TY  - JOUR
T1  - Nedensellik İlkesi Bağlamında Sünnetullahı Anlamak
AU  - Turşak, Musa
PY  - 2019
DA  - December
JF  - Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Bitlis Eren Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2147-5962
SP  - 558
EP  - 570
VL  - 8
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Her olayın bir nedeni olduğu gibi aynı koşullar altında aynınedenler aynı sonuçları doğurur. Kısaca, her olay maddi ve manevi birtakımnedenlerin zorunlu sonucu olarak meydana gelmektedir. Buna kısaca nedensellikilkesi denmektedir. İnsanlık tarihi boyunca en çok tartışılan konulardan biri de“nedensellik” ilkesidir.Tarihte meydana gelen her olayın ve varlıklar âlemindeki her şeyinnedenselliğinin kendine özgü bir metotla sorgulanabilmesi, insanlığın birikimiolan bilimsel inkişafın vazgeçilmez sacayaklarından biri gibidir. İslamdüşüncesinin ana kaynakları olan Kur’ân ve Hadis’te “sünnetullah” olarak ifadeedilen evrensel ilahi kanunlara riayet edilmesi halinde hayat daha anlamlı veyaşanılabilir hale gelecektir. Böylelikle bireysel ve toplumsal düzeyde meydanagelen olaylarda tesadüfe yer olmadığı gerçeği ortaya çıkacaktır. Böylelikleinsan varoluş gayesini daha iyi anlayacak ve sorumluluklarını yerinegetirecektir. Diğer taraftan evrende geçerli ilahi kanunlardan yeterince istifadeedilecek ve bu ilahi yasalar gereği meydana gelen olaylardan gerekli dersleralınma imkânı doğacaktır.Kâinatta hiçbir şey boşuna yaratılmadığı gibi başıboş olarak da yaratılmamıştır.Yani kâinatta tesadüfe yer yoktur. Kur’ân-ı Kerim’de bu konuya dair çok sayıdaayet bulmak mümkündür. Bu ayetlerin bir kısmı tekvini bir kısmı ise teklifidir.Tekvini ayetler üzerine teklifi ayetler inşa edilerek muhatabın imanısağlamlaştırılmaya çalışılmaktadır. Allah Teâlâ’nın bu iki türlü ayetlerindenbirincisi; irade sıfatının bir tecellisi olarak tekvini kanunudur ki, âdetullah, sünnetullahveya fıtrat diye adlandırılır. İkincisi ise; Allah Teâla’nın kelam sıfatınıntecellisi olarak teklifî kanunlardır ki, buna şeriat da denilmektedir. Varlıkdünyasıyla ilgili bu kanunlar bilindiği takdirde, bunlardan faydalanmamız vebunları kendi lehimizde kullanmamız mümkündür. Bu ilahi yasaların bilinmesi iseancak geçmiş kavimlerin tarihini, onların yükselme ve yıkılma nedenlerini araştırmaklamümkündür.
KW  - Sünnetullah
KW  - Nedensellik
KW  - Kanun
KW  - Kur’ân
KW  - Kıssa
CR  - Aydınlı, A. (1987). Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları,.
CR  - Akalın, Ş. & (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları,
CR  - Âlûsî, Ş. (ts). Ruhu’l-Meani fi Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-Seb’u’l-Mesani. Beyrut: Daru’l-İhyau’t-Turasu’l-Arabi.
CR  - Aydın, M. (1987). Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
CR  - Bagāvî, H. (1987). Mealimu’t-Tenzil. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
CR  - Bakırcıoğlu, R. (2016). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayınları.
CR  - Beyzâvî, N. (691h). Tefsiru’l-Beyzâvî. Beyrut: Daru İhyâi’t-türasi’l-Arabî.
CR  - Cürcani, S. (2014). Ta’rifat, trc. A. Mecdi Tolun. İstanbul: Litera Yayınları.
CR  - Çamdibi, H. (2014). Şahsiyet Terbiyesi ve Gazali. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
CR  - Çelebi, H. (ts). İslami Hareket ve Özeleştiri Üzerine. trc. Metin Parıldı. Kayseri: Rey Yayınları.
CR  - Çelebi, İ. (2010). “Sünnetullah”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları.
CR  - Dihlevi, Ş. (1990). İslam Düşünce Rehberi. trc. Mehmet Erdoğan. Beyrut: Daru İhyâi’l-Ulum.
CR  - Doğan, M. (2014). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Yazar Yayınları.
CR  - El-Isfahani, R. (2012). Müfredat. trc. Abdulbakī Güneş-Mehmet Yolcu.İstanbul: Çıra Yayınları.
CR  - El-Cabiri, Muhammed Abid. Kur’ân’a Giriş, İstanbul: Mana Yayınları, 2013.
CR  - Ferrâ, E. (2010). Meani’l-Kur’ân, Mısır: Daru’l-Mısrıyye.
CR  - Gazzalî, E. (2010). İhyâu Ulȗmi’d-Dîn, Dımaşk: Daru’l-Feyha.
CR  - Güneş, A. (2005). Kur’ân’da Sünnetullah ve Toplumların Çöküş Nedenleri.  Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 5 (4), 61-93.
CR  - Harding, K. (1993). Dünden Bugüne Nedensellik: Gazzâlî Ve Kuantum Teorisi, trc. Ahmet Mekin Kandemir, The American Journal of Islamic Sciences, 10 (2).
CR  - İbn Haldun, E. (2018). Mukāddime. trc.  Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları.
CR  - İbn Kesir, İ. (2010). Tefsiru’l-Kur’âni’l-Kerim. Beyrut: Daru’l-Ma’rife.
CR  - İbrahim, M. & Zeyyad, A. (1960).  el-Mu’cemu’l-Vasit, Kahire: İhyâi’t-türâsi’l-Arabî.
CR  - İmamoğlu, T. (2016). Din Felsefesi, Erzurum: Eser Yayınları.
CR  - Karagöz, İ. &  Karaman, F. (2010). Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: DİB Yayınları.
CR  - Karaman, H., Çağrıcı, M., Dönmez, İ. & Gümüş, S. (2007). Kur’ân Yolu. Ankara: DİB Yayınları.
CR  - Köksal, M. (1981). İslam Tarihi. İstanbul: Şamil Yayınları.
CR  - Kutub, S. (1989).  fi Zilâlİ’l-Kur’ân. Çev. Salih Uçan- Mehmet Yolcu-Vahdettin İnce. İstanbul: Dünya Yayınları.
CR  - Mazhâri, M. (2007). et-Tefsiru’l-Mazharî. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
CR  - Mevdudi, E. (1996). Tefhimu’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayani vd., İstanbul: İnsan Yayınları.
CR  - Nahcivanî,  N. (1325). el-Fevatihu’l-İlahiyye ve’l Mefatihu’l-Gāybiyye. İstanbul : Osmanlı Hilafet Matbaası.
CR  - Özsoy, Ö. (2015). Sünnetullah. Ankara: Fecr Yayınları.
CR  - Rıza, R. (ts). Tefsiru'l-Kur'âni'l-Hâkim (Tefsiru'l-Menâr). Beyrut:  Dâru'l-Marife.
CR  - Sa’lebî, E. (2002). el-Keşf ve’l-Beyan. Beyrut: Daru’l-İhyau’t-Türasi’l-Arabiyye.
CR  - Sabunî, A. (2014). Sefvetu’t-Tefasir. Beyrut: el-Mektebetül Asriyye.
CR  - Şimşek, S. (2016). Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları.
CR  - Taberi, E. (1992). Camiu’l-Beyan fi Te’vili’l-Kur’ân. Lübnan: Daru’l-Ma’rife.
CR  - Uludağ, S. (2006). “Nefis”. DİA. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
CR  - Yılmaz, Ş. (2009). İbn Haldun’da Tarihsel Varlık Alanının Nedenselliği. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
CR  - Zeydân, A. (1998). es-Sünenu'l-İlâhiyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
CR  - Zürkani, M. (2015). Menahilü’l-İ’rfan fi Ulumi’l-Kur’ân. trc. Halil Aldemir- Ramazan Şadan, İstanbul: Beka Yayınları.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue//634673
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/914117
ER  -