TY  - JOUR
T1  - SİİRT ARAPÇASINDA DİLSEL FARKLILIKLAR
AU  - Cengiz, Emin
PY  - 2019
DA  - December
JF  - Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
PB  - Siirt Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2148-385X
SP  - 359
EP  - 377
VL  - 6
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Türkiye’de konuşulan onlarca dilden birisi deArapçadır. Bu dil, genellikle Türkiye’nin güneydoğu illerinde yaşayan Arapasıllı vatandaşlar tarafından konuşulmaktadır. Siirt ili de içerisinde Arapçakonuşan insanların bulunduğu şehirlerdendir. Siirt Arapça diyalekti, Siirtmerkez ile Rıstâḳ bölgesi diye bilinen Tillo ilçesi ve etrafındaki altıyerleşim yerinde konuşulmaktadır. Bu yörede konuşulan Arapça diyalektinin biryazılı dili bulunmamakla birlikte asırlardır şifahi kültüre dayanarak ayaktakalmayı başarabilmiştir. Tarihi süreç içerisinde farklı kültürlerle iletişimegeçilmesi, bir yazılı sisteme dayanmaması ve değişen dünya algısı karşısındaçeşitli aşındırıcı etkenlere maruz kalması neticesinde bu dilin ses, yapı vekarakterinde birtakım değişimler olmuştur. Siirt Arapçasının konuşulduğu Siirtmerkez ile Rıstâḳ bölgesi arasında zamanla oluşan bu farklılıklar, bu dilikonuşan insanlar tarafından kolaylıkla fark edilebilir seviyeye ulaşmıştır.Hatta Rıstâḳ bölgesindeki köyler arasında bile başta fonetik olmak özerebirtakım dilsel farklılıklardan söz etmek mümkündür. Bu anlamda lehçede hembazı seslerin telaffuzunda hem bazı isim ve fiillerin kullanımında hem de sözlüedebiyat ürünlerinin lafız ve kullanım amaçlarında bazı farklılıklar meydanagelmiştir. Bu farklılıkların oluşmasında kültürel, coğrafi, fiziki vedemografik yapı gibi birtakım faktörler etkili olmuştur. Bu çalışmada SiirtArapça diyalektinin konuşulduğu bölgelerde oluşan dilsel farklılıklar ve bufarklılıkların altında yatan sebepler ele alınacaktır.
KW  - Dil
KW  - lehçe
KW  - Siirt Arapçası
CR  - Aksoy, Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (I-II). 6. Baskı. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1991.
CR  - Bituna, Gabriel. Morfo-Sintaxa Dıalectului Arab Nord-Mesopotamian Din Siirt, Turcia, Bükreş: Bükreş Üniversitesi Yayınevi, 2016.
CR  - Cengiz, Emin. “Siirt Arapçasını Yaşatmak”. Türkiye’de Konuşulan Arap Diyalektleri. Ed. Yaşar Acat. 224-265. İstanbul: Akdem Yayınları, 2018.
CR  - Cengiz, Emin. “Türkçenin Siirt Arapçasına Etkisi”. Dil Bilimleri Klasik Sorunlar-Güncel Tartışmalar. Ed. M. Nesim Doru, Ömer Bozkurt. 711-727. Ankara: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2018.
CR  - Çıkar, M. Şirin - Timurtaş, Abdulhadi. “Siirt Yöresinde Konuşulan Arapçanın Temel Özellikleri”. Nüsha Şaarkiyat Araştırmaları Dergisi 28 (2009/I): 87-112.
CR  - Fırıncı, Doğan. “İmâle Kurallarını İnşasında Müberred’in Kullandığı Bazı Kavramlar”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2016): 147-166.
CR  - Gül, Necim. Siirt Arapçasını Kurtarmak. b.y.: Sage Matbaacılık, 2013.
CR  - İbn Munzir, Ebu’l-Fazl Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. Lisânu’l-‘Arab (I-VI). thk. Abdullâh Ali el-Kebîr, Muhammed Ahmed Hasbullâh, Hâşim Muhammed eş-Şâzelî. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, t.y.
CR  - Mergen, Ayhan. Siirtlinin Gönlünden Diline Yansıyan Atasözleri ve Deyimler Arapça Söylenişleriyle. Siirt: Özel Basım, 2017.
CR  - Otto, Jastrow. “Türkiye’de Arapça Diyalektleri -Karşılaştırmalı Tipolojiye Doğru”. çev. Muna Özezen. Çukurova Üniversitesi SBE Dergisi 24/2 (2015): 63-74.
CR  - Sîbeveyh, Ebû Bişr ‘Amr b. Osmân b. Ḳanber. el-Kitâb (I-V). thk. ve nşr. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. 3. Baskı. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kütüb, 1983.
CR  - Şayır, Mehmet. Mardin Arapça Diyalekti. İstanbul: Akdem Yayınları, 2017.
CR  - Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Mufassal fî ‘İlmi’l-‘Arabiyye, thk. Salih Kadâra, Ammân: Dâru ‘Ammâr, 2004.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/siirtilahiyat/issue//631248
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/898311
ER  -