TY - JOUR T1 - Olcaytu Hanın Gilan Seferi (1306-1307) TT - Olcaytu Khan’s Gılan Campaıgn (1306-1307) AU - Gördeğir, Ercan PY - 2019 DA - August DO - 10.21551/jhf.597518 JF - Tarih ve Gelecek Dergisi JO - JHF PB - Celal ÖNEY WT - DergiPark SN - 2458-7672 SP - 335 EP - 343 VL - 5 IS - 2 LA - tr AB - XIII. yüzyılınilk çeyreğinde dünya dengelerini alt üst eden yeni bir güç ortaya çıktı. Bu güçCengiz Han önderliğinde yirmi yıl gibi çok kısa bir zaman diliminde büyük birimparatorluğa dönüşen Moğollardı. Cengiz Han sıkı bir disiplin altındagüçlendirdiği orduları ile çevre kabileleri hâkimiyet altına aldıktan sonra1206 da kağan ilan edildi. Böylece Yakındoğu için kasırgaya dönüşecek rüzgârKarakurum’dan esmeye başladı. 1227 tarihinde Cengiz Han öldüğünde çocuklarınasınırları Çin’den Harezm ve Kırım’a kadar uzanan devasa bir imparatorlukbıraktı.1251 tarihindeMoğol kuvvetleri Yakın Doğu üzerine tekrar harekete geçti. Bu kuvvetlerinliderliğini yapan Hülagü Han, 1256 tarihinde Alamut Kalesi’ni teslim alarakTebriz merkezli İlhanlı Devleti’ni kurdu. Ardından 10 Şubat 1258 tarihinde AbbasiDevleti’nin merkezi Bağdat’ı aldı. Böylece Gilan Bölgesi hariç bütün İran, Azerbaycanve Irak-ı Acem topraklarında Moğol hâkimiyeti kuruldu. İlhanlı Devletiiçin oldukça stratejik bir bölge olmasına rağmen 1256 tarihinden Olcaytu Han(1304-1312) devrine kadar hiçbir İlhanlı hükümdarı Gilan bölgesini istilayagirişmedi. Bu çalışmada İlhanlı tarihinde bir ilk olan Gilan bölgesine yapılanaskeri harekâtın sebep ve sonuçları ele alındı. KW - Gilan KW - Olcaytu KW - İlhanlı N2 - A newpower emerged that exterminate world balances in the first quarter of the 13thcentury. This power was the Mongols, which were transformed into a great empirein a very short period of time under the leadership of Genghis Khan for twentyyears. Genghis Khan was declared as khan in 1206 after taking under the controlof the surrounding tribes with his armies strengthened under strict discipline.Thus, the wind that will turn into a hurricane for the Near East began to blowfrom Karakurum. When Genghis Khan died in 1227, he left his children with agigantic empire from China to Khwarezm and the Crimea.In 1251, the Mongol forces again mobilized onthe Near East. Hülagü Khan, the leader of these forces, took over the AlamutFortress in 1256 and founded the Ilkhani State based in Tabriz. Then, thecenter of the Abbasid State took over Baghdad on 10 February 1258. Thus,Mongolian rule was established in all Iran, Azerbaijan and Iraq-i Acemterritories except Gilan region.Although it was a very strategic region for theIlhanli State, no Ilhanid ruler did invade the region of Gilan from 1256 untilthe reign of Olcaytu Khan (1304-1312). In this study, the causes and results ofmilitary operations against Gilan region, which is a first in the history ofIlhanlı, were discussed. CR - Aştiyani A. İ. (1384) Târîh-i Moğol (Ez Hamle-i Cengiz Han Ta Teşkil-i Devlet-i Timuri) CR - Cevvadi, A. Cihan, Z. (1391) “Ez Tebriz ta Pekin Berresiyi Münasebet-i İlhanıyân ba Han-ı Bozorg-ı Moğol”. Fasılname-i Tarih Revabit-ı Harici. Yıl. 13. Sayı. 50. Ss.69-90. CR - Erdem İ. (1962). Olcaytu Han’ın Ölümüne Kadar İlhanlılar›da Yaşanan Siyasal-Kültürel Gelişmeler ve Yakın-Dogu’ya Etkileri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.20 CR - Erdem İ. (1997). “Olcaytu Han Devrinde Horasan’da İlhanlı-Çağataylı Mücadeleler”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergsisi. S.3. CR - Erdem İ. (2003). “Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadî, Ticarî İlişkileri ve Sonuçları” Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 33. CR - Erdem İ. (2004). “İlhanlılar’da Ahmed Teküder Dönemi ve Selçuklular” Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 35. CR - Erdem, İ. (1995). “Türkiye Selçukluları-İlhanlı İlişkileri (1258-1308)”. Ankara AnkaraÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstütsü. (Basılmamış Doktora Tezi). CR - Grousset, R. (2003). Bozkır İmparatorluğu: Attila-Cengiz Han-Timur. (Çev. M. Reşat Uzmen). Ötüken Yayınları. CR - Grousset, R. (2003). Bozkır İmparatorluğu: Attila-Cengiz Han-Timur. (Çev. M. Reşat Uzmen). Ötüken Yayınları. CR - Hafız Ebrû. (1317). Zeyl-i Camiü’t-Tevarih-i Reşidî. (Nşr: Doktor Hanbaba Beyani). Tahran: Danişiyar-ı Tarih Danişgah-ı Tahran Şirket-i Tezamuniyi İlmi, 7 CR - Hamdullah Müstevfî, Kazvinî. (2018). Târih-i Güzide. (Çev. Mürsel Öztürk). Ankara. Türk Tarih Kurumu. CR - Howorth Hery H. (1890). History of the Mongols: From The 9the To The 19the Century, Part II, Longmans Gren And Co, London. CR - Işık, A. (2012). Hafız Ebru’nun Zeyl-i Cami’üt -Tevârîh-i Reşîdî’sinde Sultan Olcaytu ve Ebû Sa’îd Dönemlerine Dair Kayıtlar. Yükse Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. CR - İbn Kesir.(1995). el- Bidâye ve’n-nihâye Büyük İslam Tarihi. (Türkçe’ye tercüme Mehmet Keskin). İstanbul c. XIV. CR - İkbal, A. (1384 h.ş). Târîh-i Moğol (Ez Hamle-i Cengiz Han ta Teşkil-i Devlet-i Timuri). Moesese-i İntişarat-ı Emîr-i Kebir. Tahran. CR - Mokhlesi, M A. (1985). Coğrafiyaye tarikheh Soltaniye. (İkinci Baskı). İran: Tahran Yayınevi, 2. CR - Özbek S. (2013). “Memlûklerde Meşrûiyet Arayışları ve Saltanat İnşasına Yönelik Çabalar “Sultanı Öldüren Sultan Olur”. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi. Sayı. XXXII/53. CR - Özbek, S. (2002). “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud”. Ankara. Türkler Ansiklopedisi, C. V. ss.127-133. CR - Özbek, S. (2018). Moğolları Durduran Türk Sultan Baybars. Berikan Yayınevi. CR - Özcan A.T. (Aralık 2013). “Chronıca Maiura’da Moğollara Dair Kayıtlar”. Tarih Okulu Dergisi, yıl 6, Sa. XVI. ss. 23-77. CR - Özgüdenli O. G. (2012) “Tümen” İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, C.42. ss. 461-462. CR - Özgüdenli, O. G. (2004). “Merv”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Anskopedisi. C.XXIX. CR - Özgüdenli, O. G. (2008). “Reşîdüddin Fazlullah-ı Hemedânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Anskopedisi. C. XXXV. Ss.19-21. CR - Özgüdenli, O. G. (2017). “Türkiye’de Moğol Tarihi ve Kültürü Araştırmalarının Doğuşu ve Gelişimi (1923-2017)”. Mutad. IV./II, ss.460-512. CR - Şabankareî, Muhammed b. Alȋ b. Muhamed, (1363 h.ş.) Mecma’ü’l-Ensȃb. (haz. Mir Haşim Muhaddis), Tahran. Muessese-i İntişarat-ı Emîr-i Kebir. CR - Tural M. (2017). “Hülâgû Han’ın Bağdat’ı İstilası (1258) ve Tahribe Teşvik Meselesi” Tarih Okulu Dergisi, Yıl 10, Sayı XXX, 21-50. CR - Yazıcı, T. (1996). “Gilân” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, C 14, ss, 68-69, 1996. CR - Yuvalı, A. (Ocak. 2017). İlhanlı Tarihi. İstanbul. Bilge Kültür Sanat Yayınları. UR - https://doi.org/10.21551/jhf.597518 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790305 ER -