Dîvâne Mehmet Çelebi 15. yüzyılın ikinci yarısında, babasının şeyhlik yaptığı Karahisar Mevlevihanesi’nde doğmuştur. Mevlâna’nın yedinci nesil torunlarındandır. Mevlevilik tarikatının önemli bir temsilcisi olmasının yanında tarikatın ikinci kurucusu olduğu söylenir. Aileden gelme Mevlevilik anlayışıyla birlikte babası Bali Çelebi’nin vefatından bir yıl önce şeyhlik makamına tayin edilmiştir.
“…Biliniz ki, kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.” [1] İlahi bir nefes olan ruh, özünden uzaklaşınca mânevî boşluğa düşerken; özünü kavrayan mânevî olgunluğa eren birey değersizlik kaygısı yaşamaz, yaşam amacı bellidir, sıkıntı ve yokluğu umursamaz olumsuzlukta bile küllî hayır saklı olduğunu bilir [2] , olay ve kişilere takılmaz her şeyin İlahî tecelliden ibaret olduğunun bilincindedir, izafî varlıklardan ve benliğinden sıyrılmış/kurtulmuş ve mutlak varlığı, “Bir”i idrak etmiştir.işte tam bu noktada karşımıza Vahdet-i Vücûd kavramı çıkmaktadır.
Her ne kadar başlangıcı XIII. yüzyıldan çok daha öncelerine dayandırılsa da olgunluk çağını Muhyiddin İbn-i Arabî ve Sadrettin Konevî döneminde yaşayan “Vahdet-i Vücûd” düşüncesi, asırlar boyu ilgi çekici olması hasebiyle belki de hakkında en çok tartışılan ve araştırma yapılan tasavvufî kavramlardan birisidir.
Dîvâne Mehmet Çelebi, içinde bulunduğu manevi yolculuk üzerine pek çok şiirler yazmıştır. Şiirlerinde mutasavvıflarca benimsenmiş olan vahdet-i vücûd anlayışı üzerine de durmuştur. Varlığın birliği anlamına gelen bu düşünce; Tanrı, insan ve canlı- cansız tüm varlıklar üzerine kuruludur. Yaratılanın, yaratandan farksız olmadığı gibi her şey O’ndan bir parçadır.
Bu çalışmada Sultan Dîvânî’nin Vahdet-i Vücûd anlayışı üzerine yazdığı şiirleri incelenecektir.