TY  - JOUR
T1  - Şiî-İmâmî Müfessirlerin Kur’ân Mesellerine Mezhebî Yaklaşımlarındaki Problemler Üzerine Bir İnceleme
TT  - A Review on Problems Encountered in the Denominational Approaches of Shia-Imamiyyah Commentators toward Interpreting the Representative Expressions of the Qur’an
AU  - Maden, Şükrü
PY  - 2019
DA  - December
DO  - 10.29288/ilted.597447
JF  - İlahiyat Tetkikleri Dergisi
JO  - ilted
PB  - Atatürk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2458-7508
SP  - 40
EP  - 64
IS  - 52
LA  - tr
AB  - Meseller itikadî, amelî ve ahlakî bir takım soyut manalarındaha kolay ve derin kavrayışla idrak edilebilmesi açısından Kur’ân üslubununönemli bir yönünü oluşturmaktadır. Âyetlerde temsilî anlatımlarla anlaşılmasızor pek çok mesele, doğal ve sosyal hayatın içinden benzetmelerle adetamuhatapların gözlerinin önünde sahnelenmiştir. Bu yönüyle meseller pek çokmüfessir ve araştırmacının ilgisini çekmiştir. Şiî tefsir literatüründe isebazı Kur’ân mesellerinin siyasî ve mezhebî doktrin doğrultusunda yorumlandığıgörülmektedir. Bazı Şiî-İmâmî müfessirler mesellerde sahnelenen konu vekarakterler ile -eğer mesel olumlu ise- imâmet, velâyet, Hz. Ali, Ehl-i Beyt veimamlar; -olumsuz ise- ilk üç halife, Muaviye ve Emevîler’in kastedildiğinibelirtmişlerdir. Bu yorum tarzı sadece mezhebî ön kabullerden hareket etmesiyledeğil, pek çok yorum ilkesi bakımından da problemler taşımaktadır. Bu çalışmadabu tür yorumların tefsir usulü ve yorum metodolojisi bakımından taşıdıklarıproblemler ele alınmaktadır. Söz konusu sorunların genel itibariyle Kur’ânbütünlüğü, rivayet, dil, tarih, usul ve toplumsal ilişkiler vasatındayoğunlaştığı ifade edilebilir.
KW  - Tefsir
KW  - Mezhep
KW  - Şîa
KW  - Mesel
KW  - Emsâlü’l-Kur’ân
N2  - Expressionsof similitude are important Quranic concepts in terms of understandingintangible concepts related to belief, deed and ethics more simply and deeply. Issues thatare difficult to comprehend are vivified via examples of natural and sociallife by representative expression in verses. With this aspect, expressions ofsimilitude drew attention of many tafseer scholars and researchers. However, inthe literature of Shia-Imâmiyyah commentary, some Quran issues have beenreviewed as political and denominational. Some Shia-Imamiyyah interpretersreferred to Imamah, walayah, Ali, Fatima, Hasan, Huseyn and imams -if the topicand main characters of similitude expression were positive- but if notpositive, they referred to the first three Chalips, Muaviyah and Omayyads. Thisinterpretation style has problems regarding the method rules. In this study,these kinds of problematic interpretations were examined about interpretationmethods. These problems are generally accumulated on the integrity of Quran,narrative, language, history, method and social relations areas.
CR  - Adıgüzel, Abdulcabbar. Kur’ân’ı Mezhebî Saik ve Kaygılarla Okumanın Şiî Formu. Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi, 2012.
CR  - Albayrak, Halis. “Mübhematu’l-Kur’an İlmi ve Kur’an Tefsirindeki Yeri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32 (1992): 156-182.
CR  - Ateş, Süleyman. “İmâmiyye Şîasının Tefsir Anlayışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (1975): 147-172.
CR  - Aydın, İsmail. Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2014.
CR  - Batar, Yusuf. “Bir Öğretim Yöntemi Olarak Emsâlu’l-Kur'an”. İslâmî İlimler Dergisi 8/1 (2013): 323-346.
CR  - Çağıl, Necdet. “Hakikat-Mecaz Kutuplaşması Bağlamında Kur'an'da Temsili (Simgesel) Anlatım”. İslâmî İlimler Dergisi 8/1 (2013): 93-112.
CR  - Çalışkan, İsmail. Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci. 2. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
CR  - Demir, Recep. Kur’an’ın Şiî Yorumu (Ebû Ca‘fer et-Tûsî Örneği). Samsun: Üniversite Yayınları, 2016.
CR  - Gül, Recep Emin. “Şiî Müfessir Ayyâşî'nin Tefsirinde Zayıf Hadis”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 4 (2017): 61-76.
CR  - Hakîm et-Tirmizî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ali. el-Emsâl mine’l-Kitâbi ve’s-Sünne. Beyrut: Dâru İbn Zeydûn, 1407/1987.
CR  - Kahraman, Ferruh. Ulûmu’l-Kur’ân Özelinde Tefsîrde İhtilâflar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
CR  - Kartaloğlu, Habib. “İmamiyye’de Ahbârî-Usûlî Farklılaşması: Şeyh Saduk ve Şeyh Müfîd Örneği”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/24 (2011/2): 193-216.
CR  - Keskin, Hasan. Emsâlü’l-Kur’ân. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, 1986.
CR  - Öz, Mustafa. “Usûliyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 214-215. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
CR  - Öztürk, Mustafa. Kur’an ve Aşırı Yorum. Ankara: Kitâbiyât, 2003.
CR  - Shahavatov, Sabuhi. Nüzûl Ortamını Göz Ardı Etmede Mezhep Taassubunun Etkisi (Şîa Tefsirleri Bağlamında). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2014.
CR  - Topal, Hüseyin. Tûsî ve Kur’ân İlimlerine Yaklaşımı. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, 2018.
CR  - Ünver, Mustafa. Kur’ân’ı Anlamada Siyakın Rolü. Ankara: Sidre Yayınları, 1996.
CR  - Yurdagür, Metin. “Ahbâriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 490-491. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
CR  - Askerî, Ebû Hilâl el-Hasan b. Abdillâh b. Sehl. Cemheratü’l-emsâl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
CR  - Ayyâşî, Ebu’n-Nadr Muhammed b. Mes‘ûd. et-Tefsîr. 3 Cilt. Kum: Müessesetü’l-bi‘se, 1421.
CR  - Beyzâvî, el-Kādî Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. Thk. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk - Mahmûd Ahmed el-
Atraş. 3 Cilt. Dımeşk: Dâru’r-reşîd, 1421/2000.
CR  - Brown, Jonathan A. C. “Şîa’da Hadis”. Şia’nın Hadis Anlayışı Üzerine İncelemeler. Der. ve trc. M. Macit Karagözoğlu – M. Enes Topgül. 11-39. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
CR  - Buckley, Ron P. “Şiî Hadislerin Kaynağı Olarak Ca‘fer es-Sâdık”. Şia’nın Hadis Anlayışı Üzerine İncelemeler. Der. ve Trc. M. Macit Karagözoğlu – M. Enes Topgül. 41-65. 
İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
CR  - Cenâbezî, el-Hâc Sultân Muhammed Ali Şâh. Beyânü’s-sa‘âde fî maḳāmâti’l-‘ibâde. 4. Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-a‘lemî li’l-matbû‘ât, 1408/1988.
CR  - Çelik, Ömer. Hakk’ın Dâveti Kur’ân-ı Kerîm Meâli ve Tefsîri. 5 Cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 1434/2013.
CR  - Demir, Recep. “İtâb Ayetlerinin Şiî Yorumu: Tabâtabâî Örneği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/4 (2016): 1047-1082.
CR  - Demirci, Muhsin. Tefsir Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marmara İlahiyat Vakfı Yayınları, 2009.
CR  - Ebû Ca‘fer et-Tûsî, Muhammed b. el-Hasan. et-Tibyân fî tefsîri’l-Ḳur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
CR  - Ebû Hayyân el-Endelûsî, Muhammed b. Yûsuf. el-Baḥru’l-muḥît. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1413/1993.
CR  - Ebussuûd, b. Muhammed el-İmâdî el-Hanefî. İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâya’l-kitâbi’l-kerîm. Thk. Abdülkādir Ahmed Ata. 5 Cilt. Riyâd: Mek-tebetü’r-Riyâdi’l-hadîsiyye, ts.
CR  - Eren, Şadi. Kur’ân’da Teşbih ve Temsiller, İstanbul: Yeni Akademi Yayınları, 2006.
CR  - Fahreddîn er-Râzî, Ziyâeddin Ömer Muhammed. et-Tefsîru’l-kebîr: Mefâtîḥu’l-ġayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1401/1981.
CR  - Feyz-i Kâşânî, Muhammed b. el-Murtezâ el-Mevlâ Muhsin. Kitâbü’s-ṣâfî fî tefsîri’l-Ḳur’ân. Thk. Muhsin el-Hüseynî el-Emînî. 7 Cilt. Tahran: Dâru’l-kütübi’l-İslâmiyye, 1419.
CR  - Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri. İstanbul: Şa-To İlahiyat Yayınları, 1999.
CR  - Furât el-Kûfî, Ebü’l-Kāsım Furât b. İbrâhîm. Tefsîru Furât el-Kûfî. Thk. Muhammed el-Kâzım. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’t-târîhi’l-Arabî, 1432/2011.
CR  - Güllüce, Veysel. “Kâmin Mesellerin Değerlendirilmesi -İbn Fadl Örneğinde”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2006): 91-124.
CR  - Habibov, Aslan. İlk Dönem Şiî Tefsir Anlayışı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2007.
CR  - İbn Âşûr, Muhammed Tâhir et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tunûsiyye li’n-neşr, 1984.
CR  - İbn Kayyim el-Cevziyye. el-Emsâl fi’l-Ḳur’âni’l-kerîm. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1981.
CR  - İzzeddin b. Abdisselâm. Kitâbü’l-işâre ile’l-îcâz fî ba‘ḍı envâ‘i’l-mecâz. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1313.
CR  - Karaman, Hayreddin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kâfi - Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.
CR  - Kâtib Çelebi, Mustafa b. Abdullah Hacı Halîfe. Keşfü’ẓ-ẓünûn ‘an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
CR  - Kazvînî, Abdülcelil. Kitabu’n-Naḳd. Nşr. Celâlüddîn Muhaddis el-Urmevî. Tahran: 1939.
CR  - Kızılkaya, Yakup. Arap Dilinde Kâmin Meseller. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, 2014.
CR  - Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrâhîm. Tefsîru’l-Ḳummî. 3 Cilt. Kum: Müessesetü’l-İmâmi’l-Mehdî, 1435.
CR  - Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi‘ li-aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullâh b. Abdilmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1427/2006.
CR  - Kuzudişli, Bekir. “Şîa’da Metin Tenkidi Kriteri Olarak Hadislerin Kur’ân’a Arzı -Tûsî’nin İstibsâr’ı Örneği”. Şia’nın Hadis Anlayışı Üzerine İncelemeler. Der. ve trc. M. Macit 
Karagözoğlu – M. Enes Topgül. 91-131. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
CR  - Küleynî, Muhammed b. Ya‘kûb. Uṣûlü’l-Kâfî. 7 Cilt. Beyrut: Menşûrâtü’l-fecr, 1428/2007.
CR  - Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî. Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân. Thk. Vanlıoğlu, Ahmed. Müracaa. Topaloğlu, Bekir. 17 Cilt. İstanbul: Dârü’l-mîzân, 2005-
2007.
CR  - Okumuş, Mesut. “Ulûmu’l-Kur’ân”. Tefsir. Ed. Mehmet Akif Koç. 316-425. Ankara: Grafiker Yayınları, 2014.
CR  - Öztürk, Mustafa. “‘Mübhematü’l-Kur’an’ ve İmamiyye Şiası”. Dinî Araştırmalar 3/8 (2000): 117-135.
CR  - Öztürk, Mustafa. Tefsirde Ehl-i Sünnet-Şia Polemikleri. 2. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
CR  - Sofuoğlu, M. Cemal. “Şia-i İmamiye’nin Hadîs Anlayışı”. Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı, 1993.
CR  - Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân. el-İtḳān fî ‘ulûmi’l-Ḳur’ân. Thk. Mustafa Dîb el-Buğa. 2 Cilt. Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 1422/2002.
CR  - Şehristânî, Ebü’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm b. Ebî Bekr Ahmed. el-Milel ve’n-niḥal. Thk. Emîr Ali Mehnâ - Ali Hasan Fâûr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1414/1993.
CR  - Tabâtabâî, es-Seyyid Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳur’ân. 20 Cilt Kum: Câmiatü’l-müderrisîn fi’l-havzeti’l-ilmiyye, ts.
CR  - Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullâh b. Abdilmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Hecr, 1422/2001.
CR  - Tabersî, Ebû Ali el-Fazl b. el-Hasan. Mecma‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ulûm, 1426/2005.
CR  - Taşköprîzâde, Ahmed b. Mustafa. Miftâhu’s-sa‘âde ve miṣbâhu’s-siyâde. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1985.
CR  - Tiyek, Fatih. “Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Önemi”. Günümüz Tefsir Problemleri. Ed. Ali Karataş - Yunus Emre Gördük. 79-96. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 2018.
CR  - Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1424/2003.
CR  - Zemahşerî, Cârullâh Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an haḳāiḳi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavvaz. 6 
Cilt. Riyad: Mektebetü’l-ubeykan, 1998/1418.
CR  - Zerkeşî, Bedreddîn Muhammed b. Abdullâh. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Ḳur’ân. Thk. Mustafa Abdülkādir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1408/1988.
CR  - Zürkānî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fî ‘ulûmi’l-Ḳur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1415/1995.
UR  - https://doi.org/10.29288/ilted.597447
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/910673
ER  -