TY  - JOUR
T1  - TÜRKÇEDE *YA- (PARLAMAK) KÖKÜ VE TÜREVLERİ
TT  - TÜRKÇEDE *YA- (PARLAMAK) KÖKÜ VE TÜREVLERİ
AU  - Atay, Ayten
PY  - 2009
DA  - January
JF  - Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten
JO  - TDAY-Belleten
PB  - Türk Dil Kurumu
WT  - DergiPark
SN  - 0564-5050
SP  - 7
EP  - 28
VL  - 54
IS  - 2006/2
LA  - tr
AB  - Kendisinden türemiş pek çok isim ve fiil bulunan, anlamı için “parlamak, ışıldamak”diyebileceğimiz *ya- fiil kökü Türkçede çeşitli devir ve şivelerde y-’li ve y-’sizolarak kullanılır. y’nin yanındaki vokali daraltma ve inceltme etkisine de bağlı olarakkelimelerin yalduz~ yılduz~ yulduz~ yüldüz~ ılduz~ ulduz gibi değişik şekilleri görülebilir.Meydana gelen isim ve fiiller daha çok *ya- kökünün -l-, -k-, -n-, -p-, -r-, -ş- ‘ligövdelerinden türemiş olarak görülmektedir. Ortaya çıkan anlamlar ise “parlamak,yakmak, tutuşturmak, parlak, düzgün, pürüzsüz, yıldırım, ateş, sıcaklık vs.”dir.
KW  - ya- kökü
KW  - parlamak
KW  - türevler
KW  - Türk şiveleri
N2  - La racine de verbe *ya- qui a de nombreux noms et de verbes dérivés et que nouspourrons dire “briller, etinceler” pour son sens, en Turc, dans les différents époqueset dialectes, on s’emploie au y- et sans y-. En dépendant à la psilose et au devenuétroit de voyelle à côté de y-, on peut voyer les diverses formes des mots, par exemple:yalduz~ yılduz~ yulduz~ yüldüz~ ılduz~ ulduz. Les noms et les verbes produitsdérivent des thèmes au -l-, -k-, -n-, -p-, -r-, -ş- de la racine *ya-. Les sens qui se sontproduits aussi, sont “briller, allumer, enflammer, brillant, correct, sans embarras, letonnerre, le feu, la chaleur etc.”
CR  - Oraltay, Hasan, Yüce Nuri, Pınar Saadet(1984), Kazak Türkçesi Sözlüğü, TDA Yay.İstanbul
CR  - Orkun, Hüseyin Namık(1987), Eski Türk Yazıtları, TDK Yay., Ankara
CR  - Pröhle, Wilhelm(1991), Karaçay Lehçesi Sözlüğü (Çev. Kemal Aytaç), KB. Yay., Ankara
CR  - Sırkaşeva, L.T. Ryumina, Kuçigaşeva N.A. (2000), Teleüt Ağzı Sözlüğü (Çev. Şükrü Halūk
CR  - Akalın, Caştegin Turgunbayev) TDK Yay. Ankara
CR  - Şahin, Erdal (1999), Yurt Konulu Tatar Cırları, TDK Yay. Ankara
CR  - Toparlı, Recep, Hanifi Vural, Recep Karaatlı (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay.Ankara
CR  - Tuna, Osman Nedim (1992), “Altay Dilleri Teorisi”, Türk Dünyası El Kitabı, Cilt-II, s.7-58, TKAE Yay. Ankara
CR  - Türkçe Sözlük (2005), TDK Yay. Ankara
CR  - Yudahin, K.K., Taymas Abdullah (1988), Kırgız Sözlüğü, TDK Yay. Ankara
CR  - Zülfikar, Hamza, (1980) Türkçede Sesyansımalı Kelimeler, Ankara Üniversitesi Dil veTarih Coğrafya Fakültesi, Doçentlik Tezi, Ankara
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/belleten/issue//568996
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/721461
ER  -