TY - JOUR T1 - Abduh-Reşid Rızâ ve Tabâtabâî’nin Tefsirlerinde Kadın Konusuna Yaklaşımları TT - تقييم الانتقادات والآراء لمحمد عبده - محمد رشيد رضا والطباطبائي حول تصورهم لنظرة النساء في العالم الإسلامي التي تدهورت في القرن العشرين AU - Çelik, İmran AU - Mollaibrahimoğlu, Süleyman PY - 2019 DA - December Y2 - 2019 DO - 10.32950/rteuifd.632708 JF - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi PB - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2147-2823 SP - 346 EP - 371 IS - 16 LA - tr AB - XIX. yüzyılda etkili olmaya başlayanmodernleşme hareketleriyle birlikte kadın konusu, temel haklar, toplumsalcinsiyet, toplumdaki statüsü gibi farklı boyutları ile İslâm dünyasınıngündemini meşgul etmeye başlamıştır. Bu konu XXI. yüzyılda da aynı sorunlarüzerinden hâla tartışılmaktadır. Çalışmamızda ele aldığımız Abduh(1849-1905)-Reşid Rızâ (1865-1935) ve Tabâtabâî (1904-1981) de XIX ve XX.yüzyılda yaşamış müfessirlerdir. Abduh ve Reşid Rızâ yaşadıkları dönemde İslâmdünyasının kadına bakışını, Kur’an ve sahih hadis kaynaklarından uzaklaşmasına;hurafe, bâtıl inanç ve taklid çıkmazında olmasına bağlayarak Müslümanlara;Kur’an’a, sahih hadis kaynaklarına, ilk dönem saf din anlayışına dönmeyitavsiye etmişlerdir. Aynı zamanda kadın konusunda hem öz eleştiri yapmış hem deözgün fikirler öne sürmüşlerdir. Tabâtabâî ise Şîa’nın geleneksel kadınalgısının dışına çıkamamakla birlikte, kadının değeri/konumu ve kadın-erkekeşitliği hususunda önemli eleştiriler yapmış, insanlık tarihinde problem olarakele alınan kadın konusunun din referanslı değil, eril bakış açısı, gelenek,kültür ve birtakım hırslardan kaynaklandığını ileri sürmüştür. Bu makaledekadının değeri/konumu, kadın-erkek eşitliği, Abduh-Reşid Rızâ ve Tabâtabâî’nintefsirlerinin içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir. KW - Tefsir KW - Kadın KW - Kadın-Erkek Eşitliği N2 - قضيةالمرأة في ظل حركات التحديث التي ظهر تأثيرها في القرن التاسع عشر بدأت تحتل مكانةمهمة في العالم الإسلامي بأبعادها المختلفة مثل: الحقوق الأساسية والجنوسة ووضعهاالشرعي في المجتمع. ولا يزال هذا الموضوع يناقش من خلال القضايا نفسها في القرنالواحد والعشرين أيضا.عبده(1849 - 1905)- رشيد رضا (1865-1935) والطباطبائي (1904-1981) الذينتناولناهم في دراستنا هم من المفسرين الذين عاشوا في القرنين التاسععشر والعشرين. عبده ورشيد رضا يربطان نظرة العالم الإسلامي إلى المرأة في الفترةالتي عاشا فيها بالابتعاد عن القرآن الكريم والسنة النبوية الصحيحة وسقوط المسلمينفي ورطة الخرافات والاعتقادات الباطلة والتقاليد؛ لذا أوصيا المسلمين بالرجوع إلىالقرآن والسنة النبوية الصحيحة والدين الخالص. وفي الوقت نفسه قاما بالنقد الذاتيوقدّما الآراء الأصيلة. رغم أن الطباطبائي لم يخرج عن معتقدات الشيعة التقليدية فيقضية المرأة فسرد الانتقادات عن وضع/ قيمة المرأة والمساواة بين المرأة والرجلوادعى أن قضية المرأة المتناولة كمشكلة منذ تاريخ البشرية، هي نتاج النظرةالذكورية والثقافة والأطماع وليست من الدين الخالص.فيهذه المقالة تم تقييم وضع/قيمة المرأة والمساواة بين المرأة والرجل عبر تحليلتفسيرَيْ عبده -رشيد رضا والطباطبائي. CR - Abduh, Muhammed - Reşit Rıza. Tefsiru’l-Menâr. 12 cilt. Kahire: Dâru’l Menâr, 1947. CR - Aktaş, Cihan. İran’da Siyah Yorgunluğu. İslâmiyât 3/2 (2000): 15-44. CR - Algül, Hüseyin. İslam Tarihi. 4 cilt. İstanbul: Gonca Yayınları, 1991. CR - Amir A.N. - A.O. Shuriya - A.F. İsmail. Muhammed Abduh’un Moderniteye Katkısı. çev. Osman Şahin 3/6 (2013): 233. CR - Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. X cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988. CR - Aydın, Mehmet Akif. Kadın. Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXIV: 86-94. Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2001. CR - Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer b. Muhammed el-. Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl. ed. Muhammed Abdurrahman el-Meraşlî. Beyrut: Dâru İhyâit-Türâsi’l-Arabî, 1418. CR - Cevâd, Alî. el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm. XI cilt. Câmiatü Bağdâd, 1993. CR - Çağatay, Neşet. İslâm’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Mars T. ve S. A. Ş. Matbaası, 1957. CR - Emin, Osman. Mısır’da Rönesans: Muhammed Abduh ve Okulu Çeviren İhsan Durdu. İslam Düşünce Tarihi içinde, ed. M.M. Şerif, IV: 452. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991. CR - Harman, Ömer Faruk. Kadın. Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXIV: 82-86. Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2001. CR - Hatipoğlu, Mehmed S. Kadına Dinin Verdiğini Fazla Bulanlar. İslâmiyât 3/2 (2000): 7-13. CR - Houranı, Albert. Çağdaş Arap Düşüncesi. çev. Latif Boyacı Hüseyin Yılmaz. III. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014. CR - İbn Aşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr Tahrîru Ma’ne’l-Sedîd ve Tenvîru Akli’l-Cedîd Min Tefsîri’l-Kitâbi’l-Mecîd. XXX cilt. Tunus: Dâru’d-Tunusiyye, 1984. CR - İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kur’âni’l Azîm. ed. Sâmi İbn Muhammed Selame. VIII cilt. Dâru Tayyibe, 1999. CR - Karslı, İbrahim Hilmi. Kur’an Yorumlarında Kadın Sosyo-Kültürel Çevrenin Kur’an Yorumlarındaki Yansımaları. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003. CR - Mevdûdî, Ebu’l-Al’â. Tefhimü’l-Kur’an Kur’an’ın Anlam ve Tefsiri. II. VII cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996. CR - Mücahid, Huriye Tevfik. Fârâbi’den Abduh’a Siyasî Düşünce. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012. CR - Rızâ, Reşid. Gerçek İslam’da Birlik. çev. Hayrettin Karaman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2015. CR - Rızâ, Reşid. Hilafet En Büyük Önderlik. çev. Mehmet Çelen. I.Baskı. İstanbul: İlim Yurdu Yayıncılık ve Eğitim Hizmetleri, 2010. CR - Rızâ, Reşid. İslam’da Kadının Hukuku Kadınlara Çağrı. çev. Mehmet Çelen. Malatya: Nida Yayınları, 2008. CR - Rızâ, Reşid. Muhammedî Vahiy. çev. Salih Özer. Ankara: Fecr Yayınları, 1991. CR - Tabâtabâî, Allâme Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîr’il-Kur’an. XX cilt. Menşurat-ü Cemaati’l-Müderrisin fi Havzati’l-İlmiyyeti fi Kısmi’l-Mukaddeseti, t.y. CR - Tabâtabâî, Allâme Muhammed Hüseyin. İslam Sosyolojisi. İstanbul: Kevser Yayıncılık, 2008. CR - Tabâtabâî, Allâme Muhammed Hüseyin. İslam ve Çağdaş İnsan. çev. Mustafa Yalçın. İstanbul: Kevser Yayıncılık, 2018. CR - Tabâtabâî, Allâme Muhammed Hüseyin. İslam’da Kadın. çev. Mustafa Yalçın. İstanbul: Kevser Yayıncılık, 2018. CR - Taberî, İbn Cerîr. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. ed. Ahmet Muhammed Şakir. XXIV cilt. Müessesetü’r-Risale, 2000. UR - https://doi.org/10.32950/rteuifd.632708 L1 - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/881985 ER -