TY - JOUR T1 - Tek Parti Döneminde Jandarma Teşkilatının Durumu (1923-1946) AU - Atlı, Cengiz PY - 2020 DA - July DO - 10.33206/mjss.571422 JF - MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi JO - MJSS PB - Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1694-7215 SP - 1897 EP - 1912 VL - 9 IS - 3 LA - tr AB - 1286(1870) yılına kadar Osmanlıİmparatorluğu dahilinde emniyet ve asayiş işleriyle ilgilenecek bir kurumbulunmamaktaydı. Bu döneme kadar İstanbul asayişi devletin hassa ordusumahiyetinde olan yeniçeri kıtasından ayrılmış kuvvetler tarafından; eyaletlerinasayişi de valilerin hazari kuvvetlerini teşkil eden milis askerler tarafındantemin ediliyordu. Genel bir kumanda ve idare altına alacak bir kanun mevcutolmadığı gibi kumanda edecek bir resmi makamda yoktu. 1870 tarihinde ülkeninemniyet ve asayişini sağlamak üzere bir zaptiye nezareti kurulmuş ise de sadeceİstanbul’la sınırlı kalmıştı. Türkiye Cumhuriyetinin sınırları dahilindekisabit jandarma teşkilatının esaslı kurulmasına 1912 yılında başlanmıştı.Yabancı düzenleme heyetlerinin iştirakiyle kurulan komisyonlar ülkenin hertarafında incelemede bulunarak jandarmanın genel teşkilat çerçevesinioluşturmuşlardı. Kars ve Artvin vilayetleri hariç olmak üzere TürkiyeCumhuriyetinin sabit jandarma kadrosu 1912’de 18850 olarak tespit edilmiş vekadroya göre teşkilat kurularak her sene alınan sonuçlarla 1913’de 22070,1914’te ise 28189’a çıkarılmıştı. 1912’de kadro 33499 olarak tespit edilmiş,1923’te 35103, 1924’te 33193, 1925’te 33288, 1926’da 30228, 1927’de de 28322,1928.1929.1930 dönemi teşkilatın kadroları 28303 askerden ibaretti. 29Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanından sonra, devletin birçok kuruluşunda olduğugibi, Jandarma Teşkilatı’nda da reorganizasyon çalışmalarına bir plan çerçevesiiçerisinde başlanılmıştı.1918 yılında kapatılan Jandarma Astsubay Okuluİzmit’te yeniden açılmıştır. Sabit Jandarma Bölge Müfettişlikleri ve İlJandarma Alay Komutanlıkları yeniden teşkilatlandırılmış, Seyyar JandarmaBirlikleri güçlendirilmiştir. 10 Haziran 1930 tarihinde 1706 sayılı Kanunçıkarılmış ve Jandarma Teşkilatı bu günkü hukuki statüsünü kazanmıştır. 1935yılında Jandarma Subaylarının Harp Okulu’nda yetiştirilmesi esası kabuledilmiştir.1937 yılında ‘Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi’ yürürlüğegirmiştir.1939 yılında Jandarma Teşkilatı; Sabit Jandarma Birlikleri, SeyyarJandarma Birlikleri, Jandarma Eğitim Birlikleri ve Okullar olmak üzere üç gruphalinde yeniden düzenlenmiştir. Makalenin konusunu bu dönemde jandarmateşkilatının bütçe durumu, araç durumu, kaçakçılıkla mücadelesi, sıhhi durumu,lojistik durumu, personel durumu ve jandarma teşkilatının umumi müfettişliklerçerçevesinde yaptığı çalışmalar Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, dönemingazeteleri, meclis resmi evrakları, hatıratlar ve bilimsel kaynaklardoğrultusunda aydınlatılmaya çalışılacaktır. KW - Jandarma KW - Asayiş KW - Güvenlik KW - Cumhuriyet CR - Alyot Halim, Türkiye'de Zabıta, Ankara, 1947, 142-143. CR - Atatürk‟ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara,1982. s. 311. CR - Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA. 030.01.68.432.8 CR - BCA. 030.01.68.432.8.20 CR - BCA. 030.01.68.432.8.21 CR - BCA. 030.10.128.923.17 CR - BCA. 030.10.128.923.6.12 CR - BCA. 030.10.128.923.6.2 CR - BCA. 030.10.128.923.6.31 CR - BCA. 030.10.128.923.6.32 CR - BCA. 030.18.01.02.19.23.11 CR - BCA.030.01.68.432.8.16 CR - BCA.030.01.68.432.8.3 CR - BCA.030.10.128.523.6 CR - BCA.030.10.128.823.6 CR - BCA.030.10.128.923.6 CR - BCA.030.10.18.923.6.21 CR - BCA.030.10.25.166.1 CR - BCA. 030.10.128.923.17.3 CR - BCA.030.01.68.432.8 CR - BCA.030.10.26.523.6.9 CR - BCA. 030.10.128.313.6 CR - Burgaç, Murat, Türkiye‟de Müfettişliklerin Kurulması ve Trakya Umumi Müfettişliği, Ankara, 2013, s. 147-150 CR - Cumhuriyet Jandarması, İstanbul, 1974, s. 21-23 CR - Düstur,3.tertip. c.9:19) CR - Hürkan, Serhat, Altıok‟un Şark Ucu Doğu ve Güneydoğu Anadolu‟da CHP (1919-2009), Ankara, 2009, s.34-36 CR - Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, C. I, Ankara, 2002, s.132. CR - Işık, Hüseyin Birinci Dünya Savaşında Seyyar Jandarma Birlikleri, Ankara, 1999, s. 9) CR - Koçak, Cemil, Umumi Müfettişlikler (1927-1952), İstanbul, 2010, s.53-210 CR - Resmi Gazete, 22.06.1930 No: 1526. CR - Varlık, M.Bülent, Umumi Müfettişler Toplantı Tutanakları-1936, Ankara, 1937, s. 32. CR - TBMMZC, 20/72/86; CR - TBMMZC, 5/17, CR - Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi TBMM Hükümeti Dönemi (1920-1923). Türk İstiklâl Harbi Özet Tarihi, Genelkurmay ATASE Başkanlığı yayını, Ankara, 2001.s. s. 391. UR - https://doi.org/10.33206/mjss.571422 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1209008 ER -