TY  - JOUR
T1  - Bir Yöntem Karşılaştırması: Türkçe Sözlük- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti
TT  - Comparison of A Method: Turkish Dictionary-Explanation Dictionary of Azerbaijan Language
AU  - Beşen Delice, Tuna
AU  - Erdem Nas, Gönül
PY  - 2019
DA  - October
Y2  - 2019
DO  - 10.21733/ibad.633726
JF  - IBAD Sosyal Bilimler Dergisi
JO  - IBAD
PB  - Hayrullah KAHYA
WT  - DergiPark
SN  - 2687-2811
SP  - 688
EP  - 708
LA  - tr
AB  - Sözlükhazırlama yöntemleri üzerinde duran ve bir dile veya o dilin değişik alanlarınaait sözleri bilimsel yöntemlerle belirleyen sözlük bilimi (lexicography,lexicology) çalışmaları, Türkiye Türkologlarının evrensel ölçütler bağlamındaüzerinde çok çalışma yapmadığı bir alandır. Türkiye'de kapsam bakımından enbüyük sözlük çalışması, sayısı yetmiş bini aşan söz varlığı ile Türk Dil Kurumutarafından çıkarılan Türkçe Sözlük'tür.Azerbaycan Türkçesinin en kapsamlı sözlüğü de Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti'dir. Bu çalışmada her iki dilinbüyük sözlükleri, yöntem bakımından karşılaştırılmış ve evrensel sözlükhazırlama yöntemlerine göre sözlükler değerlendirilmiştir. İncelemede;Sözlüklerin Biçim Özellikleri, Sözlüklerde MaddeBaşı Gösterimi, Sözlüklerde Madde Başı Birleşik Sözcüklerin Gösterimi, SözlüklerdeDilbilgisel Özellikler (fiilerin dilbilgisel gösterimi, sözcük türüişaretçilerinin gösterimi, sözlüklerde sesbilgisel özelliklerin gösterimi),Sözlüklerde Terim Anlamlı Sözcüklerin Kullanıldığı Alanların Gösterimi, Sözlüklerde Alıntı Sözcüklerin Gösterimi, SözlüklerdeKullanılan İşaretlerin Gösterimi, Sözlüklerde Madde Başlarının Kullanımıylaİlgili Bilgiler başlıkları altında iki sözlük ayrıntılı ve karşılaştırmalıolarak incelenmiştir. Çıkan sonuçlar, evrensel ölçütler esasındadeğerlendirilmiş, sözlüklerin güçlü ve zayıfyönleri yine aynı ölçütlere dayandırılarak belirlenmiştir. Çalışmadakiamaç, Türkçenin lehçelerinde sözlük hazırlama yöntemlerinin ne gibi ölçütleredayandırıldığını tespit etmek ve bu ölçütlerin kendi içinde ve birbirleriylebir koşutluk veya karşıtlık içerip içermediğini ortaya koymaktır. Bu sebepleTürkçenin, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi lehçelerinin sözlükleriincelenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlar çalışmanın sonunda ayrıntılı olarakdeğerlendirilmiştir.
KW  - Sözlük Bilimi
KW  - Türk Dili
KW  - Azerbaycan Türkçesi
KW  - Türkiye Türkçesi
N2  - Lexicography, or lexicology, is a field ofLinguistics that describes the words of a language – or the dialects of alanguage – as well as explore new methods of dictionary compilation. Turcologist of Turkey work intensively onlexicography within universal standards. Published by The Turkish LanguageAssociation, The Turkish Dictionary is the largest lexicological attempt inTurkish comprising seventy thousand entries. The Annotated Dictionary ofAzerbaijani Turkish, on the other hand, is the most comprehensive dictionary ofthe dialect spoken in Azerbaijan. This study compares the two and evaluatesthem on the principles of universal lexicographic methods. We compared andcontrasted these dictionaries in reference to the following criteria: theformats of the dictionaries, entry presentation, presentation of the compoundwords, grammatical features (such as grammatical representation of verbs, partsof speech markers, phonetic representations), usage details of the terms,etymological origin of loan words, symbols used for clarification and discourseinformation of each entry. The results were assessed on universal criteria ofthe field, and the strong and weak aspects of the dictionaries were listed. Thegoal of the paper is to find out what criteria are used to compile the dictionariesof Turkish dialects and see whether there are similarities or discrepanciesamong the dictionaries of the dialects. To this end, we picked the dictionariesof Turkish spoken in Turkey and the Turkish spoken Azerbaijan. We present adetailed analysis of the results.
CR  - Akalın, Ş. H. (2010). Sözcük Bilimi ve Sözlükçülük. Türk Dili, 698: 162-169.Aksan, D. (1998). Türklerde Sözlükçülük, Bugün Türkiye’de Sözlük, Kebikeç, 6: 115-118.Atalay, B. (2006). Divanü Lügati’t Türk (çeviri). Ankara: TDK Yay.Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti. (2011). Bakı: Şәrq-Qәrb Nәş.Crystal, D. (1987). The Cambridge Encyclopedia Of Language. Great Britain: CUP.Karaağaç, G. (2018). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.Kocaman, A. (1998). Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük. Kebikeç, 6: 111-113.Hartmann, R.R.K. ve James, G. (2002). Dictionary of Lexicography. London/New York: Routledge/Taylor and Francis,.İlhan, N. (2009). Sözlük Hazırlama İlkeleri, Çeşitleri ve Özellikleri. Turkish Studies. 4/4: 534-553.Türkçe Sözlük (2011). Ankara: TDK Yay.Usta, H. İ. (2007). Türkçe Sözlük Hazırlamada Yöntem Sorunları. DTCF Dergisi 46/1: 223-242.Usta, H. İ. (2010). Sözlükçülük ve Sözlük Araştırmacılığı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 7/2: 92-101.Yavuzarslan, P. (2005). Türk Sözlükçülük Geleneği Açısından Osmanlı Dönemi Sözlükleri ve Şemseddin Sâmî’nin Kâmus-ı Türkî’si. DTCF Dergisi. 44(2): 185-202.Wiegand, H.E. (1983). On The Structure And Contents Of A General Theory Lexicography. Proceeding Papers From The International Conference On Lexicography. 13:20.Zülfikar, H. (2017). Sözlük Çalışmalarında Uygulamalar ve Kullanılan Terimler. III. Uluslararası Sözlük Bilimi Sempozyumu. Ankara. 3-4 Kasım. s.375.
UR  - https://doi.org/10.21733/ibad.633726
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/839331
ER  -