TY  - JOUR
T1  - Mimarlık ve Sanat İşbirliği: Brüksel EXPO’58 Türkiye Pavyonu
TT  - Architecture and Art Collaboration: Brussels Expo’58 Turkish Pavilion
AU  - Kan Ülkü, Gözde
PY  - 2019
DA  - December
Y2  - 2019
DO  - 10.21733/ibad.642992
JF  - IBAD Sosyal Bilimler Dergisi
JO  - IBAD
PB  - Hayrullah KAHYA
WT  - DergiPark
SN  - 2687-2811
SP  - 497
EP  - 516
IS  - 5
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, Türkiye’deki en başarılısanat ve mimarlık sentezi örneklerinden biri olarak yorumlanan Expo’58’dekiTürkiye Pavyonu’ndaki Sanat ve Mimarlık arasındaki işbirliğini değerlendirmeyiamaçlamaktadır. Le Corbusier'in vurguladığı gibi ‘Mimarlık ve plastik sanatlarfikri’ yan yana gelen iki şey değildir; onlar Gesamkunstwerk ve ayrıcaUluslararası Modern Mimari Kongreleri tarafından da tutarlı ve sağlam bir bütünolarak kabul edilir. Sanat ve mimarlık işbirliği, Türk mimarisinin uluslararasıarenada aktif olarak konumlandırılmasını teşvik etmiş ve hatta dolaylı olarakbu alana katkılarını ve üretimlerini üstlenmiştir. 1950’deTürkiye’de, büyük sanatların sentezi ve “Mimarlık ve plastik sanatların biraraya gelmesi” ile ilgili olan Gesamtkunstwerk (Bütünleşik Sanat Eseri) fikriele alınırken, bazı Türk mimarlar bu eğilimden etkilenmiş ve sanat-mimarlıksentezini elde etmek için pek çok plastik sanatçıının, kendi tasarımlarınakatılımını sağlamaya çalışmıştır. BrükselExpo’58 Pavyonu; Bedri Rahmi Eyüboğlu, Sabri Berkel, İlhan Koman, Selçuk Milar,Füreya Koral gibi heykeltraşlar ve ressamların işbirliğiylegerçekleştirilmiştir. Muhlis Türkmen, Utarit İzgi, Hamdi Şensoy, İlhan Türegüngibi, modernist mimarlar da teknoloji ve sanatsal yaratıcılık kesitindekigüncel temalarla ilgilenmişlerdir. ‘Sanatların Sentezi’ fikrini yayma konusunaodaklanmışladır.Bu anlayışla birlikte, çalışma sadecesanatın mimarlığa olan hayati bağlılığını vurgulamakla kalmaz, Expo’ 58 TürkPavyonu, bu bütünlük içinde önde gelen özellikleri ortaya koyar, ancak daha daönemlisi dönemin öne çıkan figürlerini tanımlar. Çalışma, Sanatlar sentezi fikrinin Pavyonmimarisinde yorumlanması için gösterilen bilinçli çabayı irdelemektedir.
KW  - EXPO’58 Türkiye Pavyonu
KW  - Yirminci Yüzyıl Türk Mimarisi
KW  - sanat
N2  - The interdisciplinary collaboration of architecture and art has been the subject of thearchitectural scene since the early 20th century. During 1950’s, the idea of the synthesis of ‘Architectureand the plastic arts’ was formed to criticise the negative issues of modernism,its rigidity, uniformity and lack of identity. The idea of collaboration hadbeen adopted by Turkish architects and has generated unique samples. Modernistarchitects such as, Utarit İzgi, Haluk Baysal, Melih Birsel, Abdurrahman Hancı,Doğan Tekeli, Sami Sisa, Tuğrul Devres ve Orhan Şahinler, made collaborationwith the important artists such as, Bedri Rahmi Eyüboğlu Kuzgun Acar, HadiBara, Şadi Çalık, İlhan Koman, Füreya Koral, Sadi Öziş, Jale Yılmabaşar topresent genuine samples. The collaboration of art and architecture, encouragedthe active positioning of Turkish architecture within the international arenaand even indirectly partook in their very contribution and production for thisrealm. This study, aims to evaluate the architecture’s dialogue with the arts in postwar Turkey atthe Turkish Pavilion of Expo’58 which was regarded as one of the most successful sample of the synthesis.The scope of this study is to reveal the changingcomprehension in architecture of postwar Turkey and the interdisciplinary collaboration of architecture and art together with its actors in BrusselsExpo 58 Pavilion of Turkey example. While the collaboration of architecture-artat the Brussels Expo 58 pavilion is examined in terms of design, concept and material,comparatively today’s art and architecture relation is discussed in the finalsection of the study.
CR  - Altun, D. A. (2000), ‘Dünya Fuarlarının / Expoların Mimari Değerlendirilmesi: Türk Pavyonları’, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi,Mimarlık Bölümü, Bina Bilgisi Anabilim Dalı.
CR  - Anon. (1957) “Milletler Arası Brüksel Sergisi”, Arkitekt, Vol.26, No:288, 111-112
CR  - Anon. (1957) ““Brüksel” Beynelmilel Sergisi Türk Pavyonu”, Arkitekt, Vol.26, No.287, 63-68
CR  - Bancı,S. (2009), ‘Turkish Pavilion In The Brussels Expo ’58: A Study On Architectural Modernizatıon in Turkey During The 1950s’, ODTÜ Yyaınlanmaış Yüksek Lisans  Tezi, Ankara.
CR  - Batur, A.(1984).Cumhuriyet Döneminde Türk Mimarlığı, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt:4. İstanbul: İletişim Yayınları.
CR  - Bozdoğan, S. (1998) ”Türk Mimari Kültüründe Modernizm”. In Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik , eds. S. Bozdoğan and R. Kasaba, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 118-135.
CR  - Bozdoğan, S. (2006) ‘A Lost Icon of Turkish Modernism: Expo ’58 Pavillion in Brussels’ Docomomo, No:35:62-70
CR  - İzgi, U. (1996) “Mimarlık Yapıtının Meydana Gelme Sürecinde Mimar-Sanatçı İlişkisi” Yapı, May, No.174 :47-48, 97-103
CR  - Kortan, E. (1971) Türkiye’de Mimarlık Hareketleri ve Eleştirisi 1950-60, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, :79
CR  - Madran, B. (2000). ‘Expo’58 Pavyonu Sanatların Senteziydi// Expo ’58 pavilion was a synthesis of arts’. (Utarit İzgi ile söyleşi) ” Domus 6, August-September,: 75-77
CR  - Sayar, Y. (2004) “Türkiye’de Mimari Proje Yarışmaları 1930-2000: Bir Değerlendirme”, Mimarlık, Kasım-Aralık, No:320 :29-36
CR  - Tanyeli, U. (1998). 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Y.Sey. (Ed.), 1950’lerden Bu yana Mimari Paradigmaların Değişimi ve ‘Reel’ Mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınlan, ss. 235-254.
CR  - Tanyeli,U. (1997) “Söyleşi / Profil: Utarit İzgi: Utarit İzgi: Teknolojisiz Ülkede Teknolojik Üretimin Peşinde” Arredamento Dekorasyon, 1997/1:58-65
CR  - Türkmen, S. M., B. Sağdıç and B. İncesu (1997) “Bir Mimar, Bir Yaşam...” Mimarlık & Dekorasyon, No:53,56-99
CR  - Vanlı, Ş. (1958) “Beynelminel Sergilerin Bıraktıkları ve Brüksel’in Söyledikleri” Forum, 15.10.1958,Vol. 10, No.110: 28
CR  - Yavuz, D. (2008), ‘Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Mimarlık–Sanat Birlikteliğinde 1950-70 Aralığı, Mimarlık, Kasım Aralık no:344, İstanbul.
CR  - Yavuz, E. (2015), ‘ Designing The Unity: Türk Grup Espas And Architecture In Postwar Turkey’, METU JFA ; Journal of Faculty of Architecture 32/2; 117-132.
CR  - Yavuz, E. (2015) An Aesthetic Response to an Architectural Challenge:Architecture's Dialogue with the Arts in Postwar Turkey, Basılmamış Doktora Tezi, The Graduate School of Social Sciences, METU, Ankara.
CR  - Zelef, H. (2003) ‘A Research On The Representatıon Of Turkısh National Identity: Buildings Abroad’, METU Yayınlanmamış Doktora Tezi:113
CR  - URL 1: http://www.arkiv.com.tr/proje/anadolu-kulubu-istanbul-buyukada-subesi-/9578, (Erişim Tarihi: 05.12.2018)http://tekelisisa.com/?portfolio_page=istanbul-manifaturacilar-carsisi, (Erişim Tarihi:05.12.2018)http://zaferakay.blogspot.com/2014/04/,https://www.google.com/search?q=Ankara+Etibank+(T.Devres&client=firefox-: (Erişim Tarihi: 05.12.2018)İstanbul Belediye Binası, Photo Credit Gözde Kan Ülkü
CR  - URL 2: https://www.newstr.net/cagdas-turk-seramik-sanatcisi-fureya-koralin-sergisi-istanbulda, (Erişim Tarihi: 05.12.2018), https://de-de.facebook.com/pg/fureyaproject/posts/?ref=page_internal(Erişim Tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 3:  http://www.bedrirahmi.com(Erişim Tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 4: https://www.arkitera.com/files/haber/13800/mozaik_brosur.pdf, (Erişim Tarihi: 05.12.2018),http://www.tayproject.org/haberarsiv201310.html, (Erişim Tarihi: 05.12.2018), http://www.biristanbulhayali.com/10-adimda-bir-semtin-hikayesi-levent(Erişim Tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 5: (https://www.Alarko-Carrier.Com.Tr/Tr/Dosya/Alarkotarihinden/Alarkotarihinden_21.Pdf, Erişim Tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 6: http://serbestiyet.com/yazarlar/ihsan-bilgin/alternatif-bir-avm-mcmanifaturacilar-carsisi-847432?fbclid=IwAR0xdPTIdFb7PXjkb53ipOReWhq2W85kSFYDiPF1CrfKLJzpJgVyV7Y65kM, Erişim tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 7 Anon. (1957) ‘Sao Paulo Biennali”, Arkitekt, No:286, 28. http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/223/3046.pdf Erişim tarihi: 05.12.2018)
CR  - URL 8: http://www.belgianboutique.com/magazine/architecture/forgotten-lghttpsegacy-expo-58, Erişim tarihi: 05.12.2018), https://www.archdaily.com/157658/ad-classics-expo-58-philips-pavilion-le-corbusier-and-iannis-xenakis/image-1-7 , Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 9: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018), Anon. (1957) ““Brüksel” Beynelmilel Sergisi Türk Pavyonu”, Arkitekt, Vol.26, No.287, 63-68, http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/224/3058.pdf Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL10: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018), Anon. (1957) ““Brüksel” Beynelmilel Sergisi Türk Pavyonu”, Arkitekt, Vol.26, No.287, 63-68, http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/224/3058.pdf Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 11: Anon. (1957) ““Brüksel” Beynelmilel Sergisi Türk Pavyonu”, Arkitekt, Vol.26, No.287, 63-68, http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/224/3058.pdf, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 12: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 13:http://www.ribapix.com, , Erişim tarihi: 05.12.2018) http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 14: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 15: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 17: Anon. (1957) ““Brüksel” Beynelmilel Sergisi Türk Pavyonu”, Arkitekt, Vol.26, No.287, 63-68, http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/224/3058.pdf, Erişim tarihi: 05.12.2018).https://sites.duke.edu/rethinkingglobalcities/files/2014/09/Chapter-4-Populist-democracy.pdf, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 18: Anon. (1957) “Milletler Arası Brüksel Sergisi”, Arkitekt, Vol.26, No:288, 111-112,http://dergi.mo.org.tr/dergiler/2/223/3046.pdf, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 19: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
CR  - URL 20: http://lcivelekoglu.blogspot.com/2013/10/tarihten-bugune-dusen-notlar-19-ekim.html, Erişim tarihi: 05.12.2018).
UR  - https://doi.org/10.21733/ibad.642992
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/858314
ER  -