TY - JOUR T1 - Elitist Reformlar, İran’da Devrime Yetmedi TT - Elitist Reforms Not Revolutioned in Iran AU - Karakuş, Girayalp PY - 2019 DA - June Y2 - 2019 DO - 10.26466/opus.557254 JF - OPUS International Journal of Society Researches JO - opus PB - İdeal Kent Yayınları WT - DergiPark SN - 2528-9527 SP - 2760 EP - 2775 VL - 11 IS - 18 LA - tr AB - Bu çalışmada birinci veikincil kaynaklar kullanılırken tarihsel kronolojiye uygun hareket etmeyeçalıştık. Çalışmadaki asıl maksadımız elitist reformları yapan Rıza Pehlevi’yekarşı dalga dalga gelen tepkilerin tarihsel kökenlerini ve İran’daki tarihselblokun zamanla nasıl dağıldığını ortaya koymaktır. Çalışmada gelenekselolarak İran’ın Pehlevi dönemindeki reformları devletin yeniden inşası olarakdeğerlendirilmiştir. Çalışmamızda genel olarak, İranlı elitlerin tepeden inmepolitikalarına ve bu sınıfın, İran’ı modern ve siyasi açıdan bağımsız birülkeye dönüştürmek konusundaki uğraşlarına ilişkin meselelere yoğunlaşılmıştır.Temel olarak, Tahran rejiminin yüksek politikalarına geleneksel toplum ve altsınıflardan gelen gruplar reformlara karşı koymaya çalışmıştır. Bu çerçevede,bu gruplar ile eyaletlerdeki çarşılar, loncalar dâhil diğer grupların tarihselve sosyolojik değerlendirmeleri pek de incelenmemiştir. Rıza Şah'ın bu gruplarıdönüştürmek için yaptığı reformlar ne pasif şekilde kabul edilmiş ne de körükörüne muhalefetle karşılaşmıştır. Bilakis İran'daki yeni düzen İrantoplumundaki farklı kesimlerde ve sınıflarda çok boyutlu tepkilere yolaçmıştır. Özellikle 1920'lerin başlarındaki görece istikrar halk tarafındanmemnuniyetle karşılanırken, 1927-1929'da Rıza Şah tarafından dayatılan otoritermodernleşme politikası özellikle toplumun alt kesiminde tepkilere yol açmıştır.Rıza Şah yeni kurduğu düzeni sağlamlaştırdıktan sonra 1927 yılında birsekülerleşme ve merkezileşme programı başlatmış ve bu reformları yaparkenorduya sırtını dayamıştır. Ancak bu reformlar topluma zorla dayatılmak istendiğindebüyük tepkilere yol açmıştır. Zorunlu askerliğin dayatılması, kılık kıyafetkanunu, eğitimde sekülerleşme, yargının yeniden düzenlenmesi, göçebelerinzorunlu iskânı gibi politikalar toplumdaki bazı çıkar gruplarının tepkisine yolaçmıştır. Rıza Şah’ın bu reformları gözde kurmayları Ali Ekber Daver, FarukMirza ve özellikle de Abdülhüseyin Teymurtaş'ın hüküm sürdüğü dönemdegerçekleşmiştir. KW - İran KW - Modernizasyon KW - Rıza KW - Şah KW - Pehlevi N2 - In thisstudy, we tried to act according to historical chronology while using primaryand secondary sources. The main purpose of the study is to reveal thehistorical origins of the wave responses to Rıza Pehlevi who made elitistreforms and how the historical block in Iran was distributed over time. Traditionallythe reforms of the Pahlavi period in Iran were evaluated as the re-constructionof the state. In our paper, in general, the focus is on the top down policiesof the elites and this class’ efforts of turning Iran into a modern andpolitically independent state. Basically, traditional society members andgroups from lower classes tried to oppose the high policies of Tehran regime.Within this frame, the evaluation about these groups and other groups includingbazaars in provinces and gilds were not made much. The reforms of Shah Reza forchanging these groups neither passively accepted nor faced a radicalopposition. Instead, the new order in Iran led to multidimensional reactions inthe Iranian society. Especially while the gradual stability at the beginning of1920s was being welcomed by the public, the authoritarian modernist policyforcibly imposed by Shah Reza during the period of 1927-1929 led to reactionsespecially among the lower classes of the society. Shah Reza, following theconsolidation of his new order, he launched a huge secularization andcentralization program and while making these reforms he based his power on theArmy. Yet these reforms faced a great reaction while being forcibly applied.Policies like impose of compulsory military service, dress code, secularizationof education, revision of the judiciary, compulsory settlement of nomads led tothe reaction of some interest groups. These reforms of Shah Reza were realizedduring his favorite staff namely Ali Akbar Daver, Faruk Mirza and especiallyAbdulhussein Teymurtash. CR - Beyat, K. (1991)The cultural academy and changes of place names in Iran. Nashreh-e Danesh, 2(4), 4-12. CR - Houchang, E. C., (1993),"Staging the Emperor's new clothes: Dress codes and nation-building under Reza Shah. Iran Studies, 3(4), 209. CR - İpekeşen, S. S., (2013). Batı dışı modernleşme Afganistan ve İran örneği, Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 1-15. CR - Mo'in, M., (2005), Best, Ferheng, 1(2), 528. CR - Celal, M. (2006) Türk modernleşmesi ve İran:1890-1936, Yayınlanmamış Doktora Tezi, AİİTE, Hacettepe Üniversitesi, Ankara CR - Arshiv, İdarah-i Kull-i, (1959) Asnad ve Muzih-i Daftar-i Ra'is-i Jumhur, Tahran, Pıranşehr. CR - Atabaki, T. (2010), Devlet ve maduniyet Türkiye ve İran'da modernleşme, Toplum ve Devlet, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. CR - Bayat, K. (1946), Shurish-i Asha'ir-i Fars, Tahran: Aryan Yayınevi CR - Cronin, S. (2006), Tribal politics in Iran: Rural conflict and the new state 1921-1941, Routledge: Curzon. CR - Filmer, H. (1936) The pageant of Persia, Londra. CR - Haghdar, A. (2017) İran Türklerinin kimlik rönesansı, Ankara: Son Çağ Yayınları. CR - İran Cumhurbaşkanlığı Bürosu. (1999), Birinci Pehlevi döneminde ulusal danışma meclisi seçimleriyle ilgili belgeler, Arşiv no:37-44, İran Cumhurbaşkanlığı Bürosu, Tahran. CR - İsma'ili, A. R. (1375). Ganjinah-i asnad, Tehran: Ariya Datis UR - https://doi.org/10.26466/opus.557254 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/733398 ER -