TY - JOUR T1 - 1892 ve 1893’te Basılmış Bir Türk Edebiyatı Antolojisi: Enmuzec-i Edebiyyat-ı Türkiyye TT - A Turkish Literature Anthology printed in 1892-1893: Enmuzec-i Edebiyyat-ı Türkiyye AU - Ceyhan, âdem PY - 2019 DA - June DO - 10.32704/erdem.572860 JF - Erdem PB - Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı WT - DergiPark SN - 1010-867X SP - 65 EP - 88 VL - 0 IS - 76 LA - tr AB - ÖZSeçilmişmensur yazı veya şiirlerin bir araya getirilmesiyle hazırlanan eserlere“antoloji” adı verilir. Antolojiler, ders kitabı olarak tertip edilenler,hikâyeleri içine alanlar, başka milletlerin edebiyatına ait olanlar, seçmeşiirlerden meydana gelenler gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.1892’de ilk baskısı, bir yıl sonra da ikinci baskısı yapılanEnmuzec-iEdebiyyat-ı Türkiyye,Eski ve Yeni Türk Edebiyatına ait bazı seçmeparçaları ihtiva eden bir antolojidir. Markar A. Kaprielyan tarafındanhazırlanan ve Osmanlı memleketlerinde orta dereceli mekteplerde okuyan Ermeniöğrenciler için yayınlandığı anlaşılan bu kitapta, mensur, manzum kırk beşmetin yer almaktadır. Adı geçen antolojiye Fuzuli, Bağdatlı Ruhi, Nabi,Sünbülzade Vehbi gibi divan şairlerinin eserlerinden seçme beyit, parça veyamanzumeler de alınmakla birlikte daha çok Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci,Nabizade Nazım, Ahmet Hamdi, Nigâr Hanım, Ahmet Rasim, Sadık Vicdani gibi 19.asrın ikinci yarısında yaşamış edebî şahsiyetlerin eserlerinden örneklerkonmuştur.Seçkiyealınan parçaların on sekizi mensur, yirmi yedisi manzum olup şiirlerin çoğuaruz ölçüsüyle yazılmıştır. Antolojide yer verilen Türk Edebiyatı örneklerindenüçte ikisi telifi, üçte biri ise Batı Edebiyatından tercüme edilmiştir.Recaizade M. Ekrem’den diğer edebî şahsiyetlere oranla daha çok metin alındığıgörülmekte; bu durum 1890’lı yıllarda edebiyat dünyasında onun itibarlı bir yertuttuğunu düşündürmektedir. Metinler kronoloji, tür, devir gibi her hangi biryola uyulmadan sıralanmış; onların alındıkları yerler kaydedilmediği gibi şair,yazar veya mütercimleri hakkında her hangi bir bilgi de verilmemiştir.Antolojiyi hazırlayanın edebî metinleri seçerken orta dereceli okulöğrencilerini hedeflediği; parçaların onların seviyesi ve kültürel durumunauygun, ilgisini çekebilecek türden olmasını, ayrıca ortak bazı insani, dinî veahlaki değerleri telkin edici vasıfta bulunmasını istediği söylenebilir.Seçilen örnekler asıllarıyla karşılaştırıldığında bunlarda başlık değiştirme,kısaltma, mahzurlu sayılabilecek kısımları almama vb. bazı tasarruflardabulunulduğu da anlaşılmakta; belirtilen değişikliklerden bir kısmının basılacakeserleri inceleyen ve onlara baskı izni veren resmî makamca yapılmış olması damuhtemel görünmektedir.Tercüme veya telif metinlerde Allah inancı vesevgisi, anne, babaya, yaşlılara saygı, çocuklara şefkat, huy güzelliği,çalışma ve bilgi edinmenin gerekliliği, yalan söylemekten, dedikodu ve kibirdensakınmak, küçük yahut genç yaşta ölümler karşısında duyulan acı ve üzüntüler,kuzu, kırlangıç misali hayvanlara muhabbet gibi konular öne çıkmaktadır.Çalışmada adı geçen antoloji tanıtıldıktan sonra bu eserden seçilen bazıparçalara da yer verilmiştir. KW - Antoloji KW - Türk Edebiyatı KW - Enmuzec-i Edebiyyat-ı Türkiyye KW - Kaprielyan N2 - AbstractA Turkish Literature Anthology printed in 1892-1893: Enmuzec-i Edebiyyat-ı TürkiyyeAs it known, the LiteraryWorks which is prepared by collecting the selected prose or poems, is called asanthology. Anthologies vary like regulated as course book, include the stories,belong to other nations’ literature, occuring from selected poems etc. Enmuzec-iEdebbiyyat-ı Türkiyye which is printed in 1892-1893 is an anthology thatinvolving the same selected Works which belong to Turkish Literature. In thisbook which is prepared by Marker A. Kaprielyan for Armenia students who are inOttoman lands in first and secondary schools, there are forty five texts asprose and poem. Some selected couplets, pieces or proses were taken for thisanthology from some divan poets such as Fuzuli, Bağdatlı Ruhi, Nabi, SünbülzadeVehbi but rather it is put examples of some literary Works from some, authorssuch as Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci, Nabizade Nazım, Ahmet Hamdi,Nigâr Hanım, Ahmet Rasim, Sadık Vicdani who lived in first half of 19th centuryor lived in this period of time. Eighteen of the selectedpieces are prose, twenty seven are poems, and most poems are written withmeasure aruz. Two-thirds of the examples of Turkish literature included in theanthology, and one third has been translated from the Western Literature.Compared to other literary figures it shows that more than Ekrem received text.This situation makes us think that it holds a prestigious place in the world ofliterature in the 1890s. The texts are sorted without obeying any route such aschronology, genre, cycle. Their places are taken as otherwise noted, no informationhas been given about poets, writers or translators. Preparing the anthology,selecting literary texts aimed at middle school students. The parts wereintended to be of a type that would be relevant to their level and culturalstatus. In addition, it can be said that some common human, religious and moralvalues are demanded. Selected samples compared to originals, title replacement,acronym, deemed unfavorable parts, etc. some savings are also understood. It isalso possible that some of the mentioned changes were made by the officialauthority that examined the works to be published and allowed them to print.In translation orcopyright texts are talked about, believe in God and love of God, affection tochildren, some pains and sadnesses for deaths in early ages love for someanimals like lamb and swallow, respect for parents and olds, avoid to telling alie, gossip and pride, well tempered, necessity of working and gettinginformation. After the introduction of this anthology that is mentioned in ourtext, some of pieces are given place to that chosen from this literary work. CR - Akdeniz, Safiye (2000). “Arap Harfli Yeni Türk Edebiyatı Antolojilerinin (1839-1928) Karşılaştırmalı İncelemesi”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, Güz, c. 1, Sayı 2, s. 33-52. CR - Akif Paşa (1262/ 1836). Eş‘ar-ı el-Hacc Akif Efendi, Bulak. CR - Bursalı Mehmet Tahir (1333/1915). Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Amire. CR - Çetin, Atillâ (1983). “Maarif Nâzırı Ahmed Zühdü Paşa’nın Osmanlı İmparatorluğundaki Yabancı Okullar Hakkında Raporu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, Sayı 10-11, s. 189-219. CR - Ispartalı Hakkı Efendi (1327/1909). “Lisan-ı Osmani Tedrisatı Hakkında Konferans”, Sırat-ı Müstakim, 29 Ramazan, adet 58, s. 91-96. CR - İbrahim Necati (1312/1895). Gencine-i Belâgat, İstanbul. CR - İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2002). Son Asır Türk Şâirleri, AKM Başkanlığı Yayınları, C. IV, Ankara. CR - Kaprielyan, Markar A. (1893). Enmuzec-i Edebiyyat-ı Türkiyye, (1. bs. 87 Kudüs?, 1892). 90+1 s.; 2. bs. İstanbul, Matbaa-i K. Bağdadlıyan. CR - Kaprielyan, Markar A.(1894). Gülşen-i Letaif, İstanbul, Matbaa-i K. Bağdadlıyan. CR - Kür, İsmet (1991). Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. CR - Muallim Naci (1300/1883). “Ninni”, Envar-ı Zekâ, c. 1, nr. 17, s. 424. Muallim Naci (1307/1889-90). Ömer’in Çocukluğu - Sekiz Yaşına Kadar,İstanbul. Özdem, Ragıp (1999). “Tanzimattan Beri Yazı Dilimiz- Fikrî nesir dilimizin gelişmesi”, Tanzimat 2, s. 859-931, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. CR - Recaizade Mahmut Ekrem (1301/ 1885). Zemzeme, Üçüncü Kısım, İstanbul. CR - Selim, Ömer (1996). 1860-1928 Yılları Arasında Düzenlenen Türk Edebiyatı Antolojileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Erzurum. CR - Yalçın, Hüseyin Cahit (1935). Edebî Hatıralar, İstanbul, Akşam Matbaası. UR - https://doi.org/10.32704/erdem.572860 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/728655 ER -