - NASA. (2015). Landsat 8 (L8) Data Users Handbook.
CR  - Nichol, J. E. (1996). High-Resolution Surface Temperature Patterns Related to Urban Morphology in a Tropical City: A Satellite-Based Study. Journal of Applied Meteorology, 35(1), 135-146. doi:doi:10.1175/1520- 0450(1996)035 <0135:HRSTPR>2.0.CO;2
CR  - Oka, M. (2011). The Influence of Urban Street Characteristics on Pedestrian Heat Comfort Levels in Philadelphia. Transactions in GIS, 15(1), 15p. doi:10.1111/j.1467-9671.2010.01245.x
CR  - Oke, T. R. (1981). Canyon geometry and the nocturnal urban heat island: Comparison of scale model and field observations. Journal of Climatology, 1(3), 237-254. doi:10.1002/joc.3370010304
CR  - Oke, T. R. (1982). The energetic basis of the urban heat island. Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 108(455), 1-24. doi:10.1002/qj.49710845502
CR  - Oke, T. R. (2002). Boundary layer climates (Secon Edition ed.): Routledge.
CR  - Özdemir, H., Ünal, A., Kindap, T., Turuncoglu, U., Durmusoglu, Z., Khan, M., . . . Karaca, M. (2011). Quantification of the urban heat island under a changing climate over Anatolian Peninsula. Theoretical and Applied Climatology, 1-8. doi:10.1007/s00704-011-0515-8
CR  - Peña, M. A. (2009). Examination of the Land Surface Temperature Response for Santiago, Chile. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 75(10), 1191-1200. doi:10.14358/PERS.75.10.1191
CR  - Rinner, C., & Hussain, M. (2011). Toronto’s Urban Heat Island—Exploring the Relationship between Land Use and Surface Temperature. Remote Sensing, 3(6), 1251.
CR  - Sandal, E. K., & Tıraş, M. (2012). Adana’da Ulaşım Problemlerinin Şehir Coğrafyası Açısından Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(18), 125-140.
CR  - Schlünzen, K. H., & Katzfey, J. J. (2003). Relevance of sub-grid-scale land-use effects for mesoscale models. Tellus A, 55(3), 232-246. doi:10.1034/j.1600-0870.2003.00017.x
CR  - Shan-You, Z., Qiu, Y., & Ding-Bo, K. (2006). Using characteristic spectral bands of OMIS1 imaging spectrometer to retrieve urban land surface temperature. International Journal of Remote Sensing, 27(8), 16p. doi:10.1080/01431160500462147
CR  - Shaopeng, H., Feng, C., Hong, Y., Cuiping, W., & Changbai, Z. (2012). The Impacts of Rapid Urbanization on the Thermal Environment: A Remote Sensing Study of Guangzhou, South China. Remote Sensing, 4(7), 24p. doi:10.3390/rs4072033
CR  - Solecki, W. D., Rosenzweig, C., Parshall, L., Pope, G., Clark, M., Cox, J., & Wiencke, M. (2005). Mitigation of the heat island effect in urban New Jersey. Global Environmental Change Part B: Environmental Hazards, 6(1), 39-49. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.hazards.2004.12.002
CR  - Sönmez, M. E. (2011). Adana Şehrinin Alansal Gelişimi ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımında Meydana Gelen Değişimler. Türk Coğrafya Dergisi, 57, 55-69.
CR  - Su, W., Gu, C., & Yang, G. (2010). Assessing the Impact of Land Use/Land Cover on Urban Heat Island Pattern in Nanjing City, China. Journal of Urban Planning & Development, 136(4), 8p. doi:10.1061/(asce)up.1943-5444.0000033
CR  - Taha, H., Akbari, H., Rosenfeld, A., & Huang, J. (1988). Residential cooling loads and the urban heat island—the effects of albedo. Building and Environment, 23(4), 271-283. doi:http://dx.doi.org/10.1016/0360-1323(88)90033-9
CR  - Taiyang, Z., Xuezhi, F., & Ke, W. (2009). Estimation of the relationship between vegetation patches and urban land surface temperature with remote sensing. International Journal of Remote Sensing, 30(8), 14p. doi:10.1080/01431160802549252
CR  - Tan, K. C., Lim, H. S., MatJafri, M. Z., & Abdullah, K. (2009). Landsat data to evaluate urban expansion and determine land use/land cover changes in Penang Island, Malaysia. Environmental Earth Sciences, 60(7), 1509-1521. doi:10.1007/s12665-009-0286-z
CR  - Tanrıkulu, M. (2006). İzmir’de Şehirleşmenin Sıcaklığa Etkisi. (Master), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Tayanç, M., & Toros, H. (1997). Urbanization Effects On Regional Climate Change in The Case Of Four Large Cities Of Turkey. Climatic Change, 35(4), 501-524. doi:10.1023/a:1005357915441
CR  - Temuçin, E. (1995). Türkiye’de Kentleşmenin Sıcaklık Koşulları Üzerine Etkisi. Ege Coğrafya Dergisi, 8, 75-92.
CR  - Tomlinson, C. J., Chapman, L., Thornes, J. E., & Baker, C. J. (2011). Including the urban heat island in spatial heat health risk assessment strategies: a case study for Birmingham, UK. International Journal of Health Geographics, 10(1), 14p. doi:10.1186/1476-072x-10-42
CR  - Tsing-Chang, C., Shih-Yu, W., & Ming-Cheng, Y. (2007). Enhancement of Afternoon Thunderstorm Activity by Urbanization in a Valley: Taipei. Journal of Applied Meteorology & Climatology, 46(9), 17p. doi:10.1175/jam2526.1
CR  - Tunay, M., & Ateşoğlu, A. (2008). Çok Zamanlı Uydu Görüntüleri ile Amasra ve Yakın Çevresine Ait Bitki Örtüsü Değişim Analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergis, 10(13), 71-80.
CR  - Türkoğlu, N., & Çalışkan, O. (2011). Nevşehir ve Ürgüp’te Şehirleşmenin Biyoklimatik Koşullar Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 51(1), 45-63.
CR  - Unger, J., Savic, S., & Gal, T. (2011). Modelling of the Annual Mean Urban Heat Island Pattern for Planning of Representative Urban Climate Station Network. Advances in Meteorology, 2011, 9p. doi:10.1155/2011/398613
CR  - Xiaofeng, Z., Jucong, H., Hong, Y., Kai, W., & Quanyi, Q. (2010). Spatiotemporal changes of the urban heat island of a coastal city in the context of urbanisation. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 17(4), 6p. doi:10.1080/13504509.2010.490333
CR  - Xu, J., Tan, W., & Xu, L. (2007). The relationship between land surface temperature and NDVI with remote sensing: application to Shanghai Landsat 7 ETM+ data. International Journal of Remote Sensing, 28(15), 22p. doi:10.1080/01431160500306906
CR  - Xuefei, H., & Qihao, W. (2011). Impervious surface area extraction from IKONOS imagery using an object-based fuzzy method. Geocarto International, 26(1), 18p. doi:10.1080/10106049.2010.535616
CR  - Yılmaz, E. (2013). Ankara Şehrinde Isı Adası Oluşumu. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
CR  - Yüksel, Ü. (2005). Ankara Kentinde Kentsel Isı Adası Etkisinin Yaz Aylarında Uzaktan Algılama ve Meteorolojik Gözlemlere Dayalı Olarak Saptanması ve Değerlendirilmesi Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi.
CR  - Yüksel, Ü., & Kuntay, O. (2009). Effects of Urbanization on the Climate of Ankara. Paper presented at the Urban Research Symposium: Cities and Climate Change: Responding to an Urgent Agenda Marseille.
CR  - Zha, Y., Gao, J., & Ni, S. (2003). Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas from TM imagery. International Journal of Remote Sensing, 24(3), 583-594. doi:10.1080/01431160304987
CR  - Zhang, D.-L., Shou, Y.-X., Dickerson, R. R., & Chen, F. (2011). Impact of Upstream Urbanization on the Urban Heat Island Effects along the Washington-Baltimore Corridor. Journal of Applied Meteorology & Climatology, 50(10), 18p. doi:10.1175/jamc-d-10-05008.1
CR  - Zhong, T., Wang, K., & Cheng, Z. (2009). Scaling of impervious surface area and vegetation as indicators to urban land surface temperature using satellite data. International Journal of Remote Sensing, 30(4), 19p. doi:10.1080/01431160802395219
UR  - https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000167
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/690708
ER  -