TY  - JOUR
T1  - DERİ KANSERİNDE SAĞLIK İNANÇ MODELİ İLE İLGİLİ YAPILAN ARAŞTIRMALARIN İNCELENMESİ
AU  - Sevgi Doğan, Esin
AU  - Dedeli Çaydam, Özden
PY  - 2019
DA  - September
JF  - Izmir Democracy University Health Sciences Journal
JO  - IDUHES
PB  - İzmir Demokrasi Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2651-4575
SP  - 66
EP  - 75
VL  - 2
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Amaç:Buçalışmanın amacı; deri kanserinde sağlık inanç modeline dayalı çalışmalarınsistematik bir şekilde değerlendirilmesidir.Gereç veYöntemler:Konuyla ilgili makalelere ulaşmak için “deri kanseri (skin cancer)”, “sağlık inanç modeli (health belief model)”ve “uygulama (pratice)” anahtar kelimeleri ile Pubmed, Scholar Google,ScienceDirect arama motorlarında 2008-2018 tarihleri arasında tarama yapıldı.Konu ile ilgili 1619 makaleye ulaşıldı ve araştırmaya dahil olma kriterlerineuyan beş makale çalışma kapsamında değerlendirildi. Bulgular: Bu sistematikdeğerlendirmede, sağlık inanç modeline dayalı eğitim programları kullanılarakyapılan çalışmalarda, bireylerin deri kanserine yönelik bilgi, davranış,algılanan duyarlılık, ciddiyet, yarar ve farkındalığını arttığı, algılananengellerini azalttığı belirlendi.Ayrıca, bireylerin deri kanserinin ciddi bir hastalık olduğunudüşünmedikleri ve deri kanserine karşı koruyucu önlemlerin birçoğunuuygulamadıkları görüldü.Sonuç: Araştırma sonuçları, deri kanseri ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarıngeliştirilmesine yönelik bireyselleşmiş ve topluma yönelik eğitimprogramlarının sınırlı sayıda olduğunu gösterdi. Tüm yaş gruplarında görülmesıklığı giderek artan deri kanserine yönelik bilgi, duyarlılık ve ciddiyetalgısını, koruyucu önlemler ile ilgili davranışları geliştirecek çalışmalarınliteratüre eklenmesi önerilmektedir.
KW  - Deri kanseri
KW  - sağlık inanç modeli
KW  - sağlık
CR  - Balk, SJ., the Council on Environmental Health and Section on Dermatology. (2011). Technical Report-Ultraviolet Radiation: A hazard to children and adolescents. Pediatrics, 127 (3): 791-817.
CR  - Baz, K., Köktürk, A., İkizoğlu, G., Buğdaycı, R. (2003). Erişkinlerin Çocuklarını Güneşten Koruma Bilinç ve Alışkanlıkları. Türkiye Klinikleri Dermatoloji Dergisi, 13 (2): 101-107.
CR  - Çapık, C.,Gözüm, S. (2011). Development and validation of health beliefs model scale for prostate cancer screenings (HBM-PCS): evidence from exploratory and confirmatory factor analyses. Eur J Oncol Nurs, 15 (5), 478-485.
CR  - Dedeli, Ö., Fadıloğlu, C. (2011). Development and evaluation of the health belief model scale in obesity. TAF Prev Med Bull, 10(5), 533-542.
CR  - DSÖ. (2018). Skin Cancers. Çevrimiçi http://www.who.int/uv/faq/skincancer/en/index1.html
CR  - Goulia, OD., Zlatanos, D., Gkıka, M., Tsekoyra, A. (2010). Development of a health believe model (HBM) scale for glaucoma. Acta. Ophthalmologica, 2010, 88.
CR  - Gözüm, S., Çapık, C. (2014). Sağlık Davranışlarının Geliştirilmesinde Bir Rehber: Sağlık İnanç Modeli. DEUHYO ED, 7(3): 230-237.
CR  - Güvenç, GA.,  Akyüz, A., Açikel, CH. (2011). Health belief model scale for cervical cancer and Pap smear test: Psychometric testing. J Adv Nurs, 67(2): 428-437.
CR  - Jeihoon, AK., Rakhshani, T. (2018). The effect of educational ıntervention based on health belief model and social support on promoting skin cancer preventive behaviors in a sample of Iranian farmers. Journal of Cancer Education, 34 (2), 392-401.
CR  - Karen, G., Steffen AD., Schoenfeld E., Tappe KA.  (2013). Randomized Trial of Tailored Skin Cancer Prevention for Children: The Project SCAPE Family Study, Journal of Health Communication, 18 (11): 1368-1383.
CR  - Kartal, A., Özsoy, SA. (2007). Validity and Reliability Study of the Turkish Version of Health Belief Model Scale in Diabetic Patients. International Journal of Nursing Studies, 44 (8), 1447-1458
CR  - Kostak, MA.,  Kurt, S., Süt, N., Akarsu, Ö., Ergül, GD. (2014). Hemşirelik ve Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(3), 189-196.
CR  - Nahar, VK., Ford, A., Hallam, SJ., Bass, MA., Hutcheson, A., Vice. MA. (2013). Skin Cancer Knowledge, Beliefs, Self-Efficacy, and Preventative Behaviors among North Mississippi Landscapers. Dermatology Research and Practice, 1-7.
CR  - Nahcivan, ÖN., Seçginli, S. (2003). Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7 (1), 33-8.
CR  - National	Comprehensive	Cancer	Network Foundation. (2018).  Melanoma. Çevrimiçi https://www.nccn.org/patients/guidelines/content/PDF/melanoma.pdf
CR  - Shelestak, D., Lindow, K. (2009). Awareness of Skin Self-Assessment as an Early Detection Tool for Skin Cancer. Journal of the Dermatology Nurses’ Association, 1 (2), 119-123.
CR  - Shelestak, D., Lindow, K. (2011). Beliefs and Practices Regarding Skin Cancer Prevention. Journal of the Dermatology Nurses’ Association, 3 (3): 150-155.
CR  - Stanton, WR., Chakma, B., O'Riordan, DL., Eyeson-Annan, M. (2000). Sun exposure and primary prevention of skin cancer for infants and young children during autumn/winter. NZJ Public Health, 24(2), 178-84.
CR  - Sümen, A., Öncel, S. (2014). Deri Kanseri ve Güneşten Korunmaya Yönelik Öğrencilerle İlgili Yapılan Çalışmalar: Literatür İncelemesi. DEUHYO ED, 7 (2),78-91.
CR  - Uysal, A., Özsoy, SA., Ergül, Ş. (2004). Öğrencilerin cilt kanseri risklerinin ve güneş ışınlarından korunmaya yönelik uygulamalarının değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi, 43(2), 95 – 99.
CR  - Wesson, KM., Silverberg, NB. (2003).Sun protection education in the United States: what we know and what needs to be taught. Cutis, 71 (1),71-4.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/iduhes/issue//585748
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/820404
ER  -