TY  - JOUR
T1  - Türkiye’deki Büyükşehirlerin Çevresel  Performanslarının Entropi Temelli COPRAS ve ARAS  Yöntemleri ile Değerlendirilmesi
TT  - Evaluation of Environmental Performances of  Metropolitan Cities in Turkey with Entropy Based COPRAS and ARAS Methods
AU  - Akçakaya, Onur
AU  - Urmak Akçakaya, Ezgi Dilan
PY  - 2019
DA  - June
Y2  - 2019
DO  - 10.26466/opus.556278
JF  - OPUS International Journal of Society Researches
JO  - opus
PB  - İdeal Kent Yayınları
WT  - DergiPark
SN  - 2528-9527
SP  - 1437
EP  - 1473
VL  - 11
IS  - 18
LA  - tr
AB  - Hızlı kentleşme günümüzkentlerinde toplumsal, ekonomik ve kültürel sorunların yanında çevreselsorunlara da neden olmaktadır. Özellikle büyükşehirler çevresel ve ekolojiktehditlerden en fazla etkilenen yerleşmelerdir. Çevre kirliliği ve ekolojikbozulma gibi tehditleri fırsata çevirmeyi başarabilen kentler, küresel ölçektediğer rakiplerinin önüne geçmektedir. Sürdürülebilir bir kent yaratma sürecindeçevresel performansın ölçülmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada,büyükşehirlerimizin çevresel performanslarının değerlendirilmesi ve bu alandakifarkındalığın artırılması amaçlanmıştır. Değerlendirmede çok kriterli kararverme yöntemleri kullanılmıştır. Kullanılan kriterlerin belirlenmesindeliteratür, uzman görüşleri ve verilerin erişilebilirliği etkili olmuştur. Değerlendirmedekullanılan kriterler, atık su arıtma tesisi sayısı, atık su arıtma tesislerindearıtılan kişi başı atık su miktarı (Bin M3/Yıl), belediyelerde deşarj edilenkişi başı günlük atık su miktarı (Litre/Kişi-Gün), kişi başı çekilen günlük sumiktarı (Litre/Kişi-Gün), kişi başı ortalama belediye atık miktarı(Kg/Kişi-Gün), içme ve kullanma suyu arıtma tesisi kapasitesi (Kişi başı BinM3/Yıl), içme ve kullanma suyu arıtma tesisi sayısı, içme ve kullanma suyuarıtma tesislerinde arıtılan kişi başı su miktarı (Bin M3/Yıl), içme vekullanma suyu şebekesi için çekilen kişi başı yeraltı suyu miktarı(Bin M3/Yıl),içme ve kullanma suyu şebekesi için çekilen kişi başı yüzey suyu miktarı(BinM3/Yıl) ve partikül madde olmak üzere 11 tanedir. Entropi yöntemi ilekriterlerin ağırlıkları hesaplanmış, COPRAS ve ARAS yöntemleri ilebüyükşehirlerin çevresel sıralamaları elde edilmiştir. Her iki yöntemdebirbirine yakın sıralamalar elde edilmiştir. İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehirve Bursa en iyi performans gösteren kentler arasında yer alırken; Aydın, Konya,Tekirdağ, Muğla ve Kahramanmaraş en düşük performanslı kentler olmuştur.
KW  - Kent ve Çevre
KW  - Çevresel Performans
KW  - COPRAS
KW  - ARAS
KW  - Entropi
N2  - Rapid urbanization causesenvironmental challenges as well as social, economic and cultural problems intoday's cities. Especially metropolitan cities are human settlements mostaffected by environmental and ecological threats. Cities, turning threats suchas environmental pollution and ecological deterioration into an opportunity,are ahead of their other competitors on a global scale. In the process ofcreating a sustainable city, measuring environmental performance has greatimportance. In this study, it is aimed to evaluate the environmentalperformance of our metropolitan cities and to raise awareness in this area.Multi-criteria decision-making methods were used in the evaluation. Theliterature, expert opinions and accessibility of data were effective indetermining the criteria used. Eleven criteria used in the evaluation are;number of wastewater treatment plants, amount of wastewater treated inwastewater treatment plants per person (thousand M3 / year), daily wastewaterdischarged in municipalities (Liters/Person-Day), daily amount of water takenper person (Liters/ Person-Day), average amount of municipal waste per person(kg / person-day), capacity of drinking and potable water treatment plant(thousand M3 per year), number of drinking water treatment plants, amount ofdrinking and potable water treated in treatment plants per person (thousand M3/year), amount of groundwater taken for drinking and potable water network percapita (thousand M3/ year), amount of surface water taken for drinking andutility water network per capita (thousand M3/ year) ) and particulate matter. Theweights of the criteria were calculated by the Entropy Method, and theenvironmental rankings of the metropolitan cities were obtained by COPRAS andARAS Methods. In both methods, close sequences were obtained. Istanbul, Ankara,Izmir, Eskisehir, and Bursa were among the best performing cities; Aydın,Konya, Tekirdağ, Muğla, and Kahramanmaraş were the least performing cities.
CR  - Akçakaya, O. (2016).  Kentsel sürdürülebilirliğin uygulanması ve ölçülmesi bağlamında yerel yönetimlerin fonksiyonu. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, 47-64.
CR  - Akçakaya, O. (2017).  Yerel sürdürülebilirliğin sağlanmasında etkin bir yaklaşım: Kamu sektörü ve özel sektör ortaklığı. Sakarya İktisat Dergisi,  6(3) ,46-62.
CR  - Akten, M. ve Akten, S. (2010). A model approach: An agricultural sector case study for sustainable land use planning. BIBAD, 2, 83-90.
CR  - Anders, R. (1991). The sustainable cities movement. Working paper no. 2, Institute for Resources and Security Studies, Cambridge, MA, USA.
CR  - Aytaç, A. E. ve Tuş, I. A. (2016). Air Conditioner selection problem with COPRAS and ARAS methods. Manas Journal of Social Studies, 5(2), 124-138.
CR  - Bağcı, H. ve Caba, N. (2018). Entropi ve COPRAS yöntemleri kullanılarak menkul kıymet yatırım ortaklıklarının nakit düzeylerinin kıyaslanması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(5), 64-83.
CR  - Beatley, T. (1995). Planning and sustainability: The elements of a new (improved? paradigma. Journal ofplanning Literature, 9( 4), 383-395.
CR  - Bircan, H., Arslan, R. ve Eleroğlu, H.(2018). MOORA ve COPRAS yöntemleriyle kayseri ilinde kurulabilecek biyogaz tesislerinin optimallik sıralaması. International Congress on Politic, Economic and Social Studies, 26-29 October,   2018 Niğde /  Turkey
CR  - Briassoulis, H. (2001). Sustainable development and its indicators: Through a planner’s glass darkly. Journal of Environmental Planning and Management, 44(3), 409-427.
CR  - Chatterjee, P., Athawale, V. M. ve Chakraborty, S. (2011). Materials selection using complex proportional assessment and evaluation of mixed data methods. Materials & Design, 32(2), 851-860.
CR  - Couch. C., Karecha, J., Nuissl, H. ve Rink, D. (2005). Decline and sprawl: An evolving type of urban development - Observed in Liverpool and Leipzig. European Planning Studies 13(1), 117-136.
CR  - Çakır, E. ve Kutlu Karabıyık, B. (2017). Bütünleşik SWARA-COPRAS yöntemi kullanarak bulut depolama hizmet sağlayıcılarının değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4), 417-434.
CR  - Diver, G., Newman, P. ve Kenworthy, J. (1996). An evaluation of better cities: Environmental component. Department of Environment, Sport and Territories, Canberra.
CR  - Ercan, E. ve Kundakcı, N. (2017). Bir tekstil işletmesi için desen programı seçiminde ARAS ve OCRA yöntemlerinin karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 83-105.
CR  - Gök, M. ve Yiğit, S. (2017). Türkiye’deki Büyükşehirlerin sürdürülebilirlik kriterleri açısından incelenmesi yönetim bilimleri dergisi,Journal of Administrative Sciences, 15(30), 253-273.
CR  - Kenger, M. D. ve Organ, A.  (2017). Banka personel seçiminin çok kriterli karar verme yöntemlerinden entropi temelli aras yöntemi ile değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 152-170.
CR  - Kidd, C.V. (1992). The evolution of sustainability. Journal of Agricultural Environmental Ethics, 5(1), 1–26.
CR  - Kutut, V., Zavadskas, E. K. ve Lazauskas, M. (2014), Assessment of priority alternatives for preservationof historic buildings using model based on ARAS and AHP methods.  Archives Of Civil And Mechanical Engineering, 14(2), 287–294.
CR  - Ma, Y.C., Wang, X.Y. ve Liu, H. (2014). Study on evaluation dimension of sustainable innovative city within the constraints of resources and environment. Proceedings Of International Symposium - Management, Innovation and Development.
CR  - Maclaren, V. W. (1993).  Sustainable urban development in canada:  From concept to practice. Toronto: ICURR Press.
CR  - Maclaren, V. W. (1996). Urban sustainability reporting. Journal of the American Planning Association, 62(2), 184-202.
CR  - Medineckiene, M., Zavadskas, E. K., Bjork, F. ve Turskis, Z. (2015). Multi-Criteria Decision-Making system for sustainable building assessment/certification. Archives of Civil and Mechanical Engineering, 15(1),11-18.
CR  - Mega, V. ve Pedersen, J. (1998), Urban sustainability indicators, Dublin: European Foundation.
CR  - Mitlin, D. ve Satterthwaite, D. (1994). Cities and sustainable development. discussion paper for un global forum, Manchester, IIED, London.
CR  - Mulliner, E., Smallbone, K. ve Maliene, V. (2013). An assessment of sustainable housing affordability using a multiple criteria decision making method. Omega, 41(2), 270-279.
CR  - Newman, P. W.G. (1999). Sustainability and cities: Extending the metabolism model. Landscape and Urban Planning,44, 219-226.
CR  - Newman, P. ve Kenworthy, J. (1999). Sustainability and cities: Overcoming automobile dependence. Island Press, Washington, DC.
CR  - Our Common Future (1987). WCED (World Commission on Environment and Development). Oxford: Oxford University Press.
CR  - Ömürbek, N. ve Urmak A. E. D. (2018). Forbes 2ooo listesinde yeralan havacılık sektöründeki şirketlerin Entropi, MAUT, COPRAS Ve SAW yöntemleri ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 257-278.
CR  - Ömürbek, N. ve Eren, H. (2016). PROMETHEE, MOORA VE COPRAS yöntemleri ile oran analizi sonuçlarının değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 174-187.
CR  - Podvezko, V. (2011). The Comparative analysis of MCDA methods SAW and COPRAS. Inzinerine Ekonomika Engineering Economics, 22(2), 134-146.
CR  - Roseland, M. (1992). Toward sustainable Communities. Ottawa, Ontario: National Roundtable on the Environmental and the Economy.
CR  - Sarı, E. B. (2017). Endüstri işletmelerinde Ar-Ge projelerini öncelik sıralamasında entropi ağırlıklı topsis yöntemine dayalı çok kriterli bir analiz. International Journal of Academic Value Studies 3(11), 159 -170.
CR  - Shannon, C. E. (1948). A mathematical theory of communication. Bell System Technical Journal, 27, 379–423.
CR  - Shariati, S., Yazdani-Chamzini, A., Salsani, A. ve Tamošaıtıenė, J. (2014). Proposing a new model for waste dump site selection: case study of ayerma phosphate mine. Engineering Economics, 25(4), 410-419.
CR  - Sliogeriene, J., Turskis, Z. ve Streimikiene, D. (2013). Analysis and choice of energy generation technologies: the multiple criteria assessment on the case study of lithuania. Energy Procedia, 32, 11-20.
CR  - Ulutaş, A. (2018). Entropi temelli ROV yöntemi ile esnek üretim sistemi seçimi. Business and Economics Research Journal, 9(1), 187-194.
CR  - Verbruggen, H. ve Kuik, O. (1991). Indicators of sustainable development: an overview. In O. Kuik and H. Verbruggen (Ed.), In search of ındicators of sustainable development.
CR  - Wang, T.C. ve Lee H. D. (2009). Developing a fuzzy TOPSIS approach based on subjective weights and objective weights.  Expert Sysytems With Applications, 36, 8980-8985.
CR  - Wong, N. ve Yu, C. (2005). Study of green areas and urban heat island in a tropical city. Habitat International, 29(3), 547-558.
CR  - Wu J., Sun J., Liang L. ve Zha Y. (2011). Determination of weights for ultimate cross efficiency using Shannon entropy.  Expert System with Application, 38, 5162-5165.
CR  - Yıldırım, B. F. (2015). Çok kriterli karar verme problemlerinde ARAS yöntemi. KAÜ İİBF Dergisi, 6(9), 285-296.
CR  - Zavadskas, E. K., Kaklauskas A., Turskıs, Z. Ve Tamošaitiene J. (2009). Multi-Attribute Decision-Making Model by applying grey numbers. Informatica,  20(2), 305–320.
CR  - Zavadskas, E. K. ve Turskis, Z. (2010). A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision‐making. Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.
CR  - Zavadskas, E. K., Turskis, Z. ve Vilutiene, T. (2010). Multiple criteria analysis of foundation ınstalment alternatives by applying additive ratio assessment (ARAS) method. Archives Of Civil And Mechanical Engineering, 10(3), 123-141.
CR  - Tunca, M.Z., Ömürbek, N., Urmak A. E.D. ve Akçakaya, O. (2018). En değerli 10 küresel markanın çok kriterli karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi. 17. Uluslararası Katılımlı İşletmecilik Kongresi, 1837-1847.
UR  - https://doi.org/10.26466/opus.556278
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/723703
ER  -