@article{article_620850, title={Sipâhîzâde’nin Enmûzecü’l-Fünûn’unda Tefsir İlmi}, journal={Cumhuriyet İlahiyat Dergisi}, volume={23}, pages={951–975}, year={2019}, DOI={10.18505/cuid.620850}, author={Çiçek, Mehmet}, keywords={Tefsir,Osmanlı Dönemi,Sipâhîzâde,Enmûzecü’l-fünûn,Yedi İlim}, abstract={<p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;">İslam düşüncesinde tefsire dair birikim çok farklı şekillerde karşımıza
çıkar. Bunlardan biri içinde tefsire dair bölümler barındıran enmûzec türü
eserlerdir. Enmûzec türü eserlerde ele alınan ilimlerin seçimi farklı ölçütlere
göre olabilmektedir. Bu ölçütler ilim tasnifi şeklinde olabileceği gibi birkaç
ilimle de sınırlandırılabilmektedir. Biz de bu makalede Osmanlıda müderrislik
ve kadılık gibi görevlerde bulunan Sipâhîzâde’nin yedi ilimle sınırlandırdığı </span> <i> <span style="font-size:14px;">Enmûzecü’l-fünûn </span> </i> <span style="font-size:14px;">
adlı eserin ilki olan tefsir bölümünü inceleyeceğiz. Söz konusu eserde
incelenen diğer ilimler ise hadis, kelâm, usûlu’l-fıkıh, fıkıh, beyân ve
tıp’tır. Sipâhîzâde’nin </span> <i> <span style="font-size:14px;">Enmûzecü’l-fünûn </span> </i> <span style="font-size:14px;"> adlı eserinin tefsir bölümünde
toplam yedi mesele ele alınmıştır. Bu meseleler şunlardır: </span> <i> <span style="font-size:14px;">Bismillah </span> </i> <span style="font-size:14px;">
yemin için kullanılır mı? el-Bakara sûresi 2/29 âyeti ışığında yeryüzü ve
gökyüzünün yaratılmasındaki sıralama nedir? Sayı isimleri sınırlama (hasr)
ifade eder mi? el-Bakara sûresi 2/50 âyeti ışığında İsrailoğullarının Mısırlılardan
ziynetlerini ödünç alma sebepleri nelerdir? el-Bakara sûresi 2/58-59
âyetlerinde zikredilen İsrailoğullarına kente girme emri, onların yollarını
şaşırmalarından önce mi yoksa sonra mıdır? Âyette söylenilen secde edilen kapı
neresidir? el-Bakara sûresi (2/58-59) ile el-A‘râf sûrelerinde (7/161-162)
anlatım farklılıklarıyla ilgili Fahreddin er-Râzî’nin soru ve cevapları nasıl
değerlendirilebilir? Sipâhîzâde’nin tefsir ilminin meselelerini, belli bir
tarihi derinlik üzerinden ele alması, onu hem tartışmanın bir tarafı haline
getirmekte hem de eleştirel okuma üzerinden mevcut söylemin devamını sağlamaya
imkân vermektedir. Bu da çalışmanın konusunu önemli hale getirmektedir. Zira
çalışma sayesinde müellifin yaşadığı dönemdeki tefsir birikiminin seyrine dair
bazı ipuçlarını yakalamak mümkün olacaktır. </span> <b> </b> </span> </p> <p> <b> </b> </p> <b> </b> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <b> <span style="font-size:14px;font-family:’Gentium Plus’;">Özet: </span> </b> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;"> İslam düşüncesinde
tefsire dair birikim çok farklı şekillerde karşımıza çıkar. Bunlardan biri
içinde tefsire dair bölümler barındıran enmûzec türü eserlerdir. Enmûzec türü
eserlerde ele alınan ilimlerin seçimi farklı ölçütlere göre olabilmektedir. Bu
ölçütler ilim tasnifi şeklinde olabileceği gibi birkaç ilimle de
sınırlandırılabilmektedir. Biz de bu makalede Osmanlıda müderrislik ve kadılık
gibi görevlerde bulunan Sipâhîzâde’nin yedi ilimle sınırlandırdığı </span> <i> <span style="font-size:14px;">Enmûzecü’l-fünûn </span> </i> <span style="font-size:14px;">
adlı eserin ilki olan tefsir bölümünü inceleyeceğiz. Söz konusu eserde
incelenen diğer ilimler ise hadis, kelâm, usûlu’l-fıkıh, fıkıh, beyân ve
tıp’tır. </span> <b> </b> </span> </p> <p> <b> </b> </p> <b> </b> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <i> <span style="font-size:14px;font-family:’Gentium Plus’;">Enmûzecü’l-fünûn </span> </i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;">adlı eserin kütüphanelerde
tespit ettiğimiz toplam yedi nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalardan beş tanesi
Türkiye kütüphanelerindedir. Süleymaniye Kütüphanesindeki üç nüsha Ayasofya,
Laleli ve İsmihan Sultan bölümlerindedir. Bir tanesi Beyazıt Devlet Kütüphanesi
Veliyyüddin Efendi kısmındadır. Diğeri Konya Belediyesi İzzet Koyunoğlu
Kütüphanesindedir. Türkiye dışındaki iki nüsha ise Viyanadaki Avusturya Milli
kütüphanesi ile İrlanda Dublin’deki Chesterbeatty kütüphanesindedir. </span> <span style="font-size:14px;">  </span> </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;">Mevcut nüshalardan hareketle eserin üç isme hediye edildiği
görülmektedir. Bunlar, III. Murad, Sokullu Mehmet Paşa ve Sinan Paşa’dır.
İsmihan, Lâlelî ve Viyana nüshaları Sokullu Mehmet Paşa’ya ithaf edilmiştir.
Sinan Paşa’ya ithaf edilen tek nüsha Ayasofya nüshasıdır. Diğer üç nüsha ise
Sultan III. Murad’a ithaf edilmiştir. Bu nüshalar arasında müellifin kendi
hattıyla yazıldığı}, number={2}, publisher={Sivas Cumhuriyet Üniversitesi}