TY - JOUR T1 - Klasik Mantıkta Seçmeli Kıyaslar Kâtibî’nin Şerhu Keşfi’l-Esrâr’ı Ekseninde Bir Tür İnceleme TT - Elective Syllogisims in Classical Logic A study on the Axis of the Sharh Kashf al-Asrâr of Kâtibî AU - Şahin, Enver AU - Ayık, Hasan PY - 2019 DA - June Y2 - 2019 JF - Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi JO - tasavvur PB - Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2619-9130 SP - 221 EP - 248 VL - 5 IS - 1 LA - tr AB - İslam mantık tarihinde 13. yy. özgün metinlerin üretildiğive bu alanda önemli alimlerin yetiştiği bir dönemdir. Bu dönemde yetişen mantıkalimlerinden biri de, mantık eserleri yüzyıllardır medreselerde okutulan Necmuddînel-Kâtibî’dir.(v.1277) Kâtibî, mantık alanında eş-Şemsiyye gibi metni tamamıyla kendine ait eserler kaleme aldığıgibi bunun yanında bazı mantık metinleri üzerine de şerhler yazmıştır. Şerh türündeki mantık eserlerinden en önemlilerindenbiri Şerhu keşfi’l-esrâr ‘an gavâmizi’l-efkâr’dır.Bu şerhi Kâtibî yine o dönemde yetişen ve İbn Sînâ-Râzî çizgisinde mantıkanlayışını sürdüren Efdâlüddîn el-Hûnecî’nin(v.1248) Keşfu’l-esrâr adlı eserinin üzerine yapmıştır. Hûnecî’nin bu eserimantık alanında yazdığı en hacimli ve en çok rağbet gören eseridir. Hûnecî bueserine başta seçmeli kıyaslar olmak üzere belli başlı bazı mantık konularınıdahil etmemiştir. Kâtibî Hûnecî’nin yer vermediği mantık konularına şerhindedeğinmektedir. Bu çalışmada Kâtibî’nin söz konusu eserdeki görüşleriçerçevesinde seçmeli kıyaslar konusu tartışmalı noktalarıyla birlikte elealınacaktır. KW - Mantık KW - Seçmeli kıyas KW - İbn Sînâ KW - er-Râzî KW - el-Kâtibî N2 - In the History ofIslamic Logic, thirteenth century is a period in which important scholars livedand produced original texts in the field. One of the scholars of this periodwhose works on logic were taught in the madrasahs for centuries was Najm al-Dînal-Kâtibî (d. 1277). Kâtibî wrote original works such as Al-Shamsiyya as well as commentaries on some texts of logic. One ofthe most important of such commentaries was Sharhkashf al-asrâr ‘an gavâmiz al-afkâr. This is a commentary on Kashf al-asrâr of Afdaluddin al-Hunaji(d. 1248) who lived in the same period and followed Ibn Sina- Râzî line ofclassical logic. This is a voluminous and most popular work of Hunaji on logic.But he did not include some important topics of logic, such as selective syllogism in this work. Kâtibî includes thesetopic in his commentary. This study examines his view on selective syllogismwithin the limit of his views in the commentary. CR - Durusoy, Ali. “Mantık ve Mantık Tarihi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslami İlimler Dergisi, 2 (2010): 9-20. CR - el-Ebherî, Esîrüddîn. Keşfu’l-hakâik fî tahrîri’d-dekâik, thk. Hüseyin Sarıoğlu, İstanbul: Çantay Kitabevi, 2001. CR - el-Fârâbî, Ebu Nasr. Kitâbu’l-kıyâs, thk. Refik el-‘acem, (el-Mantık ‘inde’l-Fârâbî-II içinde), Beyrut: Darü’l-meşrik, 1987. CR - el-Fârâbî, Ebu Nasr. Kitabü’l kiyâsi’s-sagîr ‘ala tarikati’l-mütekellimin, (el-Mantık ‘inde’l-Fârâbî-II içinde), Beyrut: Darü’l-meşrik, 1987. CR - el-Fârâbî, Ebu Nasr. Kitabü’l kiyâsi’s-sagîr, nşr. Mübahat Türker-Küyel, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1990. CR - Hanoğlu, İsmail. Fahruddin er-Râzî’nin Kitabu’l-mulahhas fi’l-mantık ve’l-Hikme Adlı Eserinin Tahkiki ve Değerlendirmesi, I- Tahkiki, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi 2009. CR - el-Kâtibî, Ali b. Ömer. Aynü’l-kavâid fî’l-mantık, Süleymaniye Ktp Ragıp Paşa 1481. CR - el-Kâtibî, Ali b. Ömer. Bahru’l-fevâid fî şerhi ‘ayni’l-kavâid, Süleymaniye Ktp., Ragıp Paşa, 1481. CR - el-Kâtibî, Ali b. Ömer. eş-Şemsiyye fî kavâidi’l-mantıkiyye, thk. Mehdî Fazlullah Beyrut: el-Merkezü’s-sekâfi’l-‘Arabî, 1998. CR - el-Kâtibî, Ali b. Ömer. Münannas fî’l-mantık, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, 1680. CR - el-Kâtibî, Ali b. Ömer. Şerhu keşfi’l-esrâr ‘an gavâmizi’l-efkâr, Süleymaniye Ktp., Carullah, 1417. CR - el-Rouayheb, Khaled. “Introduction”, Keşfü’l-esrâr ‘an gavâmizi’l-efkâr, nşr. Khaled el-Rouayheb, Tahran: Iranian Institute of Philosophy and Institute of Islamic Studies Free University of Berlin, h. 1389. CR - el-Rouayheb, Khaled. “Post-Avıcennan Logıcıans on the Subject Matter of Logıc: Some Thırteenth-and Fourteenth-Century Dıccussıons”, Arabic Sciences and Philosophy, 22 (2012). CR - es-Sâvî, Zeynüddîn. el-Besâirü’n-Nasîriyye fî ilmi’l-mantık, nşr. Refik el-Acem, Beyrut: Daru’l-fikri’l-Lübnânî, 1993. CR - es-Semerkandî, Şemsüddîn. Kıstâsu’l-efkâr fî tahkîki’l-esrâr, thk. Necmeddin Pehlivan, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014. CR - es-Sühreverdî, Şehâbeddin. el-Meşâri‘ ve’l-mutârahât, thk. Maksud Muhammedî, Eşref Âlî Pûr, Köln-Beyrut: Menşûratü’l-cemel, 2011. CR - et-Tûsî, Nasîruddîn. Esâsü’l-iktibâs fî’l-mantık, thk. Hasan eş-Şafii ve Muhammed Sa‘id Cemalüddîn, Kahire: Meclisü’l-alâi’s-sekâfe, 2004. CR - İbn Sînâ, Ebu Ali Hüseyin b. Abdillah. en-Necât fî hikmeti’l-mantıkiyye ve’t-tabi‘iyye ve’l-ilahiyye, thk. Macid Fahri, Beyrut: Dâru’l-afaki’l-cedide, 1985. CR - İbn Sîna, Ebu Ali Hüseyin b. Abdillah. İşaretler ve Tembihler, çev. Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005. CR - İbn Sînâ, Ebu Ali Hüseyin b. Abdillah. Kitâbu’l-evsat fi’l-mantık, Süleymaniye Kütüphanesi, Turhan Valide Sultan, 213. CR - İbn Sînâ, Ebu Ali Hüseyin b. Abdillah. Kitabü’ş-şifâ: Kıyas, thk. İbrahim Medkour, Kahire: el-Heyetü’l-âmme li-şuûni’l-metâbi‘i’l-emîriyye, 1964. CR - Râzî, Fahreddîn. Lübâbü’l-işârât, nşr. Said Atiyye, Mısır: Matbaatü’s-saade, h. 1355. CR - Râzî, Fahreddîn. Mantıku’l-mülahhas, thk. F. Karameleki-A. Asgarinejad, Tahran: İntişârât-ı Danişgâh-ı İmam Sâdık, h. 1382. CR - Yeşil, Mustafa. Fârâbî’de ve Quine’da Dil-Anlam ve Doğruluk İlişkisi, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2015. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/tasavvur/issue//563013 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/745520 ER -